در پی جنگ تجاری ترامپ و درخواست او برای قطع اتکای اروپا به آمریکا در حوزه امنیتی، قاره سبز به سمت خودکفایی دفاعی حرکت کرده و با افزایش تولید تسلیحات، در تلاش برای گسترش حضور جهانی خود در بازارهای نظامی است.

به گزارش ایسنا، رسانه آمریکایی در مطلبی با اشاره به کاهش تعهدهای امنیتی آمریکا نسبت به اروپا، گزارش داد که اروپایی‌ها تولیدات دفاعی خود را افزایش داده و حتی به فکر فروش این تسلیحات به دیگر کشورها هستند.
به گزارش نیویورک‌تایمز، در پی جنگ تجاری ترامپ و درخواست‌های او مبنی بر این که اروپا باید به‌جای اتکا به آمریکا، امنیت خود را تأمین کند، قاره سبز به خودکفایی در زمینه دفاعی روی آورده است.پس از آغاز جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲، تقاضا برای تسلیحات در اروپا افزایش یافت و این روند همچنان ادامه دارد. با تولید سلاح‌های بیشتر و پیشرفته‌تر، اروپا اکنون به دنبال گسترش بازار جهانی خود برای فروش این تجهیزات است.تمرکز جدید بر تولید سلاح نشان‌دهنده یک تغییر گسترده در اروپا است؛ قاره‌ای که پس از پایان جنگ سرد، ارتش‌های خود را کوچک کرده و منابع مالی را به سرمایه‌گذاری‌های اجتماعی اختصاص داده بود.
«جیانکارلو مزاناتو»، مقام ارشد سابق شرکت تسلیحاتی «لئوناردو» در ایتالیا که تا دسامبر گذشته مدیر اجرایی کنسرسیوم جنگنده‌های «یوروفایتر» بود، معتقد است: دشمنی دولت ترامپ با اروپا، بسیاری از ارتش‌ها را به خرید تسلیحات اروپایی تشویق خواهد کرد. او در مصاحبه‌ای گفت که هم‌اکنون لهستان و ترکیه در حال بررسی معاملات چند میلیارد دلاری برای خرید یوروفایتر هستند و ممکن است به جای گسترش ناوگان جت‌های آمریکایی خود، این هواپیماها را انتخاب کنند.حتی پیش از آن که ترامپ در ماه میلادی جاری تعرفه‌های جهانی سنگینی وضع کند، سهام صنایع دفاعی اروپا روند صعودی داشت. بخشی از این روند به دلیل تغییر نگرش سرمایه‌گذارانی بود که در گذشته از این صنایع فاصله گرفته بودند. آمارها نشان می‌دهد که شاخص سهام شرکت‌های دفاعی اروپا در سال میلادی جاری حدود ۲۴ درصد رشد داشته، در حالی که شاخص بورس آمریکا ۱۰ درصد کاهش یافته است.هرچند حمله تعرفه‌ای ترامپ اعتماد سرمایه‌گذاران را در بسیاری از بخش‌ها متزلزل کرده، اما تحلیلگران معتقدند که بخش دفاعی همچنان امن خواهد بود، به ویژه با توجه به فشارهای سیاسی برای تسلیح مجدد اروپا. در ماه مارس، کمیسیون اروپا پیشنهاد گسترده‌ای برای افزایش هزینه‌های دفاعی به میزان حدود ۸۴۰ میلیارد دلار ارائه داد که شامل ۱۶۵ میلیارد دلار وام می‌شود. همچنین بانک سرمایه‌گذاری اروپا اعلام کرد که قصد دارد بودجه پروژه‌های امنیتی و دفاعی خود را حداقل ۲ برابر کند و تأمین مالی تجهیزات نظامی را نیز در بر گیرد.این تحولات توجه سرمایه‌گذاران بزرگ را جلب کرده است؛ از جمله صندوق بازنشستگی دولتی نروژ که بزرگ‌ترین صندوق ثروت ملی جهان محسوب می‌شود. این قبیل صندوق‌ها که مدت‌ها از سرمایه‌گذاری در صنایع دفاعی اجتناب کرده بودند، اکنون در حال بازنگری در محدودیت‌های خود هستند.
