پهناورترین کشور جهان طی سال ۲۰۱۸ میلادی با رویدادهای مختلف داخلی و خارجی روبرو بود از جمله این کشور در بعد بین المللی با تحریم‌ها و تنش‌های بی‌سابقه از سوی غرب مواجه شد، روابط خود با شرقی‌ها را بهبود بخشید و بیش از همیشه اعتماد کشورهای منطقه را به دست آورد.

فراز و فرود روابط با اسرائیل
اوایل سال ۲۰۱۸ میلادی، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی، قدم‌هایی برای بهبود روابط با روسیه برداشت. نتانیاهو با حضور دراین مراسم به اولین نخست وزیر رژیم صهیونیستی تبدیل شد که درچنین مراسمی شرکت کرده است و پس از آن نیز مذاکراتی با مقامات روسیه انجام داد. پس از آن، حملات هوایی رژیم صهیونیستی به برخی مناطق تحت کنترل دولت قانونی سوریه متحد روسیه افزایش یافت و دو ماه بعد از آن نیز با کمک روسیه فاصله ای میان دو طرف (اسرائیل و سوریه ) در جولان اشغالی پیش‌بینی شد. روسیه مدتی بعد اعلام کرد که با تلاش پلیس نظامی روسیه، مناطق اطراف ارتفاعات جولان در مرز سوریه و اسرائیل از سلاح‌های سنگین گروه‌های تروریستی پاکسازی شده است. پس از توافق نتانیاهو با پوتین، همه چیز برای رژیم صهیونیستی خوب پیش می رفت که ماجرای سرنگونی هواپیمای تجسسی روسیه در اواخر شهریورماه ۹۶ روی داد حادثه ای که پیشتر گفته شد منجر به کشته شدن ۱۵ نظامی روس در آسمان سوریه در دریای مدیترانه شد. ولادیمیر پوتین پس از این رویداد، به خبرنگاران روس گفت که اگرچه ما این حادثه را مشابه سرنگونی جنگنده روس توسط ترکیه در سه سال پیش نمی‌دانیم و آن را نوعی حادثه قلمداد می کنیم اما قطعا پاسخی به این اقدام خواهیم داد که برای جهان نیز به خوبی قابل مشاهده باشد. مقامات رژیم صهیونیستی از مدت‌ها قبل توانسته بودند با رایزنی‌های فراوان روس‌ها را قانع کنند که از ارسال سامانه‌های پدافند هوایی معروف خود با نام اس ۳۰۰ به سوریه برای پوشش دادن تمام آسمان سوریه خودداری کنند. پس از سرنگونی هواپیمای روسی، جنگ افزارهای الکترومغناطیسی از جمله سامانه پدافند دفاعی اس۳۰۰ به سوریه ارسال شد و مقامات و کارشناسان روس این اقدام روسیه را پاسخی به سرنگونی هواپیمای ایل-۲۰ خود عنوان کردند. واکنشی که چند روز پیش از پایان سال ۲۰۱۸ تاثیر خود را نشان داد چرا که سامانه‌های پدافندی جدید سوریه توانستند ۱۴ موشک از ۱۶ موشک شلیک شده از سوی جنگنده‌های اسرائیلی را نابود کنند. در آخرین روزهای سال ۲۰۱۸ نیز، اختلافات میان روسیه و رژیم صهیونیستی بیشتر نمود پیدا کرد چرا که گری کورن سفیر اسراییل در مسکو در یادداشت اعتراضی به وزارت خارجه روسیه، دعوت از «اسماعیل هنیه» رئیس دفتر سیاسی حماس برای سفر به مسکو را اقدامی نادرست خواند. طرف صهیونیستی یادداشت مشابهی حاوی اعتراض به این دعوت را به سفیر روسیه در سرزمین‌های اشغالی داد. طرف روس در واکنش به اعتراض اسراییل اعلام کرد که مقام‌های اسراییل نیز با حماس مذاکره می‌کنند. یک روز پس از رسانه ای شدن دعوت روسیه از اسماعیل هنیه، رژیم صهیونیستی در اقدامی تلافی‌جویانه، به قطعنامه‌ای ضد روسی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد رأی موافق داد. این قطعنامه با «ابراز نگرانی عمیق» در خصوص آنچه که «نظامی‌ سازی کریمه» خوانده شد خواستار عقب‌ نشینی مسکو از این منطقه واقع در ساحل دریای سیاه شد. قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل با ۶۶ رای مثبت، ۱۹ رأی منفی و ۷۲ رأی ممتنع، به تصویب رسید.

