کارشناس مسائل سیاسی و عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب در نشست علمی با عنوان «رهبری و دیپلماسی ملی» که به همت معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه باقرالعلوم(ع)و با مشارکت انجمن علمی سیاست و حکمرانی برگزار شد.تأکید کرد: از نظر رهبر معظم انقلاب مذاکره با آمریکا ممنوع مطلق نیست ایشان مذاکره با آمریکا را بهعنوان موضوعی مشروط و فقط در چارچوب مصالح عالی نظام مجاز میدانند و به آمریکا هیچگونه اعتماد راهبردی ندارند.
به گزارش خبرگزاری رسا، مهدی فضائلی با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب بیان داشت: موضوع رابطه با آمریکا از اساس برای ایشان یک مساله راهبردی است و فقط در صورت تغییر واقعی رفتار و ماهیت آمریکا میتوان به آن فکر کرد. ایشان به صراحت فرمودهاند: «اگر آمریکا از منطقه خارج شود و در امور دیگران دخالت نکند، میتوان در آینده به رابطه فکر کرد» ولی این شرط به لحاظ واقعی محال است، زیرا سیاست آمریکا مبتنی بر سلطه و مداخله است. عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبری انقلاب تأکید کرد که با وجود بیاعتمادی راهبردی در مقاطع خاص و به منظور تحقق مصالح عالی نظام، اجازه گفتگوهای محدود صادر شده است. نمونههایی مانند مذاکره موردی در موضوع عراق، مذاکرات درباره افغانستان، گفتگوهای مرتبط با برجام و مذاکرات غیرمستقیم سالهای اخیر نمونههایی از این تصمیمات حکیمانه است.
محور تحلیل نگاه رهبری به مذاکره
فضائلی دو نکته مهم را برای فهم صحیح این رویکرد مطرح کرد: نخست بعد تدبیر و مصلحت که در آن جمهوری اسلامی در شرایط حساس ممکن است از موضع تدبیر و نه ضعف وارد گفتگو شود تا فشارها و طراحیهای دشمن را خنثی کند. دوم تفاوت سطح مذاکره است؛ رهبر معظم انقلاب اصل مذاکره را مردود نمیدانند بلکه هدف و چارچوب مذاکره را معیار میدانند. مذاکرهای که به معنای عقبنشینی باشد مردود است ،اما مذاکره در چارچوب هوشمندانه و کنترل شده برای دفع تهدید پذیرفته است. وی با بیان اینکه در دولت آقای رئیسی مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا انجام شده است، افزود: این مذاکرات در شرایط افزایش تهدیدات نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی و با هدف مدیریت بحران و جلوگیری از تشدید فضای روانی و تبلیغاتی علیه ایران صورت گرفته است. فضائلی خاطرنشان کرد: علیرغم مذاکرات صورتگرفته ،اقدامات نظامی و فشارهای آمریکا نشان داد که از نظر این کشور مذاکره فقط ابزاری تاکتیکی برای افزایش فشار است و گفتگوی واقعی در کار نیست. عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب تأکید کرد: ایشان در موضوع مذاکرات هستهای همواره بُعد تدبیر و مصلحت نظام و هم بُعد مردمسالاری و احترام به رأی مردم را مد نظر داشتند و اجازه مذاکره با آمریکا را در چارچوبی دقیق و با خطوط قرمز مشخص صادر کردند.
فضائلی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب در ماجرای مذاکرات برجام دو نگاه اساسی داشتند، گفت: نخست بُعد تدبیر و مصلحت نظام بود که اجازه ورود به مذاکره داده شد تا در شرایطی که اگر ایران گفتگو نمیکرد هم در داخل و هم در عرصه جهانی تحت فشار و پرسش قرار میگرفت بتوان با خنثیسازی جنگ روانی دشمن از منافع ملی حفاظت کرد. وی تأکید کرد: این تصمیم حکیمانه و برخلاف تصور برخی نه ناشی از فشار سیاسی بلکه از سر مدیریت شرایط پیچیده بینالمللی بود که گذر زمان آن را اثبات کرد.
مردمسالاری و احترام به آرای عمومی
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب ادامه داد: رهبر معظم انقلاب همواره به رأی و خواست مردم احترام گذاشتند. در انتخابات سال ۱۳۹۲ مردم به آقای روحانی با شعار «چرخ سانتریفیوژها باید بچرخد، چرخ زندگی مردم هم باید بچرخد» رأی دادند و بخش بزرگی از جامعه باور داشت مذاکره با غرب میتواند بخشی از مشکلات اقتصادی را حل کند.
