بسیاری از تجربههای ما در فرایند بهبود، ذهن و بدنمان را به عنوان موجودیتهای جداگانه در نظر میگیرند. این سنت که به این شکل به موضوع نگاه میکند، «دوگانگی دکارتی» نامیده میشود؛ نام آن برگرفته از فیلسوف فرانسوی، رنه دکارت است که معتقد بود ذهن ما هیچ شکل فیزیکی ندارد و بنابراین کاملاً از بدن فیزیکی ما جداست.
اگرچه این دوگانگی برای سالها تفکر علمی و پزشکی را هدایت کرده، در چند دههی اخیر، تعداد بیشتری از ارائهدهندگان خدمات سلامت متوجه شدهاند که بهبود ذهن و بدن در واقع وظایفی بسیار مرتبط و همپوشان هستند. برخی از این درمانگران از درمان سوماتیک استفاده میکنند تا همزمان به درمان ذهن و بدن بپردازند و به هر دو کمک کنند تا با هم التیام یابند.
درمان سوماتیک به دنبال این است که به افراد کمک کند تا درک کنند چگونه افکار، احساسات و رفتارهایشان با تجربههای فیزیولوژیکیشان در بدن مرتبط است. با استفاده از فعالیتهایی که بر نامیدن و درک احساسات بدنی تمرکز دارند و مرتبط ساختن آنها با افکار و احساساتی که فرد تجربه میکند درمان سوماتیک آنچه را که در بدن اتفاق میافتد در مرکز توجه قرار میدهد و آن را نقطه شروعی برای یادگیری و درک سایر جنبههای تجربهی فردی میسازد. این رویکرد میتواند ابزاری مفید برای افزایش رفاه روانی ما باشد.
بدن ما مانند مغزمان، خاطرات هر آنچه برای ما اتفاق افتاده است را حمل میکند. این خاطرات فعال و هر روز در تجربیات بدنی ما ظاهر میشوند، درست مانند خاطرات ذهنی. درمان سوماتیک با تمرکز بر آنچه این احساسات بدنی درباره واکنشهای ما به لحظه حاضر میگویند، ما را شفا میدهد. این تجربه بدنی به ما چه چیزی درباره خواستها یا نیازهای کنونیمان میگوید؟
برخی از رایجترین انواع درمان سوماتیک
تجربه سوماتیک (Somatic Experiencing) نوعی درمان است که در اصل برای افرادی طراحی شده که دچار آسیبهای روانی شدهاند و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) دارند.
لوین (۲۰۱۰) مشاهده کرد زمانی که افراد با رویدادهای ناراحتکننده مواجه میشوند، اغلب واکنش آنها «یخ زدن» است. انرژی که میتوانست برای واکنش به موقعیت به شیوهای متفاوت استفاده شود، در بدن گیر میکند و به صورت ناسالمی همچون اضطراب، استرس یا بیماری بروز مییابد.
هدف از تجربه سوماتیک این است که به طور آگاهانه وارد آن حالت «یخزدگی» شده و سپس راههایی برای ابراز انرژی منفی(مثلاً از طریق حرکات بدنی یا فریاد زدن)پیدا کند تا این انرژی آزاد شود. با گذر زمان، افرادی که تجربه سوماتیک را تمرین میکنند، میآموزند که در مواجهه با موقعیتهای ناراحتکننده جدید، به شیوهای سالمتر واکنش نشان دهند.
حساسیتزدایی و بازپردازش حرکات چشمی (EMDR)
حساسیتزدایی و بازپردازش حرکات چشمی که معمولاً به اختصار EMDR نامیده میشود، تکنیکی درمانی است که در آن درمانجو حرکات خاصی با چشمانش انجام میدهد (اغلب حرکات جانبی چشمی)، در حالی که بر خاطرهای ناراحتکننده تمرکز دارد. این روش به پردازش مجدد آن خاطرات کمک میکند، طوری که بار عاطفی منفی آنها کاهش مییابد. EMDR امروزه به طور گسترده برای درمان PTSD و سایر اختلالات مرتبط با آسیب روانی استفاده میشود.
سایر شکلهای درمان سوماتیک
اشکال دیگری از درمانهای سوماتیک نیز وجود دارند، مانند یوگا درمانی، حرکت آگاهانه، مدیتیشن بدنآگاهی (Body Scan Meditation)، و رقص درمانی. همه این روشها هدف مشابهی دارند: تقویت ارتباط بین ذهن و بدن، و بهبود سلامت روان از طریق توجه به احساسات بدنی.
چرا درمان سوماتیک اهمیت دارد؟
با اینکه بسیاری از ما بیشتر از ذهن خود برای درک دنیای اطرافمان استفاده میکنیم، تجربیات بدنی ما میتوانند منابعی بسیار قدرتمند برای بینش و شفا باشند. بدن ما اطلاعاتی را ذخیره میکند که ممکن است ذهن آگاه ما به آن دسترسی نداشته باشد یا آن را نادیده بگیرد.
با یادگیری گوش دادن به بدن خود، میتوانیم نیازهای برآوردهنشده، مرزهای نقضشده، یا تجربیات آسیبزایی که هنوز به طور کامل پردازش نشدهاند را بهتر درک کنیم. در نهایت، این فرایند میتواند به ما کمک کند احساساتمان را بهتر تنظیم کنیم، روابط سالمتری بسازیم و در زندگی روزمره احساس حضور و ارتباط بیشتری داشته باشیم.
چگونه درمان سوماتیک را امتحان کنیم؟
اگر به درمان سوماتیک علاقهمند هستید، میتوانید یکی از این راهها را امتحان کنید:
* یافتن درمانگر آموزشدیده در درمان سوماتیک: درمانگران آموزشدیده میتوانند شما را در مسیر کشف احساسات بدنیتان هدایت کنند و محیطی امن برای اکتشاف این تجربیات فراهم کنند.
* تمرین مدیتیشن آگاهی بدنی: میتوانید با تمرینهایی مانند اسکن بدن (body scan) شروع کنید. در این تمرین شما به آرامی از بالای سر تا نوک پا پیش میروید و به احساسات موجود در هر قسمت بدن توجه میکنید، بدون اینکه قضاوتی داشته باشید.
* یادگیری تکنیکهای تنفس آگاهانه: تمرینات تنفسی ساده میتوانند شما را به بدن خود متصل و به آرام کردن سیستم عصبیتان کمک کنند.
* حرکت آگاهانه یا رقص آزاد: حرکت بدن بدون قضاوت، فقط برای احساس و لذت، میتواند راهی برای برقراری ارتباط با احساسات ذخیرهشده در بدن باشد.

شما چه نظری دارید؟