گسترش روابط با همسایگان و کشورهای منطقه

اگر چه روسیه امسال به شدت از سوی غرب تحت فشار قرار گرفت اما توانست با کشورهای همسایه در جنوب، شرق و کشورهای خاورمیانه روابط خود را بیش از پیش گسترش دهد. روسیه با چهار کشور دیگر حاشیه دریای خزر از جمله ایران به توافق رسید و کنوانسیون رژیم دریای خزر را امضا کرد تا آمریکا یا هر کشور خارجی دیگری نتواند در این محدوده آبی مستقر شود، دستاوردی مهم برای روس‌ها که همواره نگران نزدیکی ناتو یا آمریکا به مرزهای خود هستند. مسکو همکاری برای حل و فصل بحران روسیه در قالب تروئیکای آستانه(ایران، روسیه و ترکیه) و اردن(آمریکا، روسیه و اردن) را هم در کنار گروه کوچک (ترکیه، روسیه، فرانسه و آلمان) پیش برد. مقامات کرملین در قالب تروئیکای آستانه با همتایان ترکیه ای و ایرانی خود به نتایج قابل قبولی رسیدند و توانستند بر سر تشکیل کمیته قانون اساسی سوریه به توافق برسند. تروئیکای آستانه موفقترین نمونه همکاری بین المللی برای حل و فصل بحران سوریه به حساب می آید. در همین قالب، روسیه وترکیه نیز در خصوص ادلب آخرین استان سوریه که در تصرف مخالفان اسد و تروریست‌ها است به توافق رسیدند تا به تدریج و با کمترین تلفات برای غیرنظامی‌ها، این منطقه در همسایگی ترکیه از وجود تروریست‌ها پاک شود تا همانگونه که ترکیه می گوید سه میلیون سوری به دلیل ترس از حمله تمام کننده روسیه یا ارتش سوریه، یک شبه از ادلب به سمت مرزهای ترکیه هجوم نبرند.

روس‌ها در طرف دیگر با اردن همکاری تنگاتنگی دارند تا روند بازگشت آوارگان سوری به کشورشان سرعت بگیرد. این کشور به تازگی با سران فرانسه، آلمان و ترکیه در استانبول دیدار کرد تا چهار طرف در قالب نشست گروه کوچک در خصوص کمک به بهبود اوضاع در سوریه، کمک‌های بشردوستانه به مردم این کشور، تلاش برای بازگشت آوارگان و اوضاع در ادلب همکاری‌ها و هماهنگی‌های لازم را انجام دهند. روسیه علاوه بر این‌ها امسال میزبان ولیعهد عربستان سعودی بود، ولادیمیر پوتین در چارچوب نشست گروه۲۰ در آرژانتین در شرایطی دستان بن سلمان را فشرد که وی تحت شدیدترین فشارهای بین المللی به دلیل دست داشتن در قتل جمال خاشقچی در کنسولگری ترکیه دراستانبول قرار داشت.