«استفان دیویس»، پژوهشگر ارشد دانشکده حقوق هاروارد می‌گوید: «آنچه واقعاً باعث تغییر نگرش شد، بی‌میلی آشکار دولت ترامپ برای حمایت از اروپا در زمینه دفاعی بود. وقتی افکار عمومی تغییر کند، جامعه سرمایه‌گذار هم احتمالاً تغییر خواهد کرد».به گزارش نیویورک‌تایمز، این تغییر نشانه‌ای از تحول اساسی در رویکرد سرمایه‌گذاران نسبت به صنعت دفاعی در اروپا است. پس از پایان جنگ سرد در سال ۱۹۹۱، دولت‌های اروپایی ارتش‌های خود را به شدت کوچک کردند و منابع را به حقوق بازنشستگی، مراقبت‌های بهداشتی، آموزش، برنامه‌های زیست‌محیطی و دیگر اولویت‌های اقتصادی اختصاص دادند که مهم‌تر از ساخت سلاح تلقی می‌شدند.برای چندین دهه، بسیاری از صندوق‌های بازنشستگی اروپایی سرمایه‌گذاری مستقیم در شرکت‌های تولیدکننده تسلیحات همچون بمب‌های خوشه‌ای، سلاح‌های شیمیایی، هسته‌ای و بیولوژیکی و مین‌های زمینی را ممنوع کرده بودند؛ اما پس از آغاز جنگ اوکراین، ناتو از دولت‌ها، بانک‌ها و صندوق‌های خصوصی خواست که در صنایع دفاعی سرمایه‌گذاری کنند تا تولید تسلیحات تسریع شده و از گسترش بیشتر جنگ در اروپا جلوگیری شود.
«ینس استولتنبرگ»، دبیرکل وقت ناتو در دسامبر ۲۰۲۲ گفت: «سرمایه‌گذاری در بهداشت، زیرساخت و آموزش همیشه خوشایندتر است؛ واقعیت این است که تنها راه حفظ صلح، سرمایه‌گذاری در دفاع است».صندوق بازنشستگی فنلاندی «وارما» یکی از اولین نهادهایی بود که چند ماه پس از تهاجم روسیه، پیش از پیوستن فنلاند به ناتو در سال ۲۰۲۳، قوانین خود را تسهیل کرد. طبق مقررات جدید، وارما می‌تواند در برخی شرایط در تولیدات تسلیحاتی سرمایه‌گذاری کند.«هانا کاسکلا»، معاون ارشد پایداری و ارتباطات وارما می‌گوید: «هیچ محدودیتی درخصوص تسلیحات متعارف وجود ندارد، به شرطی که این محصولات عمدتاً برای دفاع از حاکمیت و جلوگیری از درگیری استفاده شوند».به گزارش رسانه آمریکایی، صندوق بازنشستگی «آکادمیکر پنشن» در دانمارک نیز در حال بازنگری در قوانین سرمایه‌گذاری خود در زمینه تسلیحات است؛ اما این تغییر نگرش بیشتر به خاطر ترامپ است تا روسیه. این صندوق ۶۵ساله که بسیاری از دانشگاهیان فعال و بازنشسته دانمارک را تحت پوشش دارد، تاکنون تمرکز زیادی بر شرکت‌های دارای سوابق قوی در زمینه تغییرات اقلیمی و حقوق بشر داشته است. اما اخیراً، اعضای این صندوق در سرمایه‌گذاری رویکردی جنگ‌طلبانه‌تر اتخاذ کرده‌اند.«ینس مونک هولست»، مدیرعامل این صندوق که حدود ۲۴ میلیارد دلار دارایی تحت مدیریت دارد، می‌گوید: «در فوریه همه چیز تغییر کرد.» او به تهدید ترامپ برای تصرف جزیره خودمختار گرینلند اشاره کرد و افزود: «این برای دانمارکی‌ها خبری تکان‌دهنده بود».با این حال، نیویورک‌تایمز تاکید می‌کند که علاوه بر منابع مالی، اروپا برای تقویت دفاعی خود به اراده سیاسی نیز نیاز دارد.اکثر تولیدکنندگان بزرگ تسلیحات در اروپا تا حدی در مالکیت دولت‌ها هستند و هر دولت نیز اولویت‌های بودجه‌ای، مقررات و راهبردهای دفاعی خاص خود را دارد. این موضوع باعث ناکارآمدی در میان تولیدکنندگان ملی شده است و هر یک مقادیر نسبتاً کمی سلاح تولید می‌کنند که هزینه‌های بالایی دارند.برای مثال، قیمت یک توپ «هویتزر» خودکششی ۱۵۵ میلی‌متری تولیدشده در اروپا می‌تواند بین ۶ تا ۱۹ میلیون دلار متغیر باشد؛ در حالی که نمونه مشابه آمریکایی کمتر از ۲ میلیون دلار قیمت دارد. تحلیلگران می‌گویند که افزایش تعرفه‌های ترامپ ممکن است هزینه‌های فولاد، مس و سایر فلزات مورد نیاز برای ساخت سخت‌افزارهای نظامی را بالا ببرد.اندیشکده‌های نظامی بر ناکارآمدی ناشی از پراکندگی بازار دفاعی اروپا تأکید دارند. کنسرسیوم چهار کشوری که جنگنده یوروفایتر را می‌سازد، در دهه ۱۹۸۰ با هدف تجمیع منابع به جای رقابت تشکیل شد. این جت اکنون در ۹ کشور - از جمله چهار کشور در غرب آسیا - به پرواز درمی‌آید. برخی از سازندگان این جنگنده اکنون به دنبال طراحی یک جت جدید برای رقابت با «اف-۳۵» آمریکایی هستند و می‌خواهند از آن پیشی بگیرند.
