اطلاعات نوشت: در حالی که سامانه بازارگاه به عنوان بستر رسمی توزیع نهادههای دامی با هدف شفافسازی و عدالت در عرضه راهاندازی شده، بررسی ها نشان میدهد بخشی از سهمیهها به دامها و طیوری تخصیص یافته که وجود خارجی ندارند؛ پدیدهای که نهتنها منابع ارزی کشور را هدر میدهد، بلکه بازار آزاد فروش نهادهها را داغتر از تولید کرده است.
در حالی که وزیر و مسئولان وزارت جهادکشاورزی، وجود مشکلات در سامانه بازارگاه به عنوان محمل اصلی عرضه نهاده های دامی را قبول دارند و در عین حال می گویند که خالی فروشی در این سامانه امکان پذیر نیست، اما بروز تخلفات در عرضه نهاده ها که پایه اصلی تولیدات پروتئینی در کشور محسوب می شود همچون معضل قیمت های پشت فاکتوری، قابل کتمان نیست.
سامانه بازارگاه و مشکلات تولیدکنندگان محصولات پروتئینی در کشور در خرید نهاده های مورد نیاز تولید از بستر آن، چند ماهی است که به معضل اساسی بخش کشاورزی کشور تبدیل شده به طوری که اغلب تولیدکنندگان دام و طیور از آن گلایه دارند؛ از عرضه نهاده ها در خارج از شبکه و با قیمت آزاد گرفته تا دریافت مبالغ پشت فاکتوری از تولیدکنندگان که حتی در جلسه علنی اخیر مجلس که به موضوع تامین نهاده های دامی اختصاص داشت، مورد تایید رئیس مجلس شورای اسلامی هم قرار گرفت.
حتی در هفته های اخیر موضوع خالی فروشی برخی واردکنندگان از طریق سامانه بازارگاه نیز رسانه ای و اعلام شد که فروش حدود هشت هزار میلیارد تومانی نهاده های دامی که هنوز وارد گمرک نشده بوده، سبب بروز مشکل برای تولیدکنندگانی شده که به امید دریافت نهاده آن را خریداری کرده اند ؛ هرچند این ادعا از سوی وزارت جهادکشاورزی رد شد.
رحمان مسجدی ،سرپرست مدیریت زنجیره تامین و توزیع نهاده های کشاورزی و مسئول سامانه بازارگاه در وزارت جهاد کشاورزی درگفتگو باایرنا تصریح می کند: خالی فروشی در این سامانه امکان پذیر نیست زیرا کالایی که توسط بازرگانان وارد کشور می شود، قبض انبار می گیرد و پس از دریافت شماره کوتاژ در سامانه بازارگاه به فروش می رسد یعنی کالا وجود دارد و نمی تواند خالی فروشی و عدم موجودی اتفاق بیفتد.
وی هدف ایجاد این سامانه را ایجاد محملی برای ثبت، عرضه و نظارت بر نهاده های دامی وارداتی می داند که با ارز ترجیحی ۲۸ هزارو ۵۰۰ تومانی وارد کشور می شود و بر این باور است که این سامانه سبب شده تا عرضه نهاده ها براساس سهمیه تولیدکنندگان دام، طیور، آبزیان و کارخانجات خوراک دام و طیور توزیع شود.
وی یادآور می شود که همه بازرگانان بعد از فروختن کالا ملزم هستند طی یک بازه ۱۵ روزه کالا را تحویل خریدار بدهند و اینگونه نیست که بتوانند کالایی که ترخیص نشده را زودتر بفروشند.
مسجدی درباره اینکه پدیده پشت فاکتوری چگونه داخل یا خارج سامانه اتفاق می افتد و آیا به این تخلفات رسیدگی می شود، می گوید: اگر شما توزیع کالا را در داخل سامانه بازارگاه در نظر بگیرید، داخل سامانه هیچ اتفاقی نمی افتد که غیرقابل رصد باشد و هیچ اتفاق ناخوشایندی اعم از خالی فروشی یا پشت فاکتوری وجود ندارد آنچه اتفاق می افتد خارج از بازارگاه است.
