محمد صالح علا - ضمیمه ادب و هنر روزنامه اطلاعات| بیشتر رسوم متداول میان جاهلهای بزرگمان یا از بین رفته و یا تغییر شکل داده است. یکی از رسمهایی که حتی تا اواخر عصر قاجار شکوهی داشته، رسم مشهور «اَتتو رَتتو» بوده است. اصطلاحی قراردادی در زمان جاهلهای تازهچرخ تهران که به قصد نمایش قدرت یا جابهجایی قدرت در میان جاهلهای محترم به کار میرفته است.
یعنی هنگامی که جاهل بزرگی، جاهلی که سرکرده جاهلهای دیگر و یا جاهلهای خُردهپا بود، به منظور کم کردن روی جاهل بزرگ دیگر با به زبان آوردن اصطلاح «اَتَتو»، میل خود به مرافعه را عنوان میکرد.
اتتو شاید شبیه کُرنا یا شیپور آغاز جنگ، آغازگر منازعه بود. که معمولاً همه جاهلها در آن دورانها از قاعده و اصطلاح رایج اتتو بهره میبردند. قاعدۀ اَتتو چنان بود که لات معروف اسم و رسمداری جهت کم نمودن روی لات بزرگ دیگری، میرفت سرراه جاهل دیگر قرار میگرفت و با صدایی بلند میگفت: اَتتو...
اتتو یعنی من با تو، عقاید و رفتار تو مخالفم و اینک مایلم با گلاویز شدن و زد و خورد، تو را خوار و خفیف کنم. آن وقت اگر آن جاهل دیگر به دلیل خوف یا به خاطر روحیه محافظهکارانهاش یا به علت ناچیز شمردن گوینده اتتو، پاسخی نداده، سر به زیر به راه خود ادامه میداد، منازعه بین ایشان به صورتهای دیگر ادامه پیدا میکرد. مثل حمله کردنهای ناغافل یا پاپوش دوختنهای پنهان یا آزارها و یا راههای دیگر برای یافتن بهانههای تازه.
ولی اگر این درخواست آشکار دعوت به مبارزه را آن جاهل دیگر میپذیرفت، میبایست او هم در پاسخ جاهلی که با صدای بلند گفته است اتتو، بلافاصله یا پس از مکثی با صدای بلند ـ چنان که همه بشنوند ـ بگوید: رتتو!
گفتن «رتتو»، تلویحاً عقد قراردادی جاهلانه بود که از آن پس، دو جاهل بزرگ و نوچههاشان پس از گفتن اَتتو و شنیدن رَتتو، درباره محل درگیری، زمان دعوا و شرایط مرافعه و بهطور کلی رو کم کردن و تسویهحسابهای جاهلانه، وارد مذاکره میشوند.
پس «اَتتو» پیشنهاد دعوا و منازعه و جنگ و «رَتتو» پاسخ حریف درباره آمادگی درگیری بوده است. چنان که در دیباچه «اتتوـ رتتو» گفتیم، اکنون سالهاست که این رسم از میان رفته است.
اما هنوز همچنان درگیری طرفهای مخالف هم، جاهلهای بزرگ، بدون گفتن اتتو رتتو، با صدای بلند و روبهروی هم به شکلهای دیگر مانند نوشتن یادداشتی بیامضا، گفتن حرفهایی لایهدار و مانند آن رواج دارد. امروز جاهلهای بزرگ با هم مخالفت میکنند، اما دیگر اتتو رتتو نمیگویند.
