ضميمه فرهنگی
قدیمی ترین روزنامه ایران با ۹۷سال انتشار مستمر
روزنامه اطلاعات

ضميمه فرهنگی

  • به یاد استاد دکتر محمدامین ریاحی
    زبان ما و همسایگان
    چهارشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۲
      صاحب‌اختیار زبان فارسی ما نیستیم. بلکه این زبان میراث مشترک همۀ اقوام فارسی‌زبان است. نیازی به گفتن نیست که تا یکی دو قرن پیش، یک زبان فارسی بیشتر وجود نداشت. زبان رودکی سمرقندی، عمعق بخارایی، مولوی بلخی، کسایی مروزی، سنایی غزنوی، مسعود سعد لاهوری، خسرو دهلوی، خاقانی شروانی، نظامی گنجه‌ای، فضولی بغدادی، بیدل دهلوی با زبان فردوسی و سعدی و حافظ یکی بود و جز پاره‌ای ویژگی‌های سبکی که در سخن شاعران و نویسندگان هم‌عصر در یک کشور هم مشاهده می‌شود، تفاوت مهمی میان زبان شعر آن جاودانگان نبود […]

      صاحب‌اختیار زبان فارسی ما نیستیم. بلکه این زبان میراث مشترک همۀ اقوام فارسی‌زبان است. نیازی به گفتن نیست که تا یکی دو قرن پیش، یک زبان فارسی بیشتر وجود نداشت. زبان رودکی سمرقندی، عمعق بخارایی، مولوی بلخی، کسایی مروزی، سنایی غزنوی، مسعود سعد لاهوری، خسرو دهلوی، خاقانی شروانی، نظامی گنجه‌ای، فضولی بغدادی، بیدل دهلوی با زبان فردوسی و سعدی و حافظ یکی بود و جز پاره‌ای ویژگی‌های سبکی که در سخن شاعران و نویسندگان هم‌عصر در یک کشور هم مشاهده می‌شود، تفاوت مهمی میان زبان شعر آن جاودانگان نبود […]
  • اشارات فردوسی به تعیین مرز ایران و توران
    چهارشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۲
      اشاره: بیست و پنجم اردیبهشت‌ماه زاد روز زنده یاد استاد ابوالفضل خطیبی است. وی یکی از شاهنامه شناسان برجسته و نویسندگان ایران دوست و شیفته زبان فارسی است . به همین مناسبت قطعه ای از یک نوشته ایشان را درباره شاهنامه در اینجا بازنشر کردیم. می‌دانیم داستان آرش در شاهنامه نیست و در منبع او هم نبوده است، اما در چندین بیت به نام آرش و تیرافکنی او و تعیین مرز ایران و توران اشاره شده است. در داستان «رزم دوازده رخ»، ایرانیان به فرماندهی گودرز، در برابر تورانیان به فرماندهی […]

      اشاره: بیست و پنجم اردیبهشت‌ماه زاد روز زنده یاد استاد ابوالفضل خطیبی است. وی یکی از شاهنامه شناسان برجسته و نویسندگان ایران دوست و شیفته زبان فارسی است . به همین مناسبت قطعه ای از یک نوشته ایشان را درباره شاهنامه در اینجا بازنشر کردیم. می‌دانیم داستان آرش در شاهنامه نیست و در منبع او هم نبوده است، اما در چندین بیت به نام آرش و تیرافکنی او و تعیین مرز ایران و توران اشاره شده است. در داستان «رزم دوازده رخ»، ایرانیان به فرماندهی گودرز، در برابر تورانیان به فرماندهی […]
  • به مناسبت روز بزرگداشت حکیم عمر خیّام
    تأملی در رباعیات خیّام
    چهارشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۲
      حکیم عمر بن ابراهیم خیّام نیشابوری، معروف‌ترین شاعر ایرانی در ایران و خارج از ایران است و این معروفیت به سبب حدود ۷۰ یا ۸۰ رباعی‌ای است که از وی به جا مانده و صدها رباعی که بدو منسوب است. درواقع، نیمی از شهرت شاعری خیّام مدیون رباعیاتی است که شاعران دیگر در طول سدۀ ششم تا نهم هجری سروده‌اند و اشتباهاً به نام او شهرت یافته است. پاره‌ای از رباعیات منسوب به خیّام چنان با سبک و سیاق زبان و تفکر او همخوانی و تناسب دارد که تمایز […]

