نخستین برنامه «فیلمپژوهی» با بررسی فیلم «اژدها وارد میشود» ساخته مانی حقیقی، توسط انجمن مدرسان سینما و با همکاری خانه هنرمندان ایران، در سالن استاد شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
به گزارش ایسنا، در این نشست که اجرای آن بر عهده امیرحسین بابایی بود، مانی حقیقی، علی مصفا، امیرحسین قدسی و جمعی از چهرههای فرهنگی حضور داشتند .
امیرحسین بابایی، دبیر این رویداد، درباره هدف این برنامه توضیح داد: سینمای ایران پر از فراز و نشیب است. در زمانهایی که سینمای ما شکوفا بوده، علاوه بر همراهی و همافزایی سینماگران طراز اول، حضور جدی پژوهشگران و منتقدان کاربلد نیز در این موفقیتها مشهود بودهاست. در مقابل، هر جا که سینمای ایران دچار افت و رکود شده، میتوان رد پژوهشهای فرمایشی، رفعتکلیفی و نقدهای سطحی و شتابزده را یافت؛ نقدهایی که متأسفانه این روزها زیاد با آن مواجهیم. واقعیت تلخ این است که امروز بدنه سینمای ایران روی خوشی به پژوهش و پژوهشگر نشان نمیدهد. با این حال، در مواجهه با نقد، چارهای جز واکنش ندارد. در این روزگار، نقد سینمایی از اصالت نقد هنری فاصله زیادی گرفته است. بسیاری از این نقدها نهتنها روشنگرانه نیستند، بلکه گمراهکنندهاند، فرهنگساز نیستند و اغلب با تخریب و توهین همراهند .
وی گفت: یکی از پدیدههای نگرانکننده این است که فیلمسازان در مواجهه با چنین نقدهایی، گاه دچار ناامیدی و تردید میشوند؛ بهویژه وقتی تلاششان را در سطح یک فیلم جهتدار تقلیل میدهند. از همه بدتر، آنجاست که منتقد در ظاهر میخواهد از فیلم یا فیلمساز تعریف کند، اما با نگاهی تحقیرآمیز میگوید: «با وجود بازی بد، فیلمبرداری بد، موسیقی بد…یک صحنه خوب بود!» این لحن، عمیقاً تحقیرآمیز است. آیا میتوان جلوی این جریان را گرفت؟ به نظر میرسد نه؛ زیرا این جریان، قدرت زیادی پیدا کرده و صفحات مجازیاش با همین لحن توهینآمیز تغذیه میشوند. تنها کاری که میتوان کرد، برگزاری برنامههایی از این جنس است تا حداقل از زهر این جریان کاست .
در ادامه این برنامه، پانتهآ منصوری با موضوع «بررسی درهمتنیدگی ژانری و حقیقت واژگون: کارکرد عناصر سودو ـ داکیومنتری در این اثر»، رامتینشهبازی با موضوع «بازی نشانههای تخیل ژیلبر دوران در بازنمایی تصویری فرهنگ عامه در این اثر»، مجتبی ارحامصدر با موضوع «بررسی معرفت توده و تاریخ جنون در نگاهی روانکاوانه»، حسین حیدری با موضوع «اژدها وارد میشود؛ وضعیت پستمدرن» و پرویز جاهد (به صورت ویدیویی) با موضوع «متاسینما و روایت خودبازتابانه مانی حقیقی در این اثر» به ارائه دیدگاههای پژوهشمحور خود درباره فیلم «اژدها وارد میشود» پرداختند.
در ادامه برنامه، پنل گفتگوی ویژهای با حضور مانی حقیقی، به دبیری امیرحسین بابایی و با همراهی مسیح نوروزی برگزار شد. در این بخش، علاوه بر طرح پرسشهایی از سوی مجریان، برخی از مخاطبان نیز نظرات و پرسشهای خود را با کارگردان فیلم در میان گذاشتند.
مانی حقیقی در پاسخ به نخستین پرسش این نشست درباره نسبت سینمای شخصی با جریان اصلی سینما گفت: نمیدانم دقیقاً تعریف سینمای شخصی چیست، ولی اگر منظور از آن، داشتن امضای مشخص و وفاداری به یک جهانبینی باشد، بله، همیشه تلاشم همین بوده. اما در عین حال برایم مهم است که هر فیلم تجربهای متفاوت باشد و در تکرار نیفتم.
وی افزود: درباره «اژدها وارد میشود»، شاید بشود گفت که بیشتر از همیشه از دل دغدغههای شخصیام بیرون آمده، ولی به شکل عامدانهای تلاش کردم در قالبی روایت شود که نه فقط ذهنی و فردی، بلکه مشارکتی و گفتگومحور باشد .
در ادامه، از حقیقی درباره نسبت واقعیت و تخیل در فیلم و نحوه مواجهه مخاطب با این دوگانه سؤال شد.حقیقی پاسخ داد: تخیل و واقعیت در سینما رقیب یا دوگانه نیستند. در اژدها وارد میشود، اصراری بر تعیینتکلیف آنچه «واقعی» یا «جعلی» است نداشتم. برعکس، دوست داشتم مخاطب در تعلیقی مداوم بماند. گاهی تصور میکنیم مستند یعنی حقیقت و داستانی یعنی دروغ، اما هر دو فرم روایتند. فیلم من نه دروغ میگوید، نه راست. فقط روایت میکند، آنهم با زبانی چندلایه.
سپس مجری با اشاره به مؤلفههای متافیکشن و خودآگاهی روایت در فیلم، پرسید که چطور این تکنیکها در دل قصهای معمایی و به ظاهر خطی جا گرفتهاند؟
حقیقی در پاسخ گفت: از ابتدا طرح روشنی برای متافیکشن نداشتم. بیشتر، از دل بازی با فرمهای مستند و داستانی، این ویژگی بیرون آمد. شما آدمهایی را وارد فیلم کنید که نقش خودشان را بازی میکنند ولی در متنی ساختگی، خود به خود وارد نوعی خودآگاهی روایت میشوید. برای من، بازی کردن با ساختار، مهمتر از وفاداری به هرگونه خاصی از روایت بود.
شما چه نظری دارید؟