شاخصهای بینالمللی هشدار میدهند که ایران در مرز بحران قطعی آب قرار دارد و در صورت اجرا نشدن فوری راهکارهای علمی، با فرونشست گسترده و خسارات جبرانناپذیر مواجه خواهد شد.
به گزارش ایرنا، رئیس دانشگاه تهران در نخستین همایش مهندسی اکوهیدرولوژی ایران که در دانشکدگان علوم و فناوریهای میان رشتهای برگزار شد، اعلام کرد: پس از ارائه گزارش دانشگاه تهران درباره بحران کمآبی در ایران به رئیسجمهوری و هیأت دولت، حل مسأله بحران آب به دانشگاه تهران واگذار شد.در این راستا گروهی متشکل از ۶۰متخصص از دانشگاه و صنعت آب در ۱۲کارگروه ، تشکیل و گزارش نهایی پس از سه ماه کار فشرده ارائه شد.
محمدحسین امید با اشاره به شاخص «فالکن مارک» تأکید کرد: در حالی که زمانی سرانه آب کشور، بیشتر از ۴۵۰۰مترمکعب بود، امروز این رقم به زیر ۱۰۰۰مترمکعب رسیده که نشاندهنده کمبود شدید آب است. در فلات مرکزی، این شاخص به ۶۰۰نزدیک میشود، یعنی با مرز بحران مطلق فاصلهای نداریم.
وی افزود: در ۵۰سال گذشته حدود ۲۰۰میلیارد مترمکعب آب تجدیدناپذیر مصرف شده، تقربیا تمامی تالابها و دریاچهها را از دست دادهایم و بهدلیل برداشتهای بیرویه آبهای زیر زمینی، فرونشست زمین در برخی نقاط ایران به ۳۰سانتیمتر رسیدهاست.
رئیس دانشگاه تهران با اشاره به تجربیات دوره دانشجویی خود گفت: زمانی که من دانشجو بودم، چاه عمیق دانشکده کشاورزی ۳۰متر عمق داشت، اما اکنون عمق آن به ۳۲۰افزایش یافتهاست.
۲۰۰سال زمان برای احیای سفرههای آب زیر زمینی
امید با اشاره به نظر یکی از متخصصان حوزه آبخیزداری در تجربه کمآبی در یکی از کشورهای غربی گفت: با وجود ممنوعیت برداشت آب در مناطق دچار بحران و کمبود آب، اگر یک قطره آب هم برداشت نشود، ۲۰۰سال طول میکشد تا سفرههای آب زیرزمینی احیا شوند. وی بیان کرد: برای تمامی ناترازیها دو راه حل تولید بیشتر و کاهش مصرف وجود دارد، اما این موضوع، درباره کمبود آب صدق نمیکند، زیر ا برق را میتوان با تولید بیشتر و مصرف کمتر، کنترل کرد اما تولید آب نداریم.
رئیس دانشگاه تهران با رد راهحلهای شبهعلمی مانند استخراج آبهای عمقی یا انتقال آب دریا گفت: شیرینسازی آب دریا، حتی در بهترین شرایط فقط میتواند نیم تا یک درصد نیاز کشور را تأمین کند و هزینههای اقتصادی و زیستمحیطی سنگینی دارد.در واقع موضوع این است که ما در این سالها بیش از ۵۰درصد مازاد، از منابع آبی برداشت کردهایم.البته نباید از منابع آب تجدیدپذیر، بیش از ۴۰درصد برداشت میشد، اما حالا که بحران داریم و برگشتن به حالت منطقی زمانبر است، ۶۰درصد برداشت پذیرفتنی است و ۴۰درصد باید سفرههای آب را تغذیه کند. پس ضروری است که برداشت از منابع آب تجدیدپذیر را به ۴۰درصد محدود کنیم. این به معنای تغییر الگوی کشت، حذف اراضی با کیفیت پایین و اصلاح مصرف در مصارف شهری و صنعتی است و اگر در سه سال باقیمانده از برنامه هفتم این موارد رعایت نشود، با بحران فرونشست شدید و تخریب زیرساختها روبهرو خواهیم شد.
امید یادآور شد: بر اساس آمار و گزارشها، بهرغم ادعای افزایش سطح زیر کشت برای تأمین محصولات استراتژیک مثل گندم، هیچ رشدی در ۳۰ - ۴۰سال گذشته در این بخش وجود نداشته و رشد سطح زیر کشت در بخش کشاورزی، مربوط به محصولاتی مثل سیفیجات و سبزیجات بودهاست .
وی حل مسأله بحران آب در کشور را، توجه به نظرات کارشناسی و بازگشت به مبانی و اکوهیدرولوژی دانست و افزود: پیش از احداث کارخانه نیشکر در استان خوزستان، بسیاری از استادان دانشگاهها با توجه با اقلیم منطقه، با آن مخالف بودند، ولی با وجود مخالفتها، این طرح اجرا شد و ۱۲۰هزار هکتار زیر کشت نیشکر رفت. در حالی که اگر فقط ۴۰هزار هکتار به کشت چغندر قند برگردانده شود، حداقل یک میلیارد مترمکعب آب صرفهجویی میشود که میتواند مشکل آب شهرهای جنوبی را حل کند.
انتقال آب راه حل نیست
وی خاطرنشان کرد: باید خطرات را گوشزد کنیم، باید بگوییم امنیت کشور به خاطر از بین رفتن امنیت آب در معرض خطر است و باید بقبولانیم که راه حل مشکل، انتقال در حد وسیع نیست و این انتقالهای بیرویه راه حل مسأله نیست. این در حالی است که انتقال ۲۰۰میلیون متر مکعب آب از طالقان به تهران با هزینههای بالا و تلاش شبانهروزی انجام شد، اما آنچه در این انتقال دیده نشد، آسیبهایی است که این انتقال به دشت قزوین و سپیدرود زد؛ زیرا این آب سهم طبیعت آن منطقه بود و با این کار یکی از دشتهای خوب کشور در معرض نابودی قرار گرفت.
رئیس دانشگاه تهران گفت: راه حل مشکل آب تهران، انتقال آب نیست؛ بلکه باید بارگذاری جمعیت در این شهر کنترل شود. منابع آب این شهر که سقف جمعیتی آن ۷میلیون بود و اکنون به دو برابر و بیشتر رسیدهاست و هر سال یک میلیون جمعیت هم به آن اضافه میشود، جوابگو نخواهد بود.در عین حال در همه ابعاد صنعتی، شهری و کشاورزی نیازمند تجدیدنظر در مصرف و استفاده هستیم و علاوه بر این، باید با طبیعت مهربان باشیم و اگر تمامی این موارد را رعایت کنیم شاید بتوانیم بحران را نه از بین ببریم، بلکه کُند کنیم.
وی تأکید کرد: هر کس در هر کجای ایران میتواند درباره موضوع آب و محیط زیست و اقلیم حرفی بزند، باید صدای خود را بلند کند و بگوید که اوضاع چقدر بد است و چقدر میتواند بدتر شود و چقدر میتواند از کنترل خارج شود. اگر اقدام فوری صورت نگیرد، خیلی زود برای جبران خیلی دیر خواهد شد و امنیت آبی که امنیت کشور است، در خطر جدی خواهد افتاد.
شما چه نظری دارید؟