کارشناسان منابع طبیعی می گویند کاهش منابع آبی، مدیریت ناکافی و شیوع آفات سه عامل خشکیدگی جنگل های تهران است که منجر به قطع درختان کهنسال شده است
طی سالهای اخیر به دنبال افزایش دما و تنشهای آبی گسترده، پارک های جنگلی تهران که از مهمترین عرصههای منابع طبیعی و فضای سبز پایتخت به شمار می روند، در معرض خطر جدی خشکیدگی قرار گرفته اند. این بحران ناشی از کاهش منابع آبی، تغییرات اقلیمی و ضعف مدیریت آبیاری است که سبب آسیب های فراوان به درختان و اکوسیستم های طبیعی این مناطق شده است.
پایتخت دارای چندین پارک جنگلی بزرگ و با اهمیت همچون چیتگر، سرخه حصار و لویزان است که در کیفیت هوا و سازگاری با محیط زیست تاثیرگذارند که فضاهای جنگلی نه تنها اکسیژن مورد نیاز بلکه در کاهش آلودگی هوا، کنترل دما و حفظ تنوع زیستی نقش حیاتی دارند بنابراین از دست دادن آنها خساراتی جبرانناپذیر برای پایتخت و نسل های آینده خواهد بود.
با وجود اینکه پارک های جنگلی پایتخت از عرصه های منابع طبیعی است اما طی سالهای گذشته تامین آب و نگهداری و حفاظت این پارک ها به شهرداری تهران واگذار شده اما با توجه به استمرار خشکسالی ها، کاهش منابع آبی،تنش های گرمایی و آبی، آبیاری این پارک های جنگلی با مشکل روبرو شد تاجایی که کم آبیاری و آبیاری نامناسب این پارک ها باعث شد بخش عمده درختان این پارک ها دچار آفت سوسک پوست خوار و خشکیدگی شوند و برای اینکه آفت به درختان سایر مناطق شهری یا پارک های جنگی دیگر سرایت نکند منابع طبیعی ناچار به قطع و حذف بسیاری از درختان قدیمی طی ۵/۱ سال اخیر شده و خسارت هنگفتی به منابع طبیعی پایتخت وارد شده است.
تهدید حیات درختان در پارک های جنگلی تهران به گونه ای است که کارشناسان منابع طبیعی هشدار می دهند در صورت ادامه روند فعلی تمام جنگل های شهری تهران در معرض خطر نابودی قرار خواهند گرفت و از آنجایی که کاهش منابع آبی، مدیریت ناکافی و شیوع آفات سه عامل اصلی این وضعیت هستند از شهرداری تهران خواسته اند تا اقدامات فوری و تدابیر جدی برای نجات این فضا های سبز اتخاذ کند.
با توجه به کاهش منابع آب شیرین و تنشهای آبی، استفاده از پساب تصفیه شده فاضلاب به عنوان منبعی پایدار برای آبیاری پارکهای جنگلی مطرح شده است. شهرداری تهران موظف شده تا منابع آبی جایگزین و مطمئن فراهم کند.
حال از آن جایی که کشور با کمبود منابع آبی روبروست به نظر می رسد برای تامین آب پارک های جنگلی و فضای سبز شهری باید از پساب تصفیه شده فاضلاب ها استفاده شود اما به گفته برخی کارشناسان امر، شهرداری این کار را امری پر هزینه دانسته و فضای سبز این پارک ها را با آب چاه ها و آب خام آبیاری کرده است و اکنون که با کاهش منابع آبی زیرزمینی روبرو شده آبیاری این فضاها نیز دچار چالش شده است؛ درحالی که ارزش درختان ۴۰ تا ۵۰ ساله این عرصه های طبیعی بسیار گران بها تر از قیمت هر مترمکعب آب تصفیه شده پساب فاضلاب است.
گزارش ها حاکی از آن است که هر مترمکعب آب تصفیه شده فاضلاب بین ۲۴ تا ۴۰ هزارتومان است که به نسبت ارزش عرصه های طبیعی مبلغ چندان بالایی نیست.
بدین ترتیب و بر اساس گزارش های اداره کل منابع طبیعی استان تهران از حدود ۵/۱ سال پیش عملیات حذف و قطع درختان خشک شده در پارک های جنگلی تهران آغاز شده و خشک شدن و حذف درختان قدیمی و کهنسال این پارک های جنگلی تحت عنوان ریه های تهران برای شهروندان نگرانی هایی را ایجاد کرده است.
