چرا فرهیختگان به این استان نمی‌آیند؟

اطلاعات نوشت: دفتر سرپرستی روزنامه اطلاعات در استان البرز با حضور دکتر علیرضا عبداللهی نژاد عضو هیأت علمی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی تهران و رضا عباس زاده مدیر خانه مطبوعات استان البرز در یک نشست تخصصی «نقش رسانه های داخلی استان در توسعه فرهنگی البرز» را به بحث و بررسی گذاشت.

رضا عباس زاده در این نشست  که شماری از سرپرستان مطبوعات و مسئولان خبرگزاری های استان  حضور داشتند، با اشاره به تنوع فرهنگی و قومیتی البرزنشینان، فعالیت‌های فرهنگی در استان البرز را پیچیده تر از دیگر استان ها دانست. وی نبود بینش درست مدیران درباره کارکرد رسانه ها، نبود فرآیند درست در صدور مجوز برای متقاضیان تاسیس نشریات و فراموشی آموزش و یادگیری را در گروه خبرنگاران از آسیب های حوزه مطبوعات استان البرز دانست.

وی با تاکید بر ضرورت  برگزاری آزمون سنجش صلاحیت اهالی مطبوعات توضیح داد: ۳۵۸نفر در خانه مطبوعات استان البرز عضو هستند که ۱۹۳نفر به عنوان خبرنگار ثبت شده اند و این در حالی است که فقط۴۰نفر آنان مطلب می نویسند و بقیه مسئول تغییر محتوا و کپی برداری 
هستند. 

من اولین نقد را به خود در جایگاه مدیر خانه مطبوعات البرز وارد می‌دانم، که  دوره های  کافی آموزشی برای اهالی خانه مطبوعات برگزار نکرده ام؛ با این حال در یکی از دوره های آموزشی که خانه مطبوعات برگزار کرد، فقط ۵۳نفر شرکت کردند که ۱۷نفر آنان از عهده آزمون آن بر آمدند و این بیانگر ضعف اهالی رسانه در استان است. در نتیجه شرایطی روی داده است که هر فرد با یک مدرک لیسانس مدیر مسئول یک پایگاه خبری شده است و یک نشریه هم دارد. در استان البرز خبرنگاری را سراغ ندارید که خود مدیر مسئول هم نباشد.

مدیر خانه مطبوعات استان البرز آزمون از خبرنگاران استان را برای تشخیص مهارت آنان ضروری و آن را کمک بزرگی به بالا بردن شاخص فرهنگی استان دانست.

دکتر عبداللهی نژاد هم  آسیب ها در حوزه رسانه و عملکرد آن را برای تمامی دوره ها ذکر کرد و با تاکید بر شرایط خاص فرهنگی استان البرز، تنوع قومیتی در این استان و سرریز بخش کیفی قومیت ها و فرهنگ ها در البرز گفت: عمدتا افراد منصوب  به صفت فرهیختگی، اگر امکان حضور در تهران را داشته باشند به کرج نمی آیند؛ از پزشک متخصص گرفته تا معلم تا صاحبان حرف و صنایع که در این جا اسم آن را سرریز غیر کیفی آن مجموعه می‌گذارم که  اوضاع  استان البرز در حوزه رسانه هم از این اصل مستثنا نیست. علاوه بر آن البرز از دیدگاه من استان نیست، یک خوابگاه بزرگ به وسعت شهر است که در تحلیل نقش رسانه های داخلی البرز در توسعه فرهنگی باید به این‌ نکات توجه کرد. علاوه بر این، برای شروع یا حتی اندیشیدن به یک برنامه توسعه‌ای باید یک پیوست فرهنگی و رسانه ای برای آن طرح کرد، حال آنکه در هیچ سطحی از تدوین، و اجرا به نقش رسانه ها توجه نمی شود.

وی بررسی نقش رسانه های استان در توسعه فرهنگی البرز را منوط به واکاوی جایگاه و عملکرد رسانه های استان دانست و با اشاره به جایگاه روزنامه نگار پاندیت با 2ویژگی "مرجع رجوع مخاطبان با مشروعیت و اعتبار بالا" و "بالا رفتن تیراژ روزنامه در نتیجه یادداشت و مطلب او و مرجع مقامات سیاسی و دولت بودن" گفت: ما در سطح کلان کشور هم چنین چیزی نداریم، در ایران روزنامه نگار باید آن چیزی را تقریر کند که مسئول می گوید و اگر انتقادی کند به همه بر می خورد. حال با این وضعیت به عنوان نشست بر گردیم؛ نقش رسانه های داخلی در توسعه فرهنگی البرز که در 2 بعد قابلیت بحث دارد.