وی توضیح می دهد: بعد از اینکه خریدار یا دامدار کالای خود را دریافت کرد، ممکن است بازار سیاه به وجود بیاید؛ آن هم زمانی است که به طور مثال مرغدار یا دامدار یک سری دام را با خوداظهاری و تایید جهاد کشاورزی شهرستان و استان گرفته و برمبنای تعداد دامی که تایید شده، نهاده می گیرد؛ به طور مثال دامداری تعداد دام را خود اظهاری کرده و نهاده را می گیرد اما پس از آن دام را به کشتارگاه می دهد و نهاده های استفاده نشده روی دستش می ماند بنابراین می تواند آن را در بازار آزاد بفروشد.
وی در پاسخ به اینکه اگر تخلف قطعی شد، چه برخوردی با او می شود، ادامه می دهد: در صورت احراز تخلف، کاربری او از سامانه بازارگاه قطع و به دستگاه های قضایی معرفی می شود؛ هرچند زیرساخت های عملیاتی این کار وجود دارد اما زیرساخت های فرایندی هم باید بررسی شود و احتمالا یک تا دو ماه طول بکشد.
مسئول سامانه بازارگاه وزارت جهاد کشاورزی درباره چگونگی نشت نهاده ها در سامانه بازارگاه یا خارج از آن با حجم بالا و به قیمت های ۲ تا ۳ برابری از نرخ مصوب ، می گوید: این نشتی به نظر من بعد از سامانه بازارگاه اتفاق می افتد.
گاهی شاهد هستیم مرغداران نهاده را می گیرند ولی جوجه ها را منهدم می کنند و دور می ریزد یا چاه ریخته و یا حتی با گاز منوکسید کربن خفه می کنند زیرا نهاده فروشی سودش از تولید و پرورش دام و طیور بیشتر است.
سرپرست مدیریت زنجیره تامین و توزیع نهاده های کشاورزی این نکته را هم اضافه می کند که در دامداری ها نیز بر اساس تعداد دامی که خوداظهاری می کنند، نهاده می گیرند بعد دام را به کشتارگاه می فرستند و نهاده اش را در بازار آزاد می فروشند.
مسجدی از آماری تکان دهنده در این خصوص پرده برداشته و تصریح می کند: تعداد این گروه تولیدکنندگان زیاد است؛ آمار داریم که تعداد یک میلیون و ۸۰۰ هزار راس دام سبک به این صورت نهاده می گیرند که اصلا وجود ندارند.
در دام سنگین هم حدود ۸۰۰ هزار راس برآورد می شود که باید اینها را از چرخه گرفتن نهاده خارج کنیم.
وی می افزاید: البته ما در حال حذف این موارد از بازارگاه هستیم تاآمار تولیدکنندگان شفاف شود.
مسجدی اظهار می کند: به علاوه و برای جلوگیری از انحصار، امکان عرضه مستقیم نهاده های دامی را از بازرگانان گرفتیم و دیگر نمی توانند روی تابلو عرضه کنند آنها فقط پیش عرضه انجام می دهند و ما در قسمت عرضه تایید عرضه و انتقال را می زنیم .یعنی وزارت جهاد کشاورزی تعیین می کند کالایی که بازارگاه برای عرضه گذاشته شده است، به چه کسی برسد.
وی اضافه می کند: اکنون براساس اعلام معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی ، ذرت و کنجاله سویا را فقط به تولید طیور از جمله مرغ گوشتی و تخمگذار اختصاص داده ایم و جو را به دامداری های صنعتی تولید شیر و شیرخشک می دهیم.
وی ادامه می دهد: از دو هفته پیش تاکنون این اتفاق افتاده و اینکه برخی می گویند نهاده در بازارگاه نیست و نهاده به ما نمی رسد، به این دلیل است که جامعه هدف معاونت امور دام نیستند در واقع نهاده ها هدایت شده عرضه می شود.
مسئول سامانه بازارگاه وزارت جهاد کشاورزی می گوید: به غیر از ذرت، جو ، کنجاله سویا و دانه های روغنی که داخل بازارگاه بود، شکر از اواسط پارسال، برنج ۱۵ شهریورماه امسال و روغن از یکم آبان ماه امسال وارد سامانه بازارگاه شده ، زیرا ارز ۲۸ هزارو ۵۰۰ تومانی دریافت می کنند بنابراین ملزم هستیم رصد و توزیع را در سامانه بازارگاه داشته باشیم.