با این وجود رهبر معظم انقلاب با تعیین خطوط قرمز مشخص اجازه مذاکره را صادر کردند و این را در قالب مفهوم «نرمش قهرمانانه» که به معنای انعطاف تاکتیکی در خدمت هدف راهبردی است، بیان کردند.
فضائلی دو تفاوت اساسی را در مذاکرات دوره روحانی نسبت به گذشته برشمرد: اول علنی بودن مذاکرات در سطح وزیر امور خارجه و دوم شفافیت گفتگوها در برابر چشم مردم که نشانهای از اعتماد رهبر معظم انقلاب به مردم و رعایت مردمسالاری در تصمیمات کلان بود.
وی افزود: رهبر معظم انقلاب از سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴ بارها تأکید کردند حتی اگر موضوع هستهای حل شود آمریکا مسائل دیگری مانند توان موشکی، نفوذ منطقهای و حقوق بشر را مطرح خواهد کرد و به دلیل بدعهدی و عدم صداقت آمریکاییها، نباید دلخوش به مذاکرات بود.
کارشناس سیاسی تأکید کرد: تجربه برجام نشان داد که آمریکا به تعهدات خود عمل نکرد و با حفظ ساختار تحریمها و طرح موضوعات جدید قصد داشت فشار را از طریق مذاکره ادامه دهد. رهبر معظم انقلاب همواره هشدار میدادند که دلبستن به حل مشکلات کشور از مسیر مذاکره خطای راهبردی است و نباید همه امیدها را به میز مذاکره گره زد.
فتوای شرعی حرمت سلاح هستهای
وی همچنین به مساله سلاح هستهای پرداخت و گفت: رهبر معظم انقلاب با صدور فتوای شرعی تولید، نگهداری و استفاده از سلاح هستهای را حرام اعلام کردهاند و این موضع صرفنظر از فشارها و درخواستهای مختلف ،ثابت و غیرقابل تغییر باقی مانده است،. این تصمیم بر مبنای حکم الهی و ملاحظات شرعی است نه صرفاً ملاحظات سیاسی یا نظامی.
فضائلی در بخش دیگری از سخنان خود به مبانی دینی و قانونی سیاست خارجی اشاره کرد و گفت: رهبر معظم انقلاب بارها در بیانات خود روابط جمهوری اسلامی با کشورهای مختلف را با استناد به آیات قرآن تنظیم کردهاند و سیاست خارجی کشور نیز بر اساس قانون اساسی که نفی سلطهجویی و حفظ استقلال کشور را تأکید میکند شکل گرفته است. وی افزود: تجربه تاریخی صدر اسلام، سیره پیامبر اکرم(ص)، تجربه ملت ایران و سیاستهای امام خمینی(ره) نیز از دیگر پشتوانههای فکری تصمیمات سیاست خارجی رهبر معظم انقلاب است که چراغ راه این مسیر است.
سازوکار تصمیمگیری سیاست خارجی
کارشناس مسائل سیاس با تأکید بر ساختار منسجم و پیچیده تصمیمگیری سیاست خارجی ایران، گفت: شورای عالی امنیت ملی، جلسات مشورتی تخصصی و مجمع تشخیص مصلحت نظام سه رکن اصلی این فرآیند هستند و تصمیمات در نهایت با تائید رهبر انقلاب اجرا میشود.
وی افزود: گاهی رهبر معظم انقلاب در موضوعاتی به جمعبندی قطعی نمیرسند و پرونده را برای بررسی بیشتر به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع میدهند. نمونههایی از این موارد در حوزه سیاست خارجی وجود دارد که پس از بررسیهای متعدد تصمیم نهایی اتخاذ شده است. فضائلی با بیان اینکه نهاد اصلی تصمیمگیری شورای عالی امنیت ملی است که تصمیماتش پس از تائید رهبر معظم انقلاب قابلیت اجرا دارد، گفت: این سازوکارها تضمین میکند که تصمیمات سیاست خارجی کشور نه فردی و شتابزده بلکه حاصل فرآیندی دقیق، کارشناسی و چندلایه است که بر پایه چارچوبهای دینی، قانونی و مصلحت نظام قرار دارد. وی همچنین به فاصله گاهوبیگاه میان سیاستگذاری کلان و اجرای میدانی اشاره کرد و توضیح داد: شرایط عملیاتی پیچیده، محدودیت توان اجرایی و واکنشهای دشمن میتواند موجب تغییر در روند اجرا شود؛ بنابراین انتظار اجرای دقیق و بیکموکاست سیاستها همیشه منطقی نیست. فضائلی به مثال پرونده برجام اشاره کرد و گفت: علیرغم تلاشهای گسترده، همه پیشبینیها در مرحله اجرا تحقق نیافت که ناشی از محدودیتهای اجرایی و رفتار طرف مقابل بود.
شما چه نظری دارید؟