جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران نگرانیها از حفظ آثار تاریخی و موزهای کشور را افزایش داد؛ نگرانیای که نه تنها مربوط به ایران بلکه مربوط به آثار تاریخی در دیگر نقاط جهان در مخاصمات مسلحانه و جنگها نیز است زیرا همزمان با افزایش درگیریهای نظامی در جهان، موزهها و گنجینههای فرهنگی با خطرات جدی روبهرو هستند.
محمدرضا کارگر، مدیر سابق اداره کل موزهها و اموال منقول فرهنگی در گفتگو با ایلنا با اشاره به جنگهای رخ داده در کشورهای همسایه ایران نظیر حمله آمریکا به عراق و حمله عراق به کویت و هجوم داعش به سوریه اظهار کرد: وقتی از جنگ صحبت میکنیم دو تهدید را باید بهطور همزمان در مورد آثار تاریخی و موزهای در نظر داشته باشیم؛ نخست، حمله دشمن به اماکن فرهنگی و موزهها و دیگری خطر غارت آثار تاریخی موزهها و تخریب آنها در ناهنجاریهای اجتماعی رخ داده در صورت طولانیشدن جنگها.
وی افزود: آنچه در جنگ عراق، کویت و سوریه شاهد بودیم، ورود سودجویان برای غارت آثار موزهای و اشیای تاریخی موزهها توسط گروه های سودجوی موجود در آن کشورها و البته نیروهای متخاصم بود. در آن جنگها موزهها مورد حمله نظامی و بمباران قرار نگرفتند ولی مورد غارت و سوءاستفاده قرار گرفتند که البته آن زمان توانستیم بسیاری از آثار متعلق به موزههای عراق و کویت را در مرزهای ورودی ایران ضبط کنیم و با توجه به قراردادهای استرداد آثار موزهای با این کشورها، پس از جنگ همه این آثار به عراق و کویت مسترد شد.
مدیر سابق امور موزهها و اموال منقول فرهنگی در وزارت میراث فرهنگی با اشاره به اهمیت مخازن امن موزهها برای در امان ماندن این آثار از غارتهای احتمالی در مواقع بحرانی و جنگ توضیح داد: وقتی از مخازن امن صحبت میکنیم باید بدانیم که این مخازن ابتدا باید در برابر غارت و دستبرد در صورت وقوع ناهنجاری اجتماعی در امان باشند و در شرایط بحرانی باید از درجه امنیتی بالا برخوردار شوند تا با استقرار سریع نیروهای امنیتی از غارت آنها جلوگیری شود. پس از آن نیز مخازن مستحکم در برابر حملات نظامی برای حفاظت از آثار و اشیای تاریخی موزهها در نظر گرفت.
وی درباره لزوم همکاری بیشتر با سازمانهای بینالمللی برای جلوگیری از خطر حمله به موزهها و آثار تاریخی در جنگها و مخاصمات مسلحانه اعلام کرد: مخازن امن در مرحله نخست از غارت موزهها جلوگیری میکنند و نصب سپر آبی بر پشت بام موزهها و آثار تاریخی همجوار آنها نیز کمک میکند که نیروهای متخاصم متوجه این موضوع باشند که موزهها و آثار تاریخی از حفاظت قانونی جهانی برخوردارند و قوانین مرتبط با آنها باید
کامل در جنگها و مخاصمات مسلحانه رعایت شوند.
کارگر افزود: همه کشورهای جهان بر این موضوع متعهد هستند که نباید در جنگها به اماکن فرهنگی حمله شود. ضمن آن که باید به موضوع توجه داشت که کشورهایی نظیر ایران با وفور آثار تاریخی مواجه هستند که در دل برخی از آنها موزه وجود دارد؛ از جمله کاخ گلستان، سعدآباد، نیاوران، عمارت چهلستون و عالی قاپو. بنابراین باید این اماکن بهطور کامل معرفی شوند و از طریق مراجع بینالمللی نظیر سازمان ملل و یونسکو با توجه به وجود کنوانسیونهای جهانی بر مصونیت آنها در جنگها مدام تأکید کرد.
مدیر سابق اداره کل موزهها در وزارت میراث فرهنگی پیشنهاد داد که ایران در مشارکت با یونان، عراق و مصر حتی با برپایی نشستهای بینالمللی، تأکید بسیاری بر موضوع مصونیت آثار تاریخی و موزهها در جنگها داشته باشد و در صورت نیاز تدابیر بهتر و قویتری به تصویب یونسکو و سازمان ملل برساند تا علاوه بر مصونیتبخشی کامل به موزهها و آثار تاریخی در جنگها، مجازاتهای سنگین بینالمللی برای کشورهای متخاصم که به آثار تاریخی آسیب میزنند در نظر گرفته شود.
وی گفت: باید از همین حالا تلاش بسیاری در سازمانهای بینالمللی فرهنگی انجام شود و بر مخاطرات مرتبط با موزهها و آثار تاریخی در جنگها، بهویژه در مورد موزههایی که در اماکن تاریخی قرار دارند تأکید بسیار شود و حتی در سازمان ملل و یونسکو در این باره سخن گفته شود تا کشورها از عواقب سنگین آسیب به میراث فرهنگی و آثار تاریخی و موزههای موجود در اماکن تاریخی اطلاع کامل بیابند و قوانین بازدارنده شدیدتری در مجامع جهانی برای حفاظت از آنها در نظر گرفته شود.
شما چه نظری دارید؟