تغییر اقلیم موضوعی جدی است و نیاز به اصلاح برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری صحیح و فرهنگ‌سازی از نوع حاکمیتی دارد.

مسعود تجریشی عضو کنونی فرهنگستان علوم، دانش‌آمــوخته کارشناسی علوم و مهندسی آب و خاک، ارشد علوم و مهندسی آب و دکترای مهندسی محیط زیست از دانشگاه کالیفرنیا؛ در گفتگو با ایرنا ضمن بررسی علل تنش‌های آبی به راهکارهای موجود در برون رفت از این چالش ها برای توسعه پایدار پرداخت.
وی اظهار کرد: با نگاهی به گذشته متوجه می‌شوید که کشور و تمدن ما را به نحوه چگونه مدیریت کردن آب توصیف می‌کردند. قنات‌ها مظهر این نوع نگاه در طبیعت ما بودند. ما یاد گرفته بودیم در تنوع‌های اقلیمی مختلف چگونه زندگی کنیم. در گذشته نیاکان ما با وجود همین منابع محدود آبی اما تلاش زیادی کردند تا تجارت و امورات خود را بگذراند.
این استاد دانشگاه شریف مثال زد: به عنوان نمونه وقتی به تاریخ کاشان بر اساس شواهد و مستندات نگاه می‌کنیم، ۳۰۰خانه متعلق به طباطبایی‌ها می‌بینیم که از طریق تجارت مبتنی بر استفاده نکردن از منابع آب زیاد و قنوات، آبشارهایی را در دل همین قنات‌ها ایجاد کردند تا از این طریق آسیاب را به حرکت درآورند و تمدن آبی را ایجاد کرده که این تمدن با نام ایران و قنوات در گذشته نه چندان دور، آوازه دنیا می‌شود.
اما چه شد بعد از ۶۰سال تنش آبی روبرو شدیم و نگران حال و آینده هستیم. شاید آغاز آن، استفاده از دستگاه‌های حفاری و کشیدن بی محابای آب از زیر زمین و استفاده و گسترش از آب‌های زیرزمینی باشد.
در سال ۵۷مجله انجمن مهندسان عمران آمریکا مقاله‌ای با تصویری از منطقه کویر ایران منتشر کرد که در بالای آن تصاویر نوشته بود: ایرانیان چگونه توانستند در دل کویر تمدن‌هایی را ایجاد کنند و در پایین آن هم این پرسش مطرح شده بود که به چه شکلی این تمدن سبز دوباره به کویر تبدیل می‌شود؟
مفهوم این مقاله این بود که ایرانی‌ها به واسطه دسترسی به تکنولوژی حفاری توانستند مناطق خشک را سبز کنند. معنای جمله دوم هم این می‌تواند باشد که آنقدر از آن منابع آب استفاده کردیم که فضای سبز دیگر خشک شده است. شاید بی‌توجهی به هشدارهای آن زمان؛ عاملی باشد که امروز در چنین وضعیتی به‌سر می‌بریم.تجریشی تأکید کرد:  ساختار برنامه‌ریزی و سیاستگذاری نادرست آب در ایران، کشور را با تنش‌های آبی روبرو کرده است.
ما آمایش سرزمینی نداشتیم البته الان روی کاغذ داریم اما واقعا نداریم. استقرار نادرست شهر و فعالیت‌های اقتصادی به‌ویژه صنعتی و معدنی در مناطق خشک کویری  در ۵۰سال اخیر، باعث شد تا آب‌های زیرزمینی که هزاران سال برای شرایط بحرانی آینده کشور ذخیره شده بودند، خشک شوند.
ما ذخیره‌ای برای نسل‌های بعدی نگذاشتیم و به‌دنبال خشک شدن این زمین‌ها و جابجایی جمعیتی در مناطق کویری و با برداشت‌های بی رویه از آب‌های زیر زمینی و ایجاد فرونشست‌ها و تبدیل آب‌های شیرین به شور و تنش‌های آبی امروز؛ برای نسل بعدی سرزمین سوخته باقی می‌گذاریم.
عضو فرهنگستان علوم ادامه داد: به جای اینکه فعالیت و جمعیت‌ها را به سمت دریا ببریم، جایی که نعمت خدادادی است صنعت را از بندرعباس به اصفهان انتقال دادیم و به جای اینکه جمعیت را به سمت سواحل ببریم صنعت را به سمت کویر بردیم. چون همه آب‌ها را مصرف می‌کنیم، مجبوریم آب را با هزینه بالا از بندرعباس و خلیج فارس به مناطق داخلی وارد کنیم؛  این در حالی است که انتقال آب‌ها به سمت اصفهان چالش‌های آبی را بیشتر و هزینه‌های زیادی را به جامعه و اقتصادی ملی وارد کرده است بدون اینکه رهاورد قابل توجهی را در توسعه پایدار کشور داشته باشد. نتیجه ساختار و سیاستگذاری و برنامه‌ریزی نادرست در کشور، آلودگی این تمدن قدیمی شده‌است.
تجریشی معتقد است‌ در این زمینه دولت ها مقصر نیستند بلکه نمایندگان مجلس نقش بسیاری در این مساله داشته‌اند که طرح‌ها را به صورت محلی و بدون توجه به منافع ملی و بالادست‌ها دیدند. بدون اینکه بداند انتقال آب‌ها چه بلایی سر طبیعت می‎آورد، عامل شروع چالش‌هایی شدند که در صورت رفع نشدن به شرایط ناپایدار اجتماعی در کشور منجر می‌شود.
وی در پایان تأکید کرد: راه حل این نیست که در داخل کشور همه فشارها را به سمت مردم ببریم. دستگاه‌های اجرایی باید با اصلاح سیاست‌های نادرست در این زمینه حرکت کنند و اراده سیاسی برای مدیریت این چالش داشته باشیم. این در حالی است که مردم خودشان شروع کردند.
ما می‌خواهیم آب را حداقل لیتری ۸یورو برای ۱۰۰میلیون متر مکعب از دریای عمان به مشهد انتقال دهیم و می‌بینیم که در این بین بیش از یک میلیارد متر مکعب برای کشاورزی آب مصرف شده است ولی کشاورزان معتقدند اگر بخشی از هزینه به آنها داده شود می‌توانند کاهش مصرف آب را به ۱۰درصد تقلیل دهند و با این رویه مشکل آب شهر را حل کنند.
پس  بر اساس تجربه داخلی و بین‌المللی می‌توانیم از محل صرفه‌جویی مانع خشکسالی تالاب‌‎ها و ریزگردها شویم و مردم پای کارند اما در این میان باید عزم و اراده سیاسی در داخل قوی باشد؛ در غیر اینصورت این تنش آبی تبعات زیادی به دنبال خواهد داشت.