توافق زنگزو یا امضای توافق بین ارمنستان و آذربایجان با ایالات متحده آمریکا برای ایرانی که از مرداد ماه سال گذشته و ترور اسماعیل هنیه به طور مکرر در معرض تهدید و تحدیدهای بین المللی قرار دارد، می توان هشداری باشد، مبنی که آمریکایی ها خودشان را نزدیکی های مرز ایران رسانده اند که باطبع این حالت، می تواند موجب تزلزل منطقه ای ایران را فراهم کند.
روزنامه آرمان ملی در همین رابطه با محسن جلیلوند استاد دانشگاه صورت داده است که بخش هایی از نظرات این تحلیلگر روابط بینالملل در زیر می آید:
توافق زنگزور باعث شده ایران از یک وضعیت ژئوپلیتیکی وارد یک وضعیت ژئو استراتژیک شود. ایران در حدود ۴۶ کیلومتر با ارمنستان مرز مشترک دارد که این مرز باعث میشود ایران از این طریق به گرجستان و سپس به اروپا دسترسی داشته باشد. شاید اگر روزی ایران میخواست انرژی اروپا را تأمین کند، مسیری که از کانال زنگزور میگذرد، راهی برای ایران بود تا بتواند نفت و گاز خود را ابتدا به اروپای شرقی و سپس غربی صادر کند. البته این وضعیت در شرایط کنونی وجود ندارد و ایران در زمینه تأمین انرژی خود نیز با چالش مواجه است. توافقی که بین آمریکا و ارمنستان و آذربایجان صورت گرفته دسترسی ایران را به این کریدور محدود میکند. البته این به معنای این نیست که ایران نمیتواند از این کریدور استفاده کند و از نظر اقتصادی نیز زیاد تأثیر خاصی بر اقتصاد ایران ندارد، بلکه آنچه اهمیت دارد، مسائل امنیتی است. به هر حال آمریکا با هزاران کیلومتر در افغانستان و عراق با ایران هم مرز بود که کار خاصی انجام نداد و به همین دلیل این کریدور نیز نمیتواند برای ایران از نظر امنیتی چالشآفرین باشد. در زمینه ناتو نیز همین وضعیت وجود دارد و ترکیه سالهاست که عضو ناتو است اما اتفاق خاصی برای ایران رخ نداده است. پیامد مهمی که این توافق برای ایران دارد از نظر ژئواستراتژیک است که این وضعیت زیاد برای آینده ایران مناسب نیست.
در یک سال اخیر جبهه مقاومت نسبت به گذشته شرایط دیگری یافته و بسیاری از رهبران خود را از دست داده است. از سوی دیگر آمریکا و اسرائیل گام بهگام در حال نزدیکتر شدن به مرزهای ما هستند. به همین دلیل آقای ولایتی باید به شکلی موضعگیری کند که آمریکا و متحدانش جلوتر از این نیایند که به نظر میرسد در آینده این اتفاق نیز رخ بدهد. تردیدی وجود ندارد که آمریکا و متحدانش در منطقه دیر یا زود محاصره اقتصادی ایران را تکمیل خواهند کرد. به هر حال آمریکا و متحدانش در زمینههایی سرمایهگذاری میکنند که ایران در آن زمینهها آسیب پذیرترند. آقای ولایتی نیز سالها وزیر امور خارجه ایران بوده و اگر چه پیر شده، اما از این درک برخوردار است که آمریکا و متحدانش در حال نزدیکتر شدن به مرزهای ایران هستند. واقعیت این است که زمانی ایران در کنار مرزهای اسرائیل پایگاه داشت، اما در شرایط کنونی اسرائیل پایگاههای خود را به مرزهای ایران نزدیک کرده است.
یکی از اهداف این توافق تضعیف منافع ایران در این منطقه بوده است. ایران در ماههای اخیر برخی سنگرهای استراتژیک خود مانند سوریه را از دست داده و به همین دلیل جبهه مقابل گام بهگام در حال نزدیکتر شدن به ایران هستند. به همین دلیل باید عنوان کرد که یکی از اهداف این توافق تضعیف منافع ایران بوده و نه همه اهداف.
روسیه نقش زیادی در این توافق نداشته است. روسیه درگیر مسأله اوکراین است و اروپا برای این کشور منافع بیشتری دارد تا قفقاز. از سوی دیگر اینکه این کریدور به نتیجه برسد و یا خیر به منافع روسیه ارتباطی ندارد و از این نظر منطقه مورد اشاره برای این کشور اهمیت چندانی ندارد. به همین دلیل روسیه واکنشی به این توافق نداشته و اگر هم واکنشی داشته باشند در حد صدور بیانیه و موضعگیری سیاسی خواهد بود.
واقعیت این است که همه کشورهای منطقه از اینکه ایران روز بهروز ضعیفتر شود استقبال میکنند. این توافق نیز در همین زمینه بوده است. هر اقدام و تصمیمی نیز که باعث شود ایران ضعیفتر شود به سود آنها خواهد بود. آمریکا و روسیه نیز به این وضعیت علاقه بیشتری دارند. به همین دلیل این رویکرد را با کمترین هزینه علیه ایران ادامه خواهند داد. هدف اصلی چنین توافقاتی منزوی کردن ایران در منطقه و جهان است.