حسین دماوندی ،معاون برنامهریزی اداره کل منابع طبیعی استان تهران درگفت و گو با ایرنا نسبت به خطر نابودی پارک های جنگلی اطراف تهران هشدار میدهد و می گوید: بخشی از درختان پارک های جنگلی چیتگر و سرخه حصار پایتخت به علت تنش های آبی، کاهش سطح آب های زیرزمینی و سومدیریت شهرداری در نحوه آبیاری خشک شده اند و منابع طبیعی برای جلوگیری از گسترش آفت مجبور به قطع درختان بیش از ۵۰ سال سن شده که برای جایگزینی این درختان سالیان سال زمان لازم است. البته اگر درختان آفت زده نیز قطع نشوند، این آفت میتواند تمام عرصه های جنگلی تهران را آلوده کند.
وی با بیان اینکه آفت سوسک پوست خوار می تواند تهدید جدی برای پارک های جنگلی تهران باشد از شهرداری تهران خواست تا تدابیر جدی و فوری برای نجات این پارک های جنگلی و جلوگیری از یک فاجعه زیست محیطی بیندیشند.
احمد اکرمی ، کارشناس مسئول اداره کل منابع طبیعی در حوزه حفاظت جنگل و جنگل کاری هم در این باره اظهار می کند: مشکل فعلی به پارک های جنگلی چیتگر و سرخه حصار باز می گردد و بعد از آن پارک های لویزان، خرگوش دره که در دست شهرداری و مهرآباد که در دست سازمان هواپیمایی کشوری است.
اکرمی علت خشکیدگی گسترده در پارک های چیتگر و سرخهحصار و سایر پارک هایی که دستگاه های آبیاری دارند را کاهش سطح آب های زیرزمینی عنوان کرده و می گوید: در نتیجه کمبود بارش که در حدود ۱۵ تا ۲۰ سال گذشته رخ داده است، پارک هایی که خاک سبک تر داشتند آسیب بیشتری دیده اند، زیرا ظرفیت نگهداری آب در آن ها کمتر بوده است.
وی بر این باور است که کاهش سطح آب های زیرزمینی باعث افزایش دما شده، زیرا خاک خشک رطوبت خود را از دست می دهد و نمیتواند گرمای خورشید را جذب کند، بلکه آن را بازتاب می دهد و منجر به هوای گرم تر می شود.
این وضعیت تبخیر را افزایش داده و نیاز آبی گیاهان را بیشتر می کند اما چون آب کافی تامین نمی شود، درختان به تدریج ضعیف می شوندوضعف فیزیولوژیکی درختان باعث می شود که شیره گیاهی نتواند به اندامهای هوایی برسد و در نتیجه درختان آسیب پذیرتر شده و بیشتر در معرض حمله آفات قرار می گیرند که این روند در نهایت منجر به خشکیدگی گسترده در پارک های جنگلی شده است.
این کارشناس اداره کل منابع طبیعی استان تهران تصریح می کند: در زمینه اقدامات اصلاحی، شهرداری ها موظف شده اند منابع آبی غیر از چاه و آب خام را تهیه و تامین کنند؛ به طور مثال برای پارک چیتگر حدود ۹۰ لیتر در ثانیه آب پساب شهرک شهید باقری برای آبیاری درختان اختصاص یافته که با اجرای لولهکشی مناسب به نقاط مختلف پارک منتقل می شود.
وی ادامه می دهد: علاوه بر این چاه های آبی که سطح آب آنها کاهش یافته، کفکنی شده اند تا توان جذب آب افزایش یابد که البته هیچ یک از این اقدامات بدون سرمایه گذاری و برنامه ریزی جامع قابل اجرا نیست اما برای بهبود وضعیت پارک های جنگلی تهران و جلوگیری از تداوم این بحران در مجموع اقداماتی چون قطع درختان خشک، تامین منابع آبی جایگزین، کفکنی چاه ها و تعیین پیمانکاران برای حذف درختان آلوده الزامی است.
درنهایت ، کارشناسان منابع طبیعی براین باورند که حفظ پارک های جنگلی تهران نیازمند مدیریت یکپارچه و همکاری جدی بین سازمان های مربوطه، شهرداری و مشارکت فعال شهروندان است.
بنابراین شهرداری باید هر چه سریعتر نسبت به تامین آب، بهبود وضعیت آبیاری و مدیریت پارک های جنگلی و جلوگیری از گسترش این بحران تدابیر فوری اتخاذ کند.
بحران خشکی پارک های جنگلی تهران زنگ خطری است که توجه ویژه مسئولان و مردم را می طلبد به طوری که تنش های آبی و تغییرات اقلیمی همراه با ضعف در مدیریت منابع آبی مهمترین عوامل این معضل هستند باید با اتخاذ تدابیر فوری استفاده بهینه از منابع آب، بکارگیری فناوری های نوین آبیاری و برنامه ریزی منسجم از ادامه این روند جلوگیری و ریه های سبز تهران را حفظ کرد.
شما چه نظری دارید؟