نرگس خانعلی زاده در ضمیمه خانواده امروز روزنامه اطلاعات نوشت: خبر کوتاه بود و شوکهکننده:« عدم صدور مجوز تولید و واردات کیتهای غربالگری سه ماهه اول»! خبری که همه را به تعجب وا داشت. یعنی هدف چیست؟ چرا باید چنین تصمیمی گرفته شود؟ اینکه در هفتههای ابتدایی، غربالگری صورت نگیرد و زوجین از وجود نقص در جنین با خبر نشوند یا از صحت و سلامتش مطمئن نباشند؟ خبری که خیلی زود توسط سخنگوی وزارت بهداشت تکذیب شد و تائید کرد که هیچ محدودیت جدیدی برای تولید و توزیع کیتهای غربالگری جنین ایجاد نشده است و استانداردهایی که پیش از این به منظور کنترل کیفی کیتها اعمال میشد، کماکان رعایت میشود. تکذیبیهای که امیدوارم همچنان به قوت خودش باقی بماند و فکر نکنیم که چنین تصمیمی که همه متخصصان آن را رد میکنند، ممکن است در آینده نزدیک عملی شود!
از غربالگری که حرف میزنیم، از چه حرف میزنیم؟
آزمایشات غربالگری مجموعهای از تستهای خون و سونوگرافی است که به منظور بررسی سلامت جنین و غربالگری گروههای پرخطر از لحاظ سندروم داون و برخی دیگر از نقایص ژنتیکی و ناهنجاری های فیزیکی در ماه های مختلف بارداری انجام می شود.
پروسهای که آن دسته از خانمهایی که دوران بارداری را گذراندهاند، به روشنی به خاطر دارند؛ اینکه چقدر موضوع غربالگری برایشان اهمیت داشته است و چقدر با نگرانی به چشمها و دهان پزشک چشم میدوختند که خبر سلامتی کامل فرزندشان را از نگاه او بخوانند و از دهانش بشنوند. غربالگری مرحله اول، ترکیبی از سونوگرافی جنین و آزمایش خون مادر در سه ماه اول بارداری است. این روند می تواند در تشخیص برخی مشکلات مادرزادی نوزاد حائز اهمیت باشد.
غربالگری ممنوع؟
زمزمههای محدودیت و ممنوعیت غربالگری توسط پزشکان، از یکی دو سال گذشته مطرح شد؛ موضوعی که اما و اگرهای بسیاری همراه خودش داشت و حتی شورای نگهبان هم بر آن ورود کرد و به بخشهایی از آن ایراد گرفت اما در نهایت به مصوبهای در قانون جوانی جمعیت تبدیل شد.
جریانی که به این سمت و سو حرکت میکرد که پزشکان، بیماران خودشان را به غربالگری هدایت نکنند؛ علاوه بر آن، غربالگری از پوشش بیمهای خارج شد و هزینه بسیاری را به مادران باردار و خانوادهها تحمیل کرد. در نهایت چه اتفاقی افتاد؟ بیماران خودشان، پیشنهاد غربالگریهای اولیه را میدادند و درخواست تائیدش را از پزشک معالجشان داشتند« در واقع هدف این بود که غربالگری انجام نشود اما چنین اتفاقی در عمل نیفتاد، چرا که کمتر مادری درخواست غربالگری برای جنینش را نداشت.
البته این آگاهی برای انجام غربالگری در تهران بیشتر دیده میشود تا شهرستانهای دور و گاهی محروم؛ در این مناطق، خیلی کسی اطلاعاتی راجع به این نوع غربالگری و به طور کلی، پروسه معاینات دوره بارداری ندارد و خودش را به دست پزشک میسپارد.» این را دکتر نرگس توکلی، متخصص زنان و زایمان میگوید که معتقد است عملا غربالگری از دوران بارداری کسی حذف نشد اما مسیرش سختتر و هزینهاش بیشتر شد، اما حالا و با استناد به تازهترین خبر و ممنوعیت تولید و واردات کیت غربالگری، این جریان وارد مرحله تازهای شده است؛ خبری که البته فعلا تکذیب شده است که اگر غیر از این باشد، طبیعتا این تصمیم غیرکارشناسی منجر به محدودیت بیشتر جامعه برای انجام غربالگری جنین میشود که در نتیجه خطر تولد نوزادان مبتلا به ناهنجاریها و بیماریهای ژنتیکی افزایش خواهد یافت.
بازگشت به عقب!
« هنوز که کیت هست و تغییراتی در روند انجام غربالگری دیده نمیشود.» این را دکتر توکلی، میگوید و ادامه میدهد: اگر چنین خبری واقعیت داشته باشد، با عواقب بسیار بدی در جنبههای مختلف روبرو خواهیم شد:« میدانید این خبر چه معنایی دارد؟ یعنی دوباره به 200 سال قبل برگردیم؛ زمانی که مادرها هرچه را که در شکمشان داشتند به دنیا بیاورند؛ فارغ از هنجارها و ناهنجاریها و اهمیت بیماریهای مادرزادی و بررسیهای ژنتیکی! البته که حتی اگر این خبر واقعیت هم داشته باشد که فعلا ندارد، باز هم غربالگری جمع نمیشود؛ این واقعیتی است که نمیتوانیم آن را انکار کنیم، چرا که مردم به آگاهی کافی درباره ضرورت سلامت جنین رسیدهاند:« تنها هزینه بیشتری بر گردن مردم میافتد.» دکتر توکلی تاکید میکند که در طی تجربه همه این سالهایش، متوجه شده است که خانوادهها، بر سر سلامت فرزندشان، با کسی شوخی و تعارف ندارند.
تغییر جهت از قانونی به غیر قانونی!
فعلا که به گفته مسئولان وزارت بهداشت، خبر ممنوعیت صدور مجوز تولید و واردات کیتهای غربالگری سه ماهه اول بارداری، شایعهای بیش نیست و تکذیب شده است؛ خبری که حتی تکذیب شدهاش هم از شدت ناخوشایندیاش کم نمیکند اما اگر بعد از همه اما و اگرها و کش و قوسها، به واقعیت تبدیل شود چه؟
بر کسی پوشیده نیست که در صورت وقوع چنین اتفاقی، باید منتظر ورود کیتهای غربالگری از ترکیه و ارمنستان و امارات و دیگر کشورهای همسایه، به صورت غیر مجاز باشیم؛ اتفاقی که سودش فقط به جیب واردکنندهها میرود و هزینهای بیشتر از آنچه که امروز بر دوش مردم است، بر هزینههای زندگیشان و به ویژه هزینههای فرزندآوریشان تحمیل میشود. آنوقت است که شاید قانون جوانی جمعیت و تمایل به فرزندآوری، با وجود چنین اتفاقی، کاملا نتیجه عکس بدهد