جایگزینی سپر هسته‌ای آمریکا، چالشی پیچیده برای اروپا
یک کارشناس مسائل هسته‌ای گفت: جایگزینی سپر هسته‌ای آمریکا در اروپا که بیش از هفت دهه سنگ بنای اصلی امنیت بوده، یک چالش بزرگ و پیچیده برای اروپا محسوب می‌شود.به گزارش ایسنا، «توماس ناگی» محقق ارشد اندیشکده دفاع هسته‌ای، فضایی و موشکی گفت:  بحث‌های جدید اروپا در مورد قابلیت‌های هسته‌ای ناشی از تغییرات قابل توجه در پویایی استراتژیک جهانی است که مهم‌ترین آن تمرکز دولت جدید ایالات متحده بر آسیا-اقیانوسیه و فشار آن برای توزیع مجدد مسئولیت‌ها در داخل ناتو است.وی ادامه داد: تحلیل بیانیه وزیر امور دفاع ایالات متحده پیت هگست در نشست وزرای دفاع ناتو در ماه فوریه نشان داد که ایالات متحده باید انتخاب‌های راهبردی سختی از جمله کاهش موقعیت نیروی خود در اروپا داشته باشد.ناگی که پیشتر دیپلمات گروه برنامه‌ریزی هسته‌ای ناتو بود، افزود: « سخنرانی جی.دی ونس، معاون دونالد ترامپ، رئیس جمهور در کنفرانس امنیتی مونیخ، اختلافات عمیق سیاسی بین دولت ترامپ و آنچه را که به باورم، جریان اصلی اروپاست، بیشتر نمایان کرد. این باعث ایجاد حس عدم اطمینان در اروپا شده و می‌بینید که اروپا در حال تجدید نظر در مسیر دفاع از خود است».
وی با تاکید بر اینکه چگونه جنگ اوکراین آسیب پذیری قاره سبز را در زمینه بازدارندگی هسته‌ای بیش از پیش نمایان کرده است، گفت: «تردید اولیه اروپا برای تامین سیستم‌های نظامی پیشرفته مانند موشک‌های کروز و هواپیما به کی‌یف، به دلیل نگرانی از تحریک تنش هسته‌ای با روسیه، شکاف مهمی را در توانایی‌های استراتژیک آن آشکار کرده است».این کارشناس ادامه داد: «تسلیحات هسته‌ای ضامن ثبات یا حل مسائل امنیتی نیست اما به نظر ابزاری کارآمد برای مدیریت تنش است و اروپا از این می‌ترسد که بدون یک بازدارندگی هسته‌ای قوی و معتبر بماند».در این میان، پیشنهاد اخیر امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه برای گسترش سپر هسته‌ای کشورش در سراسر اروپا ممکن است در ظاهر جذاب به نظر برسد، اما ناگی هشدار داد که این پیشنهاد با موانع عملی و سیاسی قابل توجهی مواجه است.
توماس ناگی محقق ارشد اندیشکده دفاع هسته‌ای و فضایی   در ادامه گفت‌وگوی خود افