زهره گردان خبرنگار اطلاعات نوشت: وقتی اسم هیپنوتیزم به میان می‌آید، اغلب تصور می‌کنند باید شاهد یک تجربه عجیب و غریب باشند. برخی هم حملات عصبی را که در بعضی افراد به دلیل مشکلات روان‌شناختی رخ می‌دهد با هیپنوتیزم اشتباه می‌گیرند، اما هیپنوتیزم هیچ کدام از این تصورات نیست.

دکتر محمد بهشتیان، عضو انجمن هیپنوتراپی آمریکا در سایت خود می گوید: وقتی در سال ۱۳۸۲ تصمیم گرفتم برای پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود موضوع هیپنوتیزم را انتخاب کنم، متوجه شدم تاکنون در ایران هیچ پژوهشی در این زمینه انجام نشده و پژوهش من اولین تحقیق در زمینه هیپنوتیزم بالینی در ایران است. از آن سال تاکنون با بیش از ۵۰ هزار نفر در قالب مشاوره، روان‌درمانی، کارگاه‌های آموزش هیپنوتیزم‌درمانی و خودهیپنوتیزم کار کرده‌ام. در طول این سال‌ها متوجه شدم اکثر افراد و حتی بسیاری از دانشجویان روان‌شناسی هم نمی‌دانند هیپنوتیزم چیست و اکثرا باورهای غلطی درباره آن دارند.

به همین دلیل همیشه در تمامی کارگاه‌های آموزش هیپنوتیزم به دانشجویانم تأکید می‌کنم اولین گام در هیپنوتیزم‌درمانی موفق این است که باورهای غلط مراجع خود درباره هیپنوتیزم را اصلاح کنید. 

تجربۀ جالبی که در بیشتر کلاس‌های آموزش هیپنوتیزم داشته‌ام، این است که معمولا در روز اول کارگاه کمتر کسی داوطلب تجربه هیپنوتیزم می‌شود، اما وقتی تجربه فوق‌العاده داوطلبان روز اول را می‌بینند از روز دوم به بعد، تعداد داوطلبان به قدری زیاد می‌شود که فرصت کافی برای هیپنوتیزم کردن همۀ آن‌ها پیدا نمی‌کنیم.

باورهای اشتباه درباره هیپنوتیزم

انسیه پاشاخانی، مدرس خودهیپنوتیزم درباره این که هیپنوتیزم چیست و چرا بسیاری از افراد از آن می‌ترسند، به گزارشگر اطلاعات می‌‌‌‌گوید: ترس از هییپنوتیزم به خاطر باورهای اشتباهی است که درباره آن وجود دارد، ریشه این باورها هم در کودکی ما و کارتون‌هایی که می‌دیدیم، نهفته است.

همه این تصاویر آن‌چنان در ناخودآگاه ذهنمان ته‌نشین شده است که احساس می‌کنیم با هیپنوتیزم شدن ممکن است چیزی را از دست ‌بدهیم یا تصورمان بر این است که در هییپنوتیزم به خواب عمیقی فرو می‌رویم و ممکن است بعد از ‌آن نتوانیم از این خواب بیدار شویم یا هیپنوتیزور یا همان درمانگر در فرآیند درمان، خودش به خواب برود و بمیرد و ما در هیپنوتیزم ابدی باقی بمانیم! برخی هم تصور می‌کنند ممکن است در فرآیند هیپنوتیزم، اسرار و اطلاعاتی را افشا کنند که نباید و نمی‌خواهند. 

هیپنوتیزم به هیچ عنوان، این تصورات اشتباهی نیست که ذهنمان پرورش داده است. هیچ کدام از اتفاقاتی که بیان شد در هیپنوتیزم نیفتاده و نمی‌افتد. اگر هم کسی چنین ادعایی داشته باشد، مطمئن باشید در فرآیند هیپنوتیزم نبوده است. 

با توجه به دوره‌هایی که در این زمینه گذرانده‌ام و اطلاعاتی که دارم به شما می‌گویم که در هیپنوتیزم، ناخودآگاه کاملا در دسترس است و خودآگاه هم می‌فهمد، بنابراین چنین اتفاقاتی رخ نخواهد داد. برایتان مثالی از هیپنوتیزمِ جاده‌ای می‌زنم تا موضوع قابل درک شود، چرا که همه آن را تجربه کرده‌اند.

ممکن است در جاده‌ای پشت فرمان خودرو یا به عنوان یک مسافر، کیلومترها مسیر را طی کنی، اما ذهنت درگیر ماجراهای دیگر باشد و متوجه گذر زمان نشوی، یکباره به خودت می‌آیی و می‌گویی که اصلا متوجه نشدم چه زمانی به مقصد رسیده‌ام!

درست است که از لحاظ مکانی در جاده حضور داشته‌ای، ولی از نظر ذهنی کاملا از آن مکان منفک شده بودی و در جای دیگری سیر می‌کردی. در هیپنوتیزم هم دقیقا هیپنوتیزور همین کار را انجام می‌دهد. شخص از لحاظ مکانی پیش ما حضور دارد، ولی از لحاظ ذهنی منفکش می‌کنیم و او را به دل طبیعت در جنگل و دشت و دریا می‌بریم، در این مسیر توضیحاتی به او می‌دهیم، ناخودآگاهش را در دست می‌گیریم و با این عمل می‌توانیم برای ناخودآگاهش برنامه‌ریزی کنیم. 

