عمدهترین فرونشست در کشور در مجاورت یا روی گسترههایی است که کانونهای جمعیتی بزرگی دارند؛
به طوری که ۷۵۰شهر و ۹هزار و ۲۰۰ آبادی و در مجموع ۴۰میلیون نفر از جمعیت کشور روی پهنههای فرونشستی قرار دارند .
علی بیتاللهی عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفتگو با ایرنا ضمن اعلام این مطلب افزود: پدیده فرونشست زمین با آبهای زیرزمینی در ارتباط است؛ بهعبارتی هر چقدر آب های زیرزمینی در لایههای زیرین زمین پایین میرود به همان نسبت هم سطح زمین پایین میرود که اصطلاحاً به آن فرونشست اطلاق میشود.
وی بیانداشت: کاهش منابع آب زیرزمینی در کشور به طور کلی از اواسط دهه ۷۰قابل مشاهده است و این افت منابع آبی تا امروز به دلیل کاهش نزولات جوی و تغییر شکل نزولات جوی از برف به بارانهای ناگهانی و سیلابی تشدید شده است.
وی با اشاره به اینکه در واقع عدم امکان نفوذ آب یا کمبود نفوذ آب به لایههای زمین سبب شده تا فرونشست شکل بگیرد،اظهار داشت: علاوه بر آن، رشد جمعیت، افزایش تقاضا، توسعه کشاورزی، توسعه صنعت، مکانیابی صنایع آب بر و مواردی از این دست، همه و همه نیاز آبی عظیمی را خلق کرده است و از آنجایی که درخصوص میزان تغذیه آبخوان تعادل وجود ندارد، به همین دلیل نزدیک به ۱۴۰میلیارد متر مکعب آب از دست دادهایم. همچنین به طور متوسط سطح آب زیرزمینی در آبخوانهای کشور حدود ۶۰سانتی متر کم میشود که سالانه در برخی از مناطق کشور تا ۱/۵ متر هم میرسد.
این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی یادآور شد: با این روندی که در کاهش منابع آب زیرزمینی توضیح داده شد و با این شکل نزولات جوی و کاهش میزان نزولات، پدیده فرونشست در کشور توسعه یافت و اکنون در همه استانهای کشور بهجز گیلان، این پدیده مشاهده شده است؛ هرچند معتقدم در این استان هم طی یکی دو سال آینده با توجه به کم آبی، برداشتهای آب و مصارف متعدد آب، این پدیده قابل پیشبینی است .
وی با بیان اینکه از آنجایی که فرونشست زمین اساسا یک مخاطره انسان ساخت است، به همین دلیل قابل کنترل است و تجربیات موفق در چندین کشور این را نشان میدهد، خاطرنشانکرد: با اقداماتی همچون کاهش برداشت آب زیرزمینی، افزایش تغذیه آب زیرزمینی، کنترل برداشتهای بی رویه آب، کشت محصولات کمآببر، کاهش هدررفت آب در بخش کشاورزی و صنعت و ... این مهم شدنی است.
این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی هشدار داد این پدیده بهویژه در مناطق شهری، زیرساختها، داراییهای ملی و بافتهای تاریخی را تهدید میکندو افزود: بیش از نیمی از مساحت بافتهای تاریخی کشور در مناطق فرونشستی قرار دارند و حدود ۱۰هزار کیلومتر از خطوط گاز در معرض خطر هستند.
بیتاللهی هشدار داد که فرصت مقابله با این بحران محدود است و باید اقدامات فوری صورت گیرد، زیرا اثرات آن در محیط زیست و زیرساختها در آینده نزدیک ظاهر میشود و جبرانناپذیر است.
وی با اظهار اینکه بیشترین نرخ فرونشست در استان کرمان است و پس از آن البرز و قم قرار دارند، اضافه کرد: در مناطق شمالی مانند مازندران و گلستان این پدیده مشاهده شده و در تهران سالانه تا ۳۶سانتیمتر فرونشست گزارش شده است.
این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه یکی از بزرگترین زونهای فرونشستی کشور دلیل تمرکز جمعیتی بالا در جنوب تهران است، توضیحداد: دشت تهران از کمربند میانی از سمت بلوار کشاورز به پایین شکل میگیرد که به همان نسبت به صورت خفیف فرو نشستبه سمت جنوب تهران شروع میشود و اکنون در مناطق ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۱۰، ۱۱، آثار فرونشست در آنها مشاهده شده است .
وی خاطرنشان کرد: با توجه به این مناطق و سکونتگاههای حاشیه پایتخت، نزدیک به ۳ میلیون نفر در پهنه فرونشستی تهران ساکن هستند و متاسفانه به دلیل کاهش منابع آب شرب و بهداشتی، عدم تکافوی آب از طریق سدهای کرج، لتیان و ماملو و تامین بیش از ۵۰درصد آب مورد نیاز تهران از طریق چاههای آب، مصرف آب بالایی را در این کلانشهر شاهدیم که این وضعیت، روند فرونشست را تشدید کرده است؛ بهخصوص در مناطق جنوبی و حاشیهای شهر، جایی که میزان فرونشست نسبت به دو سال قبل تا سه برابر افزایش یافته است و نزدیک به سه میلیون نفر در تهران در پهنههای فرونشستی ساکن هستند.
بیت اللهی یادآور شد: در کشور حدود ۱۰کانون جمعیتی وجود دارد که با احتساب شهرهای بزرگ و اطراف آنها، ۴۰درصد جمعیت فقط در همین ۱۰کانون گرد هم آمدهاند؛ این در حالی است که ایران وسعت سرزمینی بالایی دارد و در بسیاری نقاط کشور اصلا مشکل و چالش آب وجود ندارد .
وی گفت: سیاستگذاریهای بلندمدت، پایدار و مبتنی بر کارشناسی میتواند این بحران را کنترل کند و از توسعه بیرویه و تخریب منابع آب جلوگیری نماید.
شما چه نظری دارید؟