      حکیم عمر بن ابراهیم خیّام نیشابوری، معروف‌ترین شاعر ایرانی در ایران و خارج از ایران است و این معروفیت به سبب حدود ۷۰ یا ۸۰ رباعی‌ای است که از وی به جا مانده و صدها رباعی که بدو منسوب است. درواقع، نیمی از شهرت شاعری خیّام مدیون رباعیاتی است که شاعران دیگر در طول سدۀ ششم تا نهم هجری سروده‌اند و اشتباهاً به نام او شهرت یافته است. پاره‌ای از رباعیات منسوب به خیّام چنان با سبک و سیاق زبان و تفکر او همخوانی و تناسب دارد که تمایز […]
  • نگرشی به اندیشه‌های ابونصر فارابی دربارة جوامع بشری و آرمانشهر یا مدینة فاضله - نوشته: دکتر باقر ساروخانی ـ رضا طالبی - بخش دوم
    مدینة فاضله
    چهارشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۲
      فارابی جامعه را به موجود زنده تشبیه می‌کند که این معنی را از افلاطون گرفته است. او در آراء اهل مدینه فاضله می‌نویسد: «مدینه فاضله همچون بدنی کامل و صحیح می‌باشد که همة اعضای آن برای ادامة زندگی حیوانی و حفظ آن، کارها را به نحو درستی انجام می‌دهند و با یکدیگر تعاون و همکاری دارند۱». همچنان که بدن، وحدتی را تشکیل می‌دهد، در مدینة فاضله نیز اجزا با یکدیگر مرتبط‌اند. به طوری‌که بعضی بر بعضی دیگر مقدم هستند و یا از بعضی دیگر مؤخر. فارابی مدینة خود را […]

      فارابی جامعه را به موجود زنده تشبیه می‌کند که این معنی را از افلاطون گرفته است. او در آراء اهل مدینه فاضله می‌نویسد: «مدینه فاضله همچون بدنی کامل و صحیح می‌باشد که همة اعضای آن برای ادامة زندگی حیوانی و حفظ آن، کارها را به نحو درستی انجام می‌دهند و با یکدیگر تعاون و همکاری دارند۱». همچنان که بدن، وحدتی را تشکیل می‌دهد، در مدینة فاضله نیز اجزا با یکدیگر مرتبط‌اند. به طوری‌که بعضی بر بعضی دیگر مقدم هستند و یا از بعضی دیگر مؤخر. فارابی مدینة خود را […]
  • در منابع کهن و نصیحه الملوک امام محمد غزالی - بخش دوم
    دادگری و برکات خداوندی
    استاد محمد حسین ابریشمی
    چهارشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۲
      بعد از اسلام کتاب‌هایی با مباحث اخلاقیات و پندنامه‌هایی از عهد ساسانیان برجای بوده، و نیز سخنان حکمت‌آموز و داستان‌هایی، از شهریاران عصر اساطیری تا عهد ساسانی، در بین ایرانیان دهان به دهان و نسل به نسل نقل می‌شده که مورد توجه خلفا و بزرگان عرب قرار گرفته و در منش و شخصیت آنان تأثیر گذاشته است. مثلاً ابوعبدالله مقدسی در قرن چهارم، به استناد منابع قدیمتر نوشته است: «عمر می‌گفت من دادگری را از کسرا [خسرو انوشیروان] و سیرت او فرا گرفتم» (مقدسی، ۱۳۶۱، ۱ر۲۶)؛ همچنین در دورة […]

