ریحانه حیدری خبرنگار اطلاعات نوشت: از تهران تا بلوچستان وقتی برف یا باران میبارد همه خوشحال میشوند اما این خوشحالی تا زمانی ادامه دارد که مسئولان غافلگیر نشوند، چون در تهران مردم ساعتها در زیر برف میمانند و در بلوچستان داشتهها و نداشتههای مردم را آب میبرد و مسئولان را خواب؛ بنابراین این نعمتها برای مردم بدل به نقمت میشود.
تقریبا دوهفته میشود که بلوچستان را آب شسته، برده و فروکش کرده و رئیسجمهور به تازگی به مناطق سیلزده سفر کرده است. چرا با وجود پیشبینی هواشناسی، دریچههای سد زودتر باز نشد؟
مسئولان به فکر نیستند
یونس جدگال، فعال اجتماعی و از اعضای مؤسسه سیمای سلامت فردای مکران در گفتگو با روزنامه اطلاعات میگوید: کل مناطق دشتیاری زیر آب رفته اما مردم کمکم از بحران اولیه فاصله گرفتهاند؛ البته درد ما فقط این نیست، بلکه درد مردم بلوچستان این است که مسئولان به فکرشان نیستند.
همه کشورها برنامههای خودشان را با آب و هوا تنظیم میکنند و اگر توفان یا سیلی پیشبینی شود برنامههای کاهش آسیب چیده میشود. چرا وقتی هواشناسی از یک هفته جلوتر اعلام کرد که قرار است بارندگی داشته باشیم، مسئولان منطقه ما دریچههای سد را باز نکردند تا حجم آب پشت سد کمتر شود؟ این سؤال اساسی و مهمی است که بسیاری از مردم و فعالان بلوچستان از مسئولان دارند.
او میافزاید: آنقدر تعلل میکنند تا بارندگیها شروع میشود و همه آبها به سد میریزد و در نهایت سرریز میشود. بنابراین با باز کردن دریچه، هم آب بارندگی و هم آبی که از بارش به سد ریخته و سرریز شده، به رودخانه بر میگردد و کل دشتیاری را آب میگیرد. در بخشهایی، ارتفاع آب از آسفالت کف جاده حدود چهار متر شده است و جز با قایق نمیتوانیم از آنها عبور کنیم.
این فعال اجتماعی در خصوص عملکرد نماینده مجلس حوزه دشتیاری و قصرقند، میگوید: چرا از قبل نباید سیلبندهایی درست کنند تا جلوی این سیلابها گرفته شود؟
آقای معینالدین سعیدی نماینده ما با بودجهای که گرفت توانست سیلبندهایی بسازد، وگرنه الان روستایی به نام اورکی نداشتیم. همه خانه و زندگی مردم به زیرآب میرفت و یک فاجعه انسانی رخ میداد. متأسفانه در این دوره، نماینده حوزه ما را تأیید نکردند.
بلای جان مردم
هشدارهایی از سوی سازمان هواشناسی داده میشود که یک سامانه بارشی سیلآسای دیگر در راه سیستان و بلوچستان است و مردم درخواست دارند تا مسئولان به این هشدارها توجه کنند.
جدگال میگوید: چرایی این قضیه هم برای ما سؤال است که با این همه هشدارهای سازمان هواشناسی، اقدامی برای جلوگیری از این تخریبها نکردند. چرا چند روز زودتر، دریچههای سد را باز نکردند تا حجم آب جمعشده پشت سدها تخلیه شود؛ چون اگر آب سد به موقع به زمینهای کشاورزان و رودخانهها نرسد با گرمتر شدن هوا تبخیر میشود.
جدگال با بیان این که سد بلای جان مردم شده است، توضیح میدهد: ماجرای دردناک این است که کمتر از یک ماه قبل، کشاورزان از مسئولان درخواست داشتند دریچههای سد را باز کنند تا آنها بتوانند بذرهایی را که خریداری کرده بودند بکارند، اما مسئولان به کشاورزان گفته بودند باید مبلغی را پرداخت کنند.
مگر این سد برای راحتی مردم این منطقه ساخته نشد، پس چرا به بلای جان مردم بلوچستان تبدیل شده است؟
تجربه مطلوب احداث سیلبند
این فعال اجتماعی میگوید: ما فقط دوست داریم که مسئولان صدای مردم را بشنوند، چون تجربه ساخت سیلبند را داشتهایم که نتیجه بسیار مثبتی برای مردم داشت. این سیل قطعا آخرین سیل نخواهد بود، چرا نباید از این فجایع پیشگیری کنیم؟
بعد از این که یک اتفاق مثل سیل و زلزله رخ میدهد مسئولان با فشار افکار عمومی بعد از چند روز در مناطق آسیبدیده حاضر میشوند و کنسرو حبوبات به مردم میدهند، در صورتی که این در شأن مردم نیست.
ما برای مردم سیلزده قایق بردیم و آنها را از مناطق آسیبدیده دور کردیم اما تنها درخواست درخوزستان از مسئولان این است که یک کار اساسی انجام دهند تا بعد از یکی دوسال این فاجعه دوباره رخ ندهد. مصائب و مشکلات مردم سیستان و بلوچستان یکی دوتا نیست، اما بیتوجهی مسئولان نسبت به مردم این منطقه، آه از نهاد هر شنوندهای بلند میکند.