اول اینکه آیا مطبوعات و رسانه های داخلی استان البرز  آن جایگاه و اعتبار را برای تاثیرگذاری دارند و چه میزان می توانند روی مخاطب تاثیر بگذارند؟ این رسانه تا چه اندازه در فرهنگ عمومی منشا تغییر است؟ باید بپذیریم که در دنیای مدرن مهمترین کارکرد رسانه انتقال میراث فرهنگی است و رسانه باید فرهنگ یک جامعه را متبلور کند؛ کژکارکردهای فرهنگی را بازتاب دهد و کارکردهای مثبت را تقویت کند، حال برای درک این تاثیرگذاری می توان شمارگان روزنامه را ملاک قرار دهیم. در کشوری که تیراژ ۳۷یا ۳۸روزنامه کثیرالانتشار آن حدود ۱۱۰هزار نسخه است، صحبت از تاثیر مطبوعات روی مخاطب معنای چندانی ندارد.

چالش دوم اینکه آیا اهالی رسانه تخصص لازم را برای حرکت در مسیر توسعه فرهنگی دارند؟

نیاز به روزنامه نگار متخصص

به گفته عبداللهی نژاد، تخصص، عملکرد حرفه ای و مخاطب شناسی زمینه ساز فعالیت‌های رسانه ای تاثیرگذار است و با کاربست این موارد، رسانه می تواند فرهنگ جامعه را متبلور کند.

وی با انتقاد از روزنامه نگاری «هیاتی» به نقل از دکتر محسنیان راد یا اصطلاح «کنتراتی» به باور خود، این عامل را سبب حضور نیروهای غیر متخصص در مطبوعات و سایر رسانه ها دانست و نبود نگاه حرفه ای، کارمند خبرنگاران و آگهی بگیران را در نقش خبرنگار عامل اصلی پیشرو نبودن رسانه ها در جریان فرهنگی استان دانست و گفت: حضور خانوادگی افراد در حوزه مطبوعات چالش بزرگی است. پدر مدیر مسئول، خانم سردبیر، دختر عکاس و پسر خبرنگار می‌شود. همان روزنامه نگاری هیئتی به اصلاح دکتر محسنیان راد و روزنامه نگاری کنتراتی به باور من؛ روزنامه نگاری امروز نیازمند روزنامه نگار حرفه ای و متخصص است.

عبداللهی نژاد با اشاره به پیام اصلی انقلاب که پیامی فرهنگی بوده است، افزود: رسانه ها متولی فرهنگ هستند و بیشترین توجه باید به آنها باشد، فرم و محتواي روزنامه هر 2 باید تخصصی باشد تا بتواند تاثیر گذار باشد، در کشور ما خبر، اطلاعات ارزشمندی نیست و در سیستم کپی پیس ارزش افزوده ای وجود ندارد.

عباس زاده با اشاره به وجود ۹۲خبرگزاری در ایران ابراز داشت: برخی روزنامه نگاری را شغل خود می دانند، لذا چون شاغل نبوده اند روزنامه نگار شده اند و این در حالی است که روزنامه نگاری شغل نیست، بلکه حرفه است.

مدیر خانه مطبوعات البرز در جمع بندی سخنان خود، پیشنهاد داد کارگروه برای نشست های تخصصی در حوزه رسانه در خانه مطبوعات استان البرز، با دبیری خانم محمدی سرپرست روزنامه اطلاعات در البرز ایجاد شود و این نشست ها تا همراهی مسئولین برای بهبود اوضاع رسانه در البرز ادامه یابد و اگر قرار است رسانه در فرآیند توسعه فرهنگی ایفای نقش کند، اول باید مشکل خانه خود را حل کند.

عبداللهی نژاد با انتقاد از به کارگیری سبک هرم وارونه به طور ناقص در مطبوعات، لیدهای بی محتوا و تیترنویسی های غلط گفت: در دنیای مدرن از نقل قول های طلایی استفاده می شود و پیشینه خبر اهمیت دارد.

 اگر قرار است رسانه در فرآیند توسعه فرهنگی ایفای نقش کند، اول باید مشکل خانه خود را حل کند. اگر این‌مشکل را به خوبی شناسایی و راه های برون رفت را بررسی کردیم، آن وقت می توانیم بگوییم یک رسانه کیفی هستیم. کار نیکو، کار کیفی است و در هر زمینه‌ای مشتری خود را دارد. اگر شما یک کار  حرفه ای انجام دهید و یک ویژه نامه حرفه ای تولید کنید، همه حتی برای درج آگهی به سمت شما می‌آیند. کار حرفه ای یعنی پایش مخاطب، کشف جهت گیری و دغدغه مندی مخاطب و تولید محتوا بر اساس آن.

این استاد دانشگاه نقد درونی رسانه های البرز را لازمه واکاوی نقش رسانه های داخلی در توسعه فرهنگی این استان دانست و بر آسیب شناسی کارکرد رسانه ها ی استان در قالب یک پژوهش علمی تاکید کرد.