درباره مناسبات بین ایران و روسیه تحلیلهای متنوع و بعضا متضادی مطرح می شود اما دو دیدگاه این روزها برجسته است. یک گروه همانند حسن روحانی و محمدجواد ظریف معتقدند روسها نه تنها ما را شریک استراتژیک نمی دانند بلکه رقیب می بینند و از هر فرصتی برای تضعیف ایران بهره می گیرند، با این وجود ما باید با آنها همکاری کنیم، در عین حال برای کنترل شان از اهرم فشار گرایش به غرب نیز بهره بگیریم. به عبارت دیگر طوری باید بین غرب و شرق بازی کنیم که از قِبل همکاری با دو طرف منافع ملی مان تقویت شود.
در مقابل کسانی مثل محمدباقر قالیباف بر این باورند روسیه با ایران همکاری راهبردی دارد و هیچ گاه پشت ما را خالی نمی کند. با توجه به اینکه هر دو گروه استدلال های روشنی برای دیدگاه خود ارائه می دهند، سوال این است که کدام تحلیل با واقعیت قرابت بیشتری دارد؟
حشمت الله فلاحت پیشه در گفتگو با نامه نیوز درباره انتقاد تند محمدباقر قالیباف به حسن روحانی و محمدجواد ظریف و واکنش متقابل نزدیکان حسن روحانی به ادعای قالیباف بر سر موضوع ضربه خوردن روابط ایران و روسیه در پی اظهارات حسن روحانی و محمدجواد ظریف گفت: صحبت های رئیس مجلس را نه تنها نشانه رابطه راهبردی بین ایران و روسیه نمی دانم بلکه متأسفانه آن را نشانه تلخی از قاجاری گری در سیاست خارجی می بینم.
وی افزود: روس ها طوری زیرکانه عمل کردند که گزینه های ایران در سیاست خارجی به حداقل برسد و الان پرونده ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد ذیل فصل هفتم برگشته است، جایی که روس ها نگاه یک طرفه ای را به ایران تحمیل کردند. رابطه ایران و روسیه به هیچ وجه راهبردی نیست.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی اظهار کرد: حتی در زمانی که ایران گزینه های مختلفی داشت و گرفتار جنگ هم نشده بود روس ها هیچ گاه نگاه شان درباره رابطه با ایران راهبردی نبود چون هیچ گاه سلاح های راهبردی را در اختیار ایران قرار ندادند و در جنگ و دیپلماسی همواره ایران را تنها نگه داشتند.
وی ادامه داد: در سال ۱۴۰۱ عملا برجام فدای جنگ روسیه و اوکراین شد. معتقدم یک روز در ایران روسوفیلها محاکمه خواهند شد یعنی کسانی که در مقاطع مختلف گزینه های سیاست خارجی ایران را به حدی محدود کردند که روس ها به یک فعال مایشا در سیاست خارجی ایران تبدیل شوند.
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم یادآور شد: هیچ گاه ارتباطی با روحانی و دولت او ارتباطی نداشتم و اظهاراتم در دفاع از او و محمدجواد ظریف نیست. ضمن آنکه برجام در زمانی امضا و تصویب شد که من نماینده مجلس نبودم. اتفاقا کمیسیونی در مجلس برجام را بررسی کرد و گزارش نهایی را به صحن علنی داد که ریاستش با پایداریها بود. با این وجود معتقدم مجلس ایران نباید تریبونی به نفع روسیه باشد، این اتفاق بدی بود و بدترین الفاظ آنجا علیه برخی ایرانی ها و به نفع روس ها به کار گرفته شد.
وی افزود: رابطه ایران و روسیه راهبردی نیست و روند تحولات نیز این را نشان می دهد و عملا روس ها توانستند ایران را به تنگنایی ببرند که ایرانی ها هیچ چاره ای ندارند در سیاست خارجی مسیری را بروند که منافع روس ها نیز در آن مسیر تأمین شود. تا زمانی که ایران از سیطره سیاست خارجی روسیه خارج نشود، مشکلاتش با غرب حل نمی شود.
حشمت الله فلاحت پیشه گفت: زمان آغاز جنگ روسیه و اوکراین اعلام کردم تا مسکو درگیر این جنگ است ایران باید مشکلات خود را با آمریکا و اروپا حل کند. الان هم معتقدم در دنیای آنارشی امروز ایران فارغ از منافع دیگر بازیگران، تنها در قالب منافع ملی خود عمل و به سمت تنش زدایی حرکت کند. هدف روس ها حفظ ایران در شرایط خاکریز گونه ای است که این شرایط خاکریزگونه نه تنها منافع ایران را تأمین نمی کند بلکه هیچ مصداقی از منافع راهبردی نیز به حساب نمی آید.