میگویند چهار سال پیش هم سیلابی رخ داد و همه زندگی مردم تخریب شد اما مسئولان تا قبل از این سیلاب، وعدههایی را که دادند فراموش کرده بودند.
سالم ماندن پلهایی که خیرین ساختند
جدگال درباره اهمیت علاج واقعه پیش از وقوع میگوید:پیش از این در سال 1398 هم سیل دیگری در منطقه ما به وقوع پیوست.
هرچند سال یکبار باید این اتفاق بیفتد تا مسئولان به فکر پیشگیری باشند؟ آن ها فقط کارهایی را به شکل فرمالیته و برای شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت انجام میدهند.
برای مثال حدود هشت ماه پیش در این منطقه پلی افتتاح شد که سیل اخیر، آن را برد، اما پلهایی که خیرین ساختند در این سیل تخریب نشدند.
با این که امکانات و بودجه خیران کمتر است اما با بودجه کم هم میتوان کار اصولی انجام داد. کدام کارشناسی به چنین پلهایی که با یک سیلاب تخریب میشوند مجوز بهرهبرداری میدهد؟
اگر سیلبند نصب شود، راهها و جادهها درست شود و میزان ورودی و خروجی آب سد راب به درستی کنترل کنند شاهد چنین فجایعی نخواهیم بود.
او با بیان هشداری نسبت به واریز وجوه نقد به شماره حسابهای نامعتبر میافزاید: مردم ایران بسیار مهربان و دلرحم هستند، چنان که می بینیم وقتی اتفاقی رخ میدهد از جایجای ایران کمکهای مردمی به مناطق آسیبدیده سرازیر میشود.
البته مردم باید دقت کنند که اگر میخواهند کمکهای نقدی انجام بدهند، آن را به افراد و خیریههای معتبر بپردازند.
متأسفانه برخی افراد از شرایط بحرانی مردم سوءاستفاده میکنند و شماره کارت میدهند، مردم هم تحتتأثیر قرار میگیرند و مبالغ کم و زیادی واریز میکنند و ما شرمنده آنها میشویم.
این فعال بلوچ درباره مدارک هویتی مردم سیستان و بلوچستان میگوید: در روزی که مردم به آب آشامیدنی و ماشینهای شاسیبلند احتیاج داشتند، مسئول و نمایندهای وجود نداشت تا به کمک مردم بیاید اما در روز انتخابات، مسئولان برگزاری انتخابات با سختی از سیلاب میگذشتند تا شاید کسی بخواهد رأی بدهد؛ در حالی که بخشی از مدارک هویتی را آب برده بود و برخی دیگر از مردم منطقه فاقد مدارک هویتی هستند، بنابراین کسی نمیتوانست رأی بدهد.
پیدایش گرگروک در تَلَنگ
دکتر محمدرضا واعظ مهدوی، مدیرعامل بنیاد هاسب، با حضور در مناطق سیلزده درباره ایجاد گرگروک میگوید: یکی از اثرات سیل، فرسایش کف زمین است. خاک در قسمتهایی باقی مانده و در قسمتهای دیگر گود شده و در برخی مناطق، این گودیهای و بلندیها به یک متر تا سه متر هم میرسد و تفاوت شدیدی را در نقاط مختلف خاک یک منطقه ایجاد میکند.
این پدیده زمینشناسی ناشی از فرسایش زمین در اثر سیل قبلی در دشتیاری، پیرسهراب و اُورِکی رخ داده بود، اما طی سیلاب اخیر که بخشهای زیادی را با خود شسته و برده، در تلنگ نیز در حال پیدایش است.
فرسایش زمین بسیار خطرناک است، زیرا عملا امکان چرای دامها را با سختی مواجه میکند و از طرف دیگر کشاورزان نیز نمیتوانند محصولات خود را بکارند.
او میافزاید: امروز در فاصله روستای شدیگ تا نوهانی بازار، به دلیل کثرت گرگروک، قادر به عبور نشدیم. در ضمن ده روز است ارتباط نوهانی بازار با مرکز تلنگ و دیگر روستاهای اطراف قطع است، بنابراین با هلال احمر هماهنگ کردیم تا امدادرسانی با بالگرد انجام شود.
خلبان، محل روستا را پیدا نمیکرد، برای همین از افراد این منطقه مانند خالد هوت کمک خواستیم تا یک نفر سوار بالگرد شود و خلبان را راهنمایی کند تا بالگرد هلال احمر بتواند در نوهانی بازار فرود بیاید تا بستههای کمکهای مردمی تحویل اهالی شود.
این خیر درخصوص اهمیت ایجاد سیلبند گفت: طرح احداث سیلبند برای مهار ایجاد گرگروک در اورکی که توسط دبیرخانه توسعه مکران پیگیری شده بود، موفق بوده و این منطقه در سیل اخیر گرفتار نشد.
این طرح باید در منطقه تلنگ در شارک و دیگر مناطق درگیر گرگروک هم مطالعه و اجرا شود، در غیر این صورت طبق اظهار مسئول اداره منابع طبیعی قصر قند، ممکن است تا ۵۰ سال آینده اثری از تلنگ در نقشه جغرافیایی منطقه نباشد.