هیپنوتیزم در حقیقت حالت ریلکس بدنی و هشیاری بالای ذهنی است. فرض کنید فردی در یک سالن اجتماعات، هیپنوتیزم ‌می‌شود، او با این که چشمانش بسته بوده بعد از اتمام فرآیند، سخنان شخصی را که انتهای سالن نشسته، شنیده است و می‌تواند برای شما بازگو کند، حال آن که ممکن است افراد در حالت عادی چنین تمرکز و هشیاری نداشته باشند. 

زمان هیپنوتیزم چون ناخودآگاه فرد در دسترس است، بقیه حس‌های وی بسیار خوب عمل می‌کنند؛ درست مثل افراد نابینا که با از دست دادن یک حس، حس‌های قوی دیگری را تجربه می‌کنند. خاطرم هست یک بار هیپنوتیزم شدم. فکر کنید من در اتاق بودم، بعد صدای بچه‌هایی را که در پذیرایی آهسته صحبت می‌کردند کامل می‌شنیدم. صدا آن‌قدر واضح بود که احساس می‌کردم در گوش من سخن می‌گویند.

تفاوت هیپنوتیزم و خواب 

پاشاخانی، روان‎شناس می‌گوید: هیپنوتیزم هیچ ربطی به خواب ندارد. این کلمه را اول جیمز برید که یک جراح انگلیسی بود انتخاب کرد و بعد خود از این نامگذاری پشیمان شد. هیپنوتیزم صرفا حالتی خواب‌گونه است که ذهن هوشیار فرد را آرام یا غیرفعال می‌کند.

هیپنوتیزم تلقیناتی را به ناخودآگاه فرد می‌دهد و از این طریق می‌تواند آن را دستکاری کند. درحقیقت ما سیستمی در مغز به نام آر.ای.اس داریم که اجازه ورود پیام‌ها به ناخودآگاه مغز را نمی‌دهد و هیپنوتیزور در فرآیند کار خود این سیستم را از کار می‌اندازد تا پیام‌ها وارد ناخودآگاه 
شوند.

آر.ای.اس چیست؟ یک توری را در نظر بگیرید که روی مغز کشیده شده است. زمان هیپنوتیزم، سوراخ‌های این توری آن‌قدر بزرگ می‌شود که هر اطلاعاتی می‌تواند از خودآگاه رد ‌شود و در ناخودآگاهت بنشیند، ولی در زمان هشیاری آن سوراخ‌های توری که بسیار ریز است، به راحتی اجازه ورود داده به ناخودآگاه را نمی‌دهد. آر.ای. اس، نگهبان ناخودآگاه نام دارد. تأثیری که ما از اطرافیان و دیگران می‌گیریم معمولا کمتر از 25 درصد است، ولی در زمان هیپنوتیزم این تأثیر به 98 درصد می‌رسد. این‌جا می‌توان قدرت هیپنوتیزم را درک کرد.

فواید و کاربردهای هیپنوتیزم

پاشاخانی در پاسخ به این سؤال که آیا هیپنوتیزم یک روش علمی درمانی است و آیا به‌تنهایی کارآیی دارد یا باید همراه با یک روش علمی دیگر به کار بسته شود، می‌گوید: هیپنوتیزم یک روش ذهنی درمانی است و بیشترین تأثیر آن روی ناخودآگاه است، ناخودآگاه هم بیشترین تأثیر را روی جسم می‌گذارد. یعنی شما به کمک هیپنوتیزم می‌توانید بسیاری از بیماری‌ها را درمان کنید. 

مطالعات نشان داده است افراد زیادی به‌واسطه روش درمانی هیپنوتیزم به درمان بیماری پرداخته‌اند، حتی بیماری‌های سختی همچون سرطان‌ با به کارگیری این روش درمان شده است، البته جلسات هیپنوتیزم باید مستمر برگزار شود تا نتیجه‌بخش باشد. تجربه شخصی خودم از هیپنوتیزم، درمان دو بیماری میگرن و دیسک کمرم بوده است.

هیپنوتیزم می‌تواند کمکِ درمان هم باشد، می‌تواند خود به تنهایی کار درمان را هم انجام دهد. من افرادی را دیده‌ام که صرفا با جلسات هیپنوتیزم بیماری خود را درمان کرده‌اند ولی نمی‌توان به افراد توصیه کرد که صرفا به همین روش درمانی متکی باشند، چون پروسه درمان به دو عامل حرفه‌ای بودن هیپنوتیزور و باور شخصی بیمار، وابسته است.

می‌توان روش‌های علمی درمانی را انجام داد و در کنار آن در جلسات هیپنوتیزم هم شرکت کرد. هیپنوتیزم حتی در زایمان بدون درد هم استفاده می‌شود. زمان جنگ که با کمبود دارو مواجه بودیم، از این روش برای بی‌حسی موضعی استفاده می‌شد. افراد از این روش ذهنی برای رفع مشکلات روانی و روانکاری هم بهره می‌برند، البته نه به این معنا که روانکاوی را تحت هیپنوتیزم انجام دهیم، یعنی برای آرام کردن ذهنی که با مشکلات عدیده‌ای مواجه بوده از این روش بهره ببریم. 

هیپنوتیزم برای رفع فوبیاهای مختلف، کارآمد است. ترس افرادی را که فوبیای پرواز، آسانسور و سخنرانی دارند می‌توان با هیپنوتیزم حل کرد. ما فرد را از نظر ذهنی در آن موقعیت قرار می‌دهیم تا با ترس خود مواجه شود و به تدریج ترس از بین می‌رود.

به طور کلی، ضمیر ناخودآگاهتان را برای هر چیزی که بخواهید آماده کنید می‌توانید از هیپنوتیزم استفاده کنید. هیپنوتیزم برای آرام کردن ذهن فوق‌العاده است و افراد می‌توانند ذهن شلوغ خود را با آن سر و سامان بخشند.