در آخرین روزهای سال ۲۰۱۸ نیز میخائیل بوگدانف نماینده ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در خاورمیانه ضمن هشدار به آمریکا درخصوص مداخله در فرآیند تعیین جانشین برای پادشاه عربستان، از محمد بن سلمان ولیعهد سعودی که به دلیل قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد آل سعود تحت فشار است، حمایت کرد. روابط روسیه و ایران نیز امسال بیش از پیش توسعه یافت به شکلی که چهاردهمین نشست کمیسیون همکاری‌های اقتصادی میان تهران و مسکو اواخر سال ۹۶ در روسیه برگزار شد و در کنار آن همکاری‌های پارلمان‌های دو کشور در قالب کمیسیون پارلمانی کلید خورد. بسیاری ازمقامات دولتی، قضایی، پارلمانی، نظامی و امنیتی دو کشور نیز در یک سال گذشته بارها با یکدیگر در ایران یا روسیه دیدار کردند. روسیه امسال در نشست شورای امنیت، قطعنامه پیشنهادی انگلیس علیه نقش ایران در یمن را وتو کرد و همواره از حامیان حفظ توافق هسته ای با ایران و تغییر رویکرد آمریکا در قبال ایران است.

به گفته مهدی سنایی سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه، اکنون سندی در هیچ حوزه ای نیست که امضا نشده باشد و نیاز به اقدامات رهبران سیاسی باشد. روس‌ها در یک سال اخیر اختلافات با ترکیه را هم پشت سر گذاشتند و روابط خود با آنکارا را در حوزه‌های مختلف از جمله فعالیت نظامی و هماهنگی در خصوص اقدامات نظامی در سوریه همگام ساختند. کرملین تلاش کرد بیش از هر زمانی به ونزوئلا و کوبا نزدیک شود و در همین رابطه میزبان سران این کشورها در کنار سران چین و ژاپن بود و کمک‌های خیرخواهانه به ونزوئلا ارایه داد و به کوبا قول داد که همکاری‌ها با این کشور را افزایش دهد. پوتین سفری هم به هند داشت تا روابط استراتژیک خود با این کشور قدرتمند در آسیا را در کنار گسترش روزافزون روابط با چین گسترش دهد. نتیجه این سفر فروش سامانه پدافند اس ۴۰۰ بود که پیشتر در اختیار چین قرار گرفته بود. سران روسیه در شش ماه دوم سال ۲۰۱۸ بارها از تمایل خود برای سفر رهبر کره شمالی به این کشور و حل اختلافات خود با ژاپن خبر داد که از جنگ دوم جهانی تا امروز باقی مانده است دو هدفی که در این سال به آنها دست نیافتند.

خروج آمریکا از پیمان موشکی

مقام‌های مختلف روسیه در ماه‌های پایانی سال ۲۰۱۸ بارها نگرانی خود را از آغاز دور جدیدی از رقابت تسلیحاتی در جهان با توجه به از بین رفتن پیمان موشکی با آمریکا و بروز جنگ هسته‌ای در دنیا ابراز کردند. پوتین در این باره گفته است که خطر جنگ هسته ای در جهان جدی است و دنیا شاهد از بین رفتن پیمانی است که سنگ بنای متوقف کردن مسابقه تسلیحاتی در جهان بوده است. وی گفت: سامانه بازداشتن مسابقه تسلیحاتی در حال از هم پاشیده شدن است چرا که آمریکا از پیمان منع موشکی خارج می شود. رئیس جمهوری روسیه گفت: روسیه در واکنش به این مسأله ناچار شده است اقدامات مربوطه را انجام دهد و امروز گفته می‌شود روسیه به برتری در این زمینه رسیده اما این اقدام در جهت حفظ برابری بوده است. وی با مطرح کردن این پرسش که با خروج آمریکا از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد و کوتاه برد و استقرار موشک‌های این کشور در اروپا چه باید کرد؟، اظهار داشت: باید به فکر امنیت خود باشیم. پوتین ادامه داد: در غرب از امکان استفاده از بمب‌های هسته‌ای کوچک صحبت می‌شود که در ظاهر به کار گرفتن آن ممکن است، اما این امر می‌تواند به فاجعه هسته‌ای منجر شود. اخبار رسانه‌های مختلف روسیه در ماه‌های پایانی سال ۲۰۱۸ گواه این واقعیت بود که پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد و کوتاه برد که هشتم ماه دسامبر سال ۱۹۸۷ بین ‘میخائیل گورباچف’ آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی و ‘رونالد‌ریگان’ رئیس جمهوری وقت آمریکا امضا شد تا توسعه و کاربرد تمام موشک‌های هسته‌ای و غیر هسته‌ای کوتاه و میان برد به استثنای موشک‌های دریایی ممنوع شد، به پایان راه خود رسیده است و جهان وارد شرایط جدیدی شده که به اعتقاد خیلی‌ها قدم گذاشتن در مسیر جنگ هسته‌ای است.

