علیرضا امیری ـ گروه بین الملل

همزمان با تشدید تنش ها در خاورمیانه به دلیل تداوم تهدیدات نظامی رژیم صهیونیستی علیه لبنان، سوریه، عراق، یمن و ایران، فرستاده های ترامپ به منطقه نیز تلاش ها برای دخالت در امور داخلی این کشورها با محوریت مقابله با گروههای مقاومت، در راستای تامین منافع تل آویو و واشنگتن را افزایش داده اند.
این دخالت ها اگر چه مسبوق به سابقه است، اما با روی کارآمدن مجدد ترامپ و ورود ایالات متحده به فاز تهاجمی سیاست خارجی خود در جهان پس از تغییر نام «وزارت دفاع» این کشور به «وزارت جنگ» و در ادامه، تشدید مواضع کاخ سفید علیه رقبای جهانی و دشمنان منطقه ای این کشور، وارد مرحله تازه ای شده است. حملات هوایی آمریکا به تاسیسات هسته ای کشورمان، تهدیدات علیه کاراکاس و لشکرکشی نظامی به منطقه کارائیب برای تهدید ونزوئلا، به همراه تقویت حضور نظامی در سوریه، عراق و کشورهای عرب متحد واشنگتن در حوزه خلیج فارس، تنها گوشه ای از اقدامات اخیر واشنگتن در این رابطه است. این اقدامات نظامی تجاوزکارانه ایالات متحده، به نوعی راه را برای افزایش دخالت در امور داخلی کشورهای منطقه و تاثیرگذاری تهدیدات ترامپ بر دولت ها هموار کرده است.
در این میان، کشور عراق به دلیل حضور گروههای مقاومت نزدیک به ایران و از طرفی ناتوانی رژیم صهیونیستی برای حمله به این کشور به دلیل ممانعت واشنگتن، بیش از سایر کشورها هدف دخالت های سیاسی کاخ سفید و دیکته های فرستادگان ترامپ به بغداد قرار گرفته است. در همین رابطه و با هدف بررسی این تحولات، گفتگویی را با جعفر قنادباشی، سفیر سابق  ایران در لیبی و کارشناس مسائل غرب آسیا انجام داده ایم. 
سوال:  سیاست های اخیر آمریکا در خاورمیانه را چگونه ارزیابی می کنید؟
قناد باشی: آمریکایی ها در منطقه خاورمیانه یک سیاست راهبردی دارند و یک سیاست خاص آقای ترامپ که اکنون و پس از جنگ غزه در حال پیاده سازی آن هستند. حضور دو رقیب جهانی یعنی روسیه و چین نیز اکنون بر سیاست های آمریکا در خاورمیانه تاثیر گذاشته است. اگر بخواهیم سیاست های ایالات متحده در منطقه را بررسی کنیم، باید بگوییم آنها همواره یک سیاست  راهبردی را در منطقه ما داشته اند که هم از نظر ژئوپلیتیک برایشان مهم بوده و هم از نظر منابع نفت و گاز اهمیتی بسزا برای واشنگتن داشته است، زیرا خلیج فارس، غنی ترین معادن زیر زمینی جهان را دارد و از طرفی بازار خلیج فارس نیز برای آمریکایی ها بسیار با اهمیت بوده و بخش عمده سلاح های این کشور روانه کشورهای عرب این حوزه می شود؛ لذا از دهها سال قبل این منطقه برای کاخ سفید مهمترین منطقه بوده است. همچنین واشنگتن همواره یک سیاست راهبردی در منطقه خاورمیانه داشته که همه رؤسای جمهوری آمریکا آن را اجرا کرده اند و آن، حفظ امنیت اسرائیل است که بنا به گفته همه رؤسای جمهوری این کشور، در اولویت سیاست های خارجی کاخ سفید قرار داشته است.