      بعد از اسلام کتاب‌هایی با مباحث اخلاقیات و پندنامه‌هایی از عهد ساسانیان برجای بوده، و نیز سخنان حکمت‌آموز و داستان‌هایی، از شهریاران عصر اساطیری تا عهد ساسانی، در بین ایرانیان دهان به دهان و نسل به نسل نقل می‌شده که مورد توجه خلفا و بزرگان عرب قرار گرفته و در منش و شخصیت آنان تأثیر گذاشته است. مثلاً ابوعبدالله مقدسی در قرن چهارم، به استناد منابع قدیمتر نوشته است: «عمر می‌گفت من دادگری را از کسرا [خسرو انوشیروان] و سیرت او فرا گرفتم» (مقدسی، ۱۳۶۱، ۱ر۲۶)؛ همچنین در دورة […]
  • نام و حدود ایران
    چهارشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۲
    چرا در تاریخ اسلامی (و نه پیش از آن) «ایران» تازه در زمان ایلخانان (۶۵۴-۷۳۶ق) نام رسمی کشور ما می‌گردد، ولی پیش از ایلخانان با آنکه در متون نظم و نثر فارسی (و حتّی عربی) بارها و بارها نام «ایران» آمده، در نامه‌ها و فرمانهای اداری آن دوران (از طاهریان تا سلجوقیان) این نام به کار نرفته است؟ به گمان نگارنده علت آن این بوده که گذشته از این که هر یک از سلسله‌های نامبرده تنها بر بخشی و گاه بخشی بسیار کوچک، از ایرانشهر زمان ساسانیان فرمانروایی داشتند، اگر […]
  • پیام ملّی شاهنامه
    دکتر جلال خالقی مطلق
    چهارشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۲
      خلاف آنچه گمان می‌رود، پیام ملّی شاهنامه تنها به پاسداری از مرز و بوم ایران محدود نمی‌گردد بلکه این پیام عبارت است از: دعوی ایرانی در رهبری جهان. فردوسی خود آورندۀ این دعوی نیست، بلکه وارث و ناقل آن است. بنابر باورداشت کهن ایرانی، زمین به هفت کشور بخش شده است و بخش میانی که ایران باشد از همه آبادتر و مردمان آن که از آنان به نام آزادگان یاد شده است، بهترین آفریدگان ایزدند. نام آریایی که در اوستا و سنگ‌نوشته‌های هخامنشی آمده است و صورت کهن‌تر ایرانی […]

      خلاف آنچه گمان می‌رود، پیام ملّی شاهنامه تنها به پاسداری از مرز و بوم ایران محدود نمی‌گردد بلکه این پیام عبارت است از: دعوی ایرانی در رهبری جهان. فردوسی خود آورندۀ این دعوی نیست، بلکه وارث و ناقل آن است. بنابر باورداشت کهن ایرانی، زمین به هفت کشور بخش شده است و بخش میانی که ایران باشد از همه آبادتر و مردمان آن که از آنان به نام آزادگان یاد شده است، بهترین آفریدگان ایزدند. نام آریایی که در اوستا و سنگ‌نوشته‌های هخامنشی آمده است و صورت کهن‌تر ایرانی […]
  • معرفی کتاب
    چهارشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۲
      بورژوا زیستن در کشوری کمونیست! رضا فکری زندگی واتسلاف هاول، نمایشنامه‌نویس، شاعر و سیاستمدار چک‌تبار، با فرازونشیب‌های بسیار همراه بوده است و همواره ردّی از زیست پر مخاطره‌ی او در آثارش دیده می‌شود؛ از تجربه‌ی تلخ استیلای کمونیسم وابسته به شوروی گرفته تا تجزیه‌ی چکسلواکی به دو کشور جمهوری چک و اسلواکی. او به سبب پیشینه‌ی بورژوایی‌اش، به سختی در جامعه‌ی کمونیستی چکسلواکی پذیرفته شد و دیدگاه انتقادی‌اش به اصول کمونیسم نیز بر حجم ناسازگاری‌های میان او و حاکمیت افزود. هاول از آغاز کار نوشتن، نگاهی ابزود به جهان […]