سالی پر حادثه در صنعت فضایی

روسیه امسال را هم با فراز و فرودهایی در صنعت فضایی خود پشت سر گذاشت هر چند که با توجه به ناکامی بزرگ در اواخر سال ۲۰۱۷ برای ماهواره بر سایوز که منجر به سقوط ۱۷ ماهواره در اقیانوس شد، سال میلادی گذشته به مراتب برای روس‌ها بهتر از دو سال پیش به پایان رسید. اوایل سال ۲۰۱۸، روس کاسموس اعلام کرد که ۱۱ ماهواره را با ماهواره بر سایوز از پایگاه فضایی تازه تاسیس «واستوچنی» در شرق این کشور با موفقیت به فضا پرتاب کرد.یک ماه پس از موفقیت در این پروژه، روسیه چهار ماهواره اروپایی از گویان در اراضی ماورای بحار فرانسه به فضا فرستاد. گفتنی است، گویان فرانسه یکی از ناحیه‌های آن‌سوی آب (ماوراءبحار) فرانسه در شمال آمریکای جنوبی در همسایگی کشورهای سورینام، گویان، برزیل و در جنوب دریای کارائیب است. اوایل فروردین ماه سال ۹۷ نیز مرکز هدایت پروازهای فضایی روسیه اعلام کرد: فضاپیمای سایوز سه فضانورد را از پایگاه فضایی بایکانور روسیه در قزاقستان راهی ایستگاه فضایی کرد. سه ماه پس از این ماجرا و بازگشت فضانوردان اعزامی به زمین، روس کاسموس خبر داد که سه خدمه جدید ایستگاه فضایی بین المللی با فضاپیمای «سایوز٫ام.اس-۰۹» با موفقیت به ایستگاه فضایی منتقل شدند. مهرماه سال ۹۷، این فضانوردان نیز با موفقیت به زمین بازگشتند و نوبت به اعزام گروه دیگری به ایستگاه بین‌المللی فضایی شد اما این بار فضاپیمای سایوز دقایقی پس از پرتاب از پایگاه فضایی بایکانور روسیه در قزاقستان با نقص فنی مواجه شد و به زمین بازگشت تا روسیه اعلام کند پرواز فضاپیماهای سرنشین دار را متوقف خواهد کرد. این موضوع موجی از نگرانی به دلیل تعطیلی احتمالی ایستگاه بین المللی فضایی را در پی داشت. در میان این نگرانی‌ها، آذرماه ۹۷ بود که فضاپیمای سایوز با سه فضانورد برای حضور در پایگاه بین المللی فضایی، از پایگاه بایکانور در قزاقستان به فضا پرتاب شد و با موفقیت فضانوردان را به مقصد رساند تا تیم قبلی که حدود ۲۰۰ روز در فضا بودند بتوانند به زمین بازگردند. روسیه در سال جاری بارها ماهواره‌های نظامی، جهت یاب و هواشناسی به فضا فرستاده است که اکثر آنها با موفقیت در مدار زمین قرار گرفتند. در مجموع می‌توان گفت روس‌ها سال میلادی جاری را در شرایطی به پایان بردند که با وجود بهبود روابط با کشورهای خاورمیانه، شرق و برخی از تروئیکای غربی همچنان تحت شدیدترین فشارهای غرب برای همراهی با آنان به جای اتخاذ سیاست‌های مستقل قرار دارد شاید از این رو بوده است که ولادیمیر پوتین در نشست خبری سالانه خود در جمع یک هزار و ۷۰۰ خبرنگار اعلام کرد که تنها هدف برخی از دوستان و شرکای غربی ما متوقف کردن روند توسعه و پیشرفت روسیه است.