ممنوع الکاری‌ها تا مرگ‌های غیرمنتظره؛ سال ۱۴۰۲ بر سینما چه گذشت؟

اعتماد نوشت: مهم‌ترين سرفصل خبرها در سال 1402 را مرور می كنيم .

1- نوروز 1402 با قاچاق فيلم «برادران ليلا» شروع شد، فيلمي با مضمون اجتماعي كه در ابعاد وسيعي در فضاي مجازي و اينترنت منتشر شد از آنجايي كه قصه و داستان فيلم حساسيت‌برانگيز بود حواشي گسترده‌اي براي سازندگان به وجود آورد، به‌طوري كه تا همين چند روز گذشته بحث را جع به اين فيلم جريان داشت و تهيه‌كننده و مديركل نظارت سازمان سينمايي درباره حواشي اين فيلم صحبت‌هايي داشتند.

2- سر سوزني به ذهن خطور نمي‌كرد كه سرنوشت كيومرث پوراحمد به شكلي دردناك و به صورت خودكشي رقم بخورد، خالق قصه‌هاي مجيد آنقدر مملو از زندگي و احساس بود كه كمترين قرابتي به مرگ نداشت و از دست دادن او شوك بزرگي به سينماگران وارد كرد. انتشار تصاويري از لحظه مرگ اين سينماگر تلخي ماجرا را دوچندان كرد و تا مدت‌ها از ذهن پاك نمي‌شد.

3- بي‌شك يكي از مهم‌ترين اتفاقات سال 1402 تشكيل پرونده قضايي و به تبع آن ممنوع‌الكاري بسياري از سينماگران بود، شش ماه ابتداي سال هفته‌اي نبود كه خبر ممنوع‌الفعاليت هنرمندان روي خروجي خبرگزاري‌ها قرار نگيرد. از ترانه عليدوستي و باران كوثري تا كتايون رياحي و پانته‌آ بهرام تا منيژه حكمت و اصغر فرهادي و سازندگان برادران ليلا ... منع از فعاليت به همراه ممنوع‌الخروجي و ممنوعيت از معامله، به همراه احكام عجيب و غربيي كه براي بازيگران كشف حجاب كرده منتشر مي‌شد، فضاي سينماي ايران را پرتنش و سينماگران را عصبي مي‌كرد.

4- سينماي ايران در سال 1402 مملو از فيلم‌هاي قاچاق بود، آن هم فيلم‌هاي مهم با موضوعات اجتماعي، از برادران ليلا تا جنگ جهاني سوم، تفريق، ارادتمند بهاره نازنين تينا، شب داخلي ديوار و ....حتي فيلم فسيل .... به شكل واقعي سينماي ايران در سال 1402 ركورددار انتشار نسخه قاچاق و غيرقانوني فيلم‌ها بود.

5- تماشاي سيماي تكيده آتيلا پسياني در اينترنت و فضاي مجازي هم براي كاربران و هم براي همكاران او بسيار تلخ و ناراحت‌كننده بود، وقتي هم خبر مريضي او منتشر شد، فضاي غم‌انگيزي ميان هنرمندان به وجود آورد، خبر فوت اين هنرمند جامعه هنري را عزادار كرد.

6- سخت‌گيري در صدور پروانه ساخت فيلم‌ها يكي از مهم‌ترين اتفاق سال 1402 بود و صداي بسياري از سينماگران را بلند كرده بود، تغيير و تحولات جامعه و به تبع آن حساسيت مديران در نشان دادن وقايع اجتماعي كار را بر سينماگران اجتماعي سخت كرد تا جايي كه يكي از بازيگران (عباس جمشيدي‌فر) گفته بود: ديگر خيابان‌ها را نمي‌توانيم نشان دهيم و بايد دوربين را به آسمان ببريم. 