      بورژوا زیستن در کشوری کمونیست! رضا فکری زندگی واتسلاف هاول، نمایشنامه‌نویس، شاعر و سیاستمدار چک‌تبار، با فرازونشیب‌های بسیار همراه بوده است و همواره ردّی از زیست پر مخاطره‌ی او در آثارش دیده می‌شود؛ از تجربه‌ی تلخ استیلای کمونیسم وابسته به شوروی گرفته تا تجزیه‌ی چکسلواکی به دو کشور جمهوری چک و اسلواکی. او به سبب پیشینه‌ی بورژوایی‌اش، به سختی در جامعه‌ی کمونیستی چکسلواکی پذیرفته شد و دیدگاه انتقادی‌اش به اصول کمونیسم نیز بر حجم ناسازگاری‌های میان او و حاکمیت افزود. هاول از آغاز کار نوشتن، نگاهی ابزود به جهان […]
  • جنگ و صلح از دیدگاه سعدی
    حمید یزدان‌پرست
    چهارشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۲
      4ـ خوشرفتاری با اسیران و به‌خصوص سردارانشان، آنها را نرم و جذب می‌کند و در نهایت این کار از چند حمله شبانه ناگهانی نیز مؤثرتر است. اگر سر نهد بر خطت سَروری چو نیکش بداری، نهد دیگری اگر خُفیه ده دل به دست آوری از آن بهْ که صد ره شبیخون بری (۱۰۹۷ـ ۱۰۹۸) هشتم)‌ گفتار اندر حذر از دشمنی که در طاعت آید در این فصل سعدی به شش موضوع کلی مختلف می‌پردازد: ۱ـ از خویشان دشمن که اظهار دوستی می‌کنند، برحذر باش: «دشمنی ضعیف که در طاعت […]

      4ـ خوشرفتاری با اسیران و به‌خصوص سردارانشان، آنها را نرم و جذب می‌کند و در نهایت این کار از چند حمله شبانه ناگهانی نیز مؤثرتر است. اگر سر نهد بر خطت سَروری چو نیکش بداری، نهد دیگری اگر خُفیه ده دل به دست آوری از آن بهْ که صد ره شبیخون بری (۱۰۹۷ـ ۱۰۹۸) هشتم)‌ گفتار اندر حذر از دشمنی که در طاعت آید در این فصل سعدی به شش موضوع کلی مختلف می‌پردازد: ۱ـ از خویشان دشمن که اظهار دوستی می‌کنند، برحذر باش: «دشمنی ضعیف که در طاعت […]
  • نکته‌هایی در احوال بابافغانی، و ابداعات و طرز تازه در اشعار او - بخش پنجم
    بدایع نگاران و احوال نویسان
    سیدمسعود رضوی
    چهارشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۲
      دیوانه‌ام، مرا سخنِ واژگون بس است در نامه‌ام حکایت عشق و جنون بس است بی‌شک بابافغانی در زمرۀ شاعران مؤسس و ابداعگر در تاریخ ادبیات و شعر پارسی است و در دورانی که تکرار و تقلید و تقدیس قدما و نوعی بدیع بی‌سرانجام و فاقد معیارهای عالی جمال‌شناسی بر شعر ایران حاکم شده بود، فغانی راهگشایی کرده و با پافشاری و اصرار بر شیوۀ مألوف و روش محبوبش در سرایش اشعار، به سوی سبک نوین یا به قول خودش «طرز تازه» رونمود و این رویکردوران‌ساز، حدود ۲۰۰ سال شاعران […]

      دیوانه‌ام، مرا سخنِ واژگون بس است در نامه‌ام حکایت عشق و جنون بس است بی‌شک بابافغانی در زمرۀ شاعران مؤسس و ابداعگر در تاریخ ادبیات و شعر پارسی است و در دورانی که تکرار و تقلید و تقدیس قدما و نوعی بدیع بی‌سرانجام و فاقد معیارهای عالی جمال‌شناسی بر شعر ایران حاکم شده بود، فغانی راهگشایی کرده و با پافشاری و اصرار بر شیوۀ مألوف و روش محبوبش در سرایش اشعار، به سوی سبک نوین یا به قول خودش «طرز تازه» رونمود و این رویکردوران‌ساز، حدود ۲۰۰ سال شاعران […]
Page 1 of 58712345...Last »