محک
جهان در انتظار
ابوالقاسم قاسم زاده
اگر به مجموعه کنش‌ها و واکنش‌ها در مقیاس منطقه‌ای و بین‌المللی نگاهی داشته باشید، این گزاره نشانه بارز آن است که اغلب کشورها و دولت‌ها در انتظار تغییر یا تثبیت تحولات جدید، متفاوت از گذشته‌اند. این نشانه‌ها در تحولات مربوط به روابط بین‌المللی و روابط میان دولت‌ها ظهور و بروز سریعتر و بیشتری دارد. شکل‌گیری پیمان‌ها و اتحادیه‌‌های منطقه‌ای چنان متنوع و گسترده شده که تعاریف کلاسیک جهان دوقطبی را با گستره دو قدرت بلامنازع شرقی و غربی به‌هم ریخته است. جنگ اوکراین که در آغاز آن پیش‌بینی می‌شد که چند هفته‌ای بیشتر ادامه نخواهد داشت. اکنون جنگ طولانی مدت خوانده می‌شود. در همین فاصله دولت چین از پشت دیوارهای بلند سرزمینی خود به سرعت عبور کرد و در نگاه اغلب نویسندگان روابط بین‌المللی نه تنها ابرقدرت که یکی از برترین قدرت‌ها در آینده تنظیم روابط منطقه‌ای و بین‌المللی کشورها خوانده شد. گوشه‌ای از این تحول و دگرگونی را در امضای تفاهمنامه آغاز روابط مجدد

تهران ـ ریاض در پکن و بازگشت «بشار ارسد» سوریه به اتحادیه عرب و … را شاهد هستیم. پکن در مجموعه این تحولات نقش کلیدی دارد.

رویکرد چین برای حضور در مناطق مختلف و ایفای نقش میانجی و در نتیجه تدوین و اجرای پیمان‌های مختلف میان کشورها چنان با سرعت و وسعت انجام می‌پذیرد، که «بایدن» را وا داشته است تا اعلام کند: «چین دشمن اصلی و فوری غرب (آمریکا و اروپا) است و باید مهار شود!» با این گزاره هم جایگاه چین (ابرقدرت تعیین‌کننده) و هم خطر آن برای آینده قدرت غرب (اروپا و آمریکا) مدام از سوی نظرپردازان روابط بین‌المللی یاد‌آوری می‌شود؛ به‌طوری‌که برخی پیش‌بینی رویارویی واشنگتن ـ پکن را به‌خصوص با توجه به «بحران تایوان» اجتناب‌ناپذیر می‌شمارند.

ضمن این‌که پوتین هم در جنگ با اوکراین که از سوی آمریکا ترتیب یافته چنان درگیر شده است که به اذعان لاوروف وزیر خارجه گفت: «روسیه دیگر هیچ نقطه مشترک تفاهم با آمریکا ندارد!»

«وارن بافت» میلیاردر آمریکایی و یکی از پنج ثروتمند اول جهان، با اشاره به شدت گرفتن تنش‌ها میان آمریکا و چین هشدار داد که این روند در نهایت می‌تواند به نابودی یکی از این دو قدرت جهانی منجر شود. این سرمایه‌دار آمریکایی در یک نشست اقتصادی سالانه گفت: شرایط تنش کنونی میان پکن و واشنگتن، مانند وضع آمریکا در مقابل اتحاد جماهیر شوروی سابق در دوران جنگ سرد است که دو طرف با علم به اینکه در صورت وقوع جنگ هسته‌ای نابود خواهند شد، سیاست دو جانبه مخربی را در پیش گرفته بودند. وی گفت: آمریکا و چین باید درک کنند که هر یک از دو طرف قادر به نابودی طرف دیگر است و نمی‌توانند یکدیگر را بیش از حد تحت فشار قرار دهند.

هنری کسینجر وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی اسبق آمریکا در آستانه ۱۰۰ سالگی، در مصاحبه مفصل با نشریه مشهور «اکونومیست» با هشدار نسبت به وضع روابط آمریکا و چین، گفت: «… سرنوشت بشریت بستگی به این دارد که آیا آمریکا و چین خواهند توانست با هم کنار بیایند یا نه!؟ در موقعیت «کلاسیک» قبل از جنگ جهانی قرار داریم!‌ «او ادامه داد: «… چین و آمریکا هر یک خود را متقاعد کرده‌اند که طرف مقابل یک خطر استراتژیک است، ما در مسیر رویارویی قدرت‌های بزرگ هستیم. مقامات پکن به این نتیجه رسیده‌اند که آمریکا برای پایین‌ نگه داشتن قدرت چین دست به هر کاری خواهد زد. از سوی دیگر مقامات واشنگتن قاطعانه معتقدند که چین در حال نقشه‌کشی برای جانشینی آمریکا به عنوان برترین قدرت جهان است.»

کسینجر در این مصاحبه که بیش از هشت ساعت طول کشید، جهان در انتظار فاجعه بزرگ را پیش‌بینی کرد و گفت: «در سراسر جهان موازنه سه قوا» و «اساس فن‌آوری جنگ» چنان سریع و به طرق مختلف در حال تغییر است که کشورها فاقد هرگونه اصل سیاست‌ورزی ثابتی شده‌اند که بتوانند بر اساس آن «نظم» را برقرار کنند و اگر نتوانند نظم را برقرار کنند، ممکن است به زور متوسل شوند.» او در شرایط جهان در انتظار گفت: سرنوشت بشریت بستگی به این دارد که آیا آمریکا و چین خواهند توانست با هم کنار بیایند یا نه!»

اگر مجموعه خبرها از ویرانگری محیط‌زیست و آژیرهای خطر «آب هوا» برای ادامه زیست بشر و شکستن بسیاری از روال (نرم)‌های زیست اجتماعی در سراسر جهان را رصد کنید، بسیاری که جهان در انتظار را شرح و تبیین می‌کنند، این انتظار را انفجار ویرانگری بزرگ می‌دانند که پیش‌بینی گستره و عمق نابودی و ویرانی آن هنوز ممکن نیست!

نسخه مناسب چاپ