سوال: آیا ترامپ سیاست های راهبردی آمریکا را اجرا می کند؟
قناد باشی: ترامپ سیاست های راهبردی آمریکا در خاورمیانه را بر اساس تدوین راهبردی پیش نمی برد زیرا واشنگتن اکنون در سه جبهه بزرگ در سطح جهان درگیر است. نخست اینکه در حمایت از اوکراین با روسیه درگیر تنش است، همچنین در خاورمیانه با ایران درگیر تنش و بحران هسته ای است و آمریکا با چین نیز بر سر موضوعات تایوان و تجارت دچار مشکل است. اما اکنون مهمترین موضوع در منطقه خاورمیانه برای ترامپ و دولت آمریکا، محور مقاومت است و تلاش می کند این مجموعه را از بین ببرد یا حتی دست کم توان نظامی این محور را کاهش دهد. این در حالی است که روسای جمهوری قبلی ایالات متحده توانستند با برنامه ریزی، ارتش عراق را منحل کنند، اما اکنون و پس از آن تحولات، الحشدالشعبی بوجود آمده و توانسته است با حضور استعماری آمریکا در این کشور فعالانه مقابله کند. آمریکایی ها پیش از این نیز ارتش های لیبی و سوریه را در راستای منافع بلندمدت خود به طور کلی از بین بردند. آمریکا اکنون وجهه خود را در منطقه به دلیل حمایت های همه جانبه از اسرائیل در جنگ غزه از دست داده است. واشنگتن همچنین سیاست خلع سلاح گروههای مقاومت در منطقه را در پیش گرفته و یکی از این کشورها عراق است که ارتش آن پس از فروپاشی صدام به دست بوش پسر منحل شد. اما اکنون پیدایش گروه هایی همچون الحشدالشعبی که مسلح به پهپاد و موشک هستند و توانسته اند با سیاست های آمریکا مقابله کنند و حتی  در حمایت از حماس در جنگ غزه مشارکت کنند، ذهن دولتمردان آمریکا را به خود مشغول کرده است. آمریکایی ها همچنین سیاست راهبردی خاصی در ارتباط با عراق دارند که از زمان بوش پدر و پسر - جنگ های اول و دوم نفت در منطقه خلیج فارس - علیه رژیم صدام به راه انداختند تا پس از شکست عراق، این کشور را در اختیار بگیرند. این در حالی است که عراق یکی از ذخایر بزرگ نفت جهان را  دارد و لذا آمریکایی ها پس از اشغال این کشور درصدد بودند یک قرارداد ۵۰ ساله با این کشور برای دستیابی به منابع آن امضا کنند. احداث پایگاههای متعدد آمریکا در عراق با صرف هزینه های هنگفت در همین رابطه صورت گرفته است.
سوال: با توجه به اقدامات اخیر ترامپ و اجرایی کردن تهدیدات آمریکا علیه دشمنان واشنگتن، آیا گروههای مقاومت عراق باز هم ممکن است علیه حضور نیروهای خارجی(ائتلاف واشنگتن) در این کشور دست به اقدامات محدود نظامی بزنند؟
قناد باشی: آمریکایی ها اکنون علاقمند نیستند که با گروههای مقاومت عراق درگیری و تنش داشته باشند، اما همچنان به صورت محدود حملات و اتفاقاتی علیه منافع واشنگتن به ویژه علیه تاسیسات نفتی مرتبط با آمریکا در اقلیم کردستان رخ می دهد، ولی بروز یک جنگ گسترده میان نیروهای مقاومت عراق و نظامیان آمریکایی تقریبا منتفی به نظر می رسد. کاخ سفید الان دو هدف را در عراق دنبال می کند: نخست، اعمال فشار بر دولت مرکزی این کشور از طریق عوامل خارجی و داخلی، به ویژه افراد نفوذی و غرب گرا  و دوم، انجام حملات هوایی علیه مواضع گروه های مقاومت عراقی که مخالف تداوم حضور واشنگتن در این کشور هستند و دست به اقداماتی علیه منافع آمریکا می زنند. در این رابطه همواره پروازهای شناسایی هواپیماهای آمریکایی بر فراز عراق، همزمان با صدور هشدارها به بغداد درباره احتمال حمله به مواضع الحشدالشعبی روی می دهد .آمریکایی ها در موضوع انتخابات عراق دخالت فراوان کردند و  کوشیدند کمک کنند تا دولتی روی کار بیاید که دست نشانده آنها باشد. اکنون نیز که می دانند گروه های مورد حمایت آنها در این رقابت سیاسی پیروز نشده اند، تلاش و فشارهای خود را برای جلوگیری از روی کارآمدن نماینده مقاومت در منصب نخست وزیری انجام می دهند. واشنگتن با هرگونه حضور ایران در عراق به شدت مخالف است زیرا آن را علیه منافع آمریکا و اسرائیل قلمداد می کند.
سوال: به دنبال مخالفت گروههای مقاومت عراقی با تداوم حضور آمریکایی ها، آیا ممکن است واشنگتن بار دیگر از کارت داعش در این کشور استفاده کند؟
قناد باشی: یکی از سیاست های واشنگتن ممکن است استفاده از این گزینه باشد، اما داعش اکنون در یارگیری و بازیابی قدرت خود بسیار مشکل دارد. مقام معظم رهبری در پاسخ به نامه شهید سلیمانی نوشتند مطمئن باشید غربی ها با توجه به سرمایه گذاری عظیمی که برای ایجاد داعش در خاورمیانه کرده اند، آن را رها نمی کنند. لذا نباید فراموش کرد که با توجه به سرمایه گذاری زیاد آمریکا روی ایجاد داعش، واشنگتن قطعا بار دیگر تلاش خواهد کرد در راستای منافع خود، از این برگه نیز در منطقه، به ویژه عراق استفاده کند. اما در عین حال باید گفت آمریکایی ها دیگر نمی توانند همانند گذشته که ائتلافی را به بهانه مقابله با داعش ایجاد کردند، دست به این اقدام بزنند. آمریکایی ها بارها اذعان کرده اند که داعش ساخته و پرداخته این کشور برای پیشبرد منافع واشنگتن در منطقه بوده است و اکنون نیز در آفریقا و افغانستان از گروههای مرتبط با داعش استفاده ابزاری می کنند.