7- در سال 1402 سينماي ايران با موج فيلم‌هاي كمدي همراه بود، توليد همزمان بيش از ده فيلم كمدي و حتي بيشتر، شمايل سينماي ايران را به سمت كمدي شدن پيش مي‌برد، بسياري از كارشناسان اذعان داشتند كه ژانر غالب در سينما در سال 1402 چه در توليد و چه در اكران و پخش، فيلم‌هاي كمدي است.

8- فوت ناباورانه بيتا فرهي، براي اهالي سينما و دوستداران او ناراحتي كمي نبود، هنرمند زيبا و در عين حال بي‌حاشيه و محترم سينماي ايران كه همكارانش جز خوبي و نيكي از او ياد نداشتند. او از بازيگراني بود كه به اذعان كارشناسان سينمايي فصل جديدي از حضور زن در سينماي ايران را رقم زد.

9- آن شب وحشتناك را به ياد داريد كه از شدت ترس تا صبح نخوابيديم؟ خبر آنقدر هولناك بود كه تا ساعت‌ها بلكه روزها در شوك به سر مي‌برديم، قتل بي‌رحمانه داريوش مهرجويي و همسرش نه تنها از اتفاقات مهم سال 1402 بود كه تاريخ سينماي ايران اين وحشي‌گري در قبال برجسته‌ترين هنرمند خود را به هيچ عنوان فراموش نخواهد كرد.

10- در اين سال شاهد خداحافظي بعضي از بازيگران زن از حرفه بازيگري بعد از سال‌ها فعاليت بوديم، بعضي از بازيگران زن، به صورت رسمي اعلام كردند كه در اين حرفه حضور نخواهند داشت، بعضي در سكوت حاضر به همكاري با پروژه‌هاي سينمايي نبودند، به عنوان نمونه هنگامه قاضياني و افسانه بايگان از جمله بازيگراني بودند كه با انتشار پستي در صفحه شخصي خود كناره‌گيري از دنياي بازيگري را به صورت رسمي اعلام كردند.

11- به همان اندازه كه انتخاب مرضيه برومند به عنوان مديرعامل خانه سينما سروصدا به پا كرد، استعفاي او از اين سمت آن هم بعد از شش ماه تعجب‌برانگيز بود و با حواشي زيادي همراه شد.

12- «همين جا مي‌گويم كه هر كسي به هر دليل با فيلم‌هاي قاچاق و بدون پروانه ساخت در ايران و خارج از ايران و آثار عليه ايران كار كند، با اين دوستان وارد قطع ارتباط مي‌شويم و خانه سينما هم احتمالا خودشان اين موضوع را اعلام مي‌كنند.» اين صحبت‌ها متعلق به محمد خزاعي بود. قطع همكاري با سينماگران را مي‌توانيم يكي از صحبت‌هاي جنجالي رييس سازمان سينمايي بدانيم كه در مراسم تقدير از سينماگران انقلاب و دفاع مقدس مطرح كرد كه بي‌پاسخ هم نماند.

13- رشد سينماي زيرزميني يكي ديگر از اتفاقات تلخ سينماي ايران بود، به همان ميزان كه مجوز ساخت براي فيلم‌هاي اجتماعي صادر نشد و عرصه براي ساخت فيلم‌هاي با انديشه مستقل تنگ بود سينماي زيرزميني رشد زيادي پيدا كرد، فيلم‌هايي كه به دليل ساختار نامتعارف از سوي جشنواره‌هاي خارجي با استقبال فراواني مواجه مي‌شدند.

14- عيب مي ‌جمله چو گفتي هنرش نيز بگو، در كنار تمام تلخي‌ها، يك اتفاق خوب در سال 1402 براي سينماي ايران رقم خورد و آن گيشه بيش از هزار ميليارد توماني بود، البته اين فروش متعلق به همه فيلم‌هاي سينماي ايران نبود ولي به هر حال رقم خوب و قابل توجهي براي سينماي بحران‌زده به شمار مي‌آيد.