مدیرانی که اثار باستانی را به امان خدا سپرده‌اند!
واکنش مسئولان حفط و احیای بناها، بافت ها و محوطه های تاریخی به موضوع پایش فرونشست آثار باستانی غافلگیرکننده است.
اطلاعات نوشت: پاسخ مدیرکل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث فرهنگی به این پرسش این است که «تأثیر فرونشست آنی نیست و در طول زمان خودش را نشان می‌دهد و مکانیزم‌های پایش آن هم در پروژه‌های مستمر است.
در سال گذشته با حضور بخش فنی و مدیران پایگاه‌ها در استان‌ها که تا حدودی درگیر فرونشست بودند، یک دوره آموزشی تخصصی برگزار کردیم که اساتید روش‌های ساده‌ای را که می‌تواند پایش فرونشست را انجام دهد آموختند و از آن ها خواستیم در بازه زمانی مشخصی، اطلاعات دقیقی بدهند، چون اطلاعات الان کلی است.»
داوری تاکید کرد: قرار است در همایشی که به مناسبت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی در سمنان برگزار می‌شود، موضوع بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در این حوزه بررسی شود. فرونشست یک موضوع ملی و امید است امسال با افزایش آگاهی و دانش عمومی، شرایط پایش را فراهم کنیم.
وی معتقد است اکنون در مواجهه با فرونشست رفتار واکنشی داریم نه کنشی؛ یعنی عامل بیرونی است که نسبت به آن واکنش داریم.
مدیرکل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی همچنین گفت : در قالب دستورالعملی که تابع قانون مدیریت بحران تدوین شده است، در تلاشیم تا برنامه حفاظت را در چارجوب تکالیف و ظرفیت‌ها تدوین کنیم. تأثیرات بحران‌هایی مثل زلزله آنی است و باید هوشیارتر با آن مواجه شد، ولی تاثیر فرونشست در طول زمان خود را نشان می‌دهد که در پایش و برنامه‌ریزی باید هوشیاری بیشتری داشت.
این اظهارات درحالی گویای آن است که بناهای درخطر فرونشست و یا میزان مخاطرات فرونشست برای بناهای تاریخی هنوز پایش نشده است که محمد درویش پژوهشگر و کنشگر محیط زیست اسفندماه پارسال هشدار داد که بخش بزرگی از دشت مرودشت که شامل قلمرو بزرگ پاسارگاد، تخت جمشید و نقش رستم می‌شود با فرونشست بیش از ۱۵تا ۲۰سانتی‌متری مواجه است و هنگامی که فرونشست زمین از ۴میلی‌متر عبور می‌کند، باید در اسرع وقت ستاد بحران تشکیل شود.
وی معتقد است اصل این ماجرا به فعالیت چاه‌های کشاورزی این بخش بازمی‌گردد. همچنین وجود سدهای درودزن، ملاصدرا و سیوند در بالادست این دشت سبب شده است تا جریان حوزه آب‌شناسی حوزه کر و سیوند مختل شود.
با این حال، داوری پاسخ درباره پایش وضعیت فرونشست در مرودشت و میزان مخاطرات آن برای محوطه‌های تاریخی پاسارگاد و تخت جمشید، را به زمانی موکول کرد که داده‌ها در این باره تخصصی و کامل‌تر شده باشد.
فرونشست بیخ گوش تخت جمشید
درباره نزدیک‌تر شدن فاصله فرونشست به تخت جمشید بارها هشدار داده شده است؛ در پاییز سال گذشته رئیس مرکز پژوهش‌های علوم جوی دانشگاه شیراز تاکید کرد که برداشت آب‌های زیرزمینی و کشت محصولات کشاورزی تا محدوده مشخصی از پایگاه جهانی تخت جمشید باید ممنوع شود؛ چرا که برداشت بی‌رویه آب در دشت مرودشت به نابودی آثار باستانی این منطقه منجر خواهد شد.
بر اساس مطالعاتی که دانشگاه شیراز روی دشت شیراز و مناطق دیگری از فارس انجام داده است، شکافی که در سالهای گذشته روبه‌روی صفه تخت جمشید و در فاصله ۲۵۰متری آن ایجاد شده بود، ۲۰۰متر طول و یک متر عرض و عمق داشت. چند شکاف نسبتاً عمیق هم در فاصله ۵۰۰متری تخت جمشید ایجاد شده که نه فقط بر شدت نگرانی‌ها افزوده، بلکه زنگ هشدار را برای گسترش این شکاف‌ها و فرونشست‌ها و بلعیده شدن سازه باستانی تخت جمشید به صدا درآورده است.
چاره کار چیست ؟
در این میان محمد ثابت اقلیدی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس چاره کار را انتقال آب از خلیج فارس به استان فارس دانست و گفت: این اقدام سبب بی‌نیاز شدن زمین‌های زراعی به سفره‌های زیرزمینی خواهد شد و در نتیجه از فرونشست بیشتر زمین در تخت جمشید، جلوگیری خواهد کرد.
وی همچنین افزود: ما دنبال این هستیم که بتوانیم در منطقه مرودشت و پاسارگاد، یکسری انشعاباتی را به کشاورزان اختصاص بدهیم و بنا داریم که هم صنایع از این ابر پروژه منتفع شوند و هم بتوانیم در مرودشت و پاسارگاد برای کشاورزان تامین اعتبار کنیم. ما می‌خواهیم از این شبکه آبرسانی استفاده کنیم تا چاه‌های غیرمجاز را به حدقل برسانیم و به امرار معاش مردم هم خدشه‌ای وارد نشود.
همچنین به گزارش ایسنا، به گفته داوری مدیرکل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث فرهنگی از سال ۲۰۲۰ میلادی برنامه 3 سالهای آغاز شده است که «میراث مقاوم در برابر بلایا و درگیری‌ها، آمادگی، واکنش و ارزیابی» نام دارد.
با توجه به رخدادهای فرونشست که به تازگی در تهران و اصفهان هم گزارش شده ، بهتر است ایران برای پایش مخاطرات فرونشست در نزدیکی بناها و محوطه‌های تاریخی و برنامه‌ریزی در این‌باره سرعت عمل بیشتری نشان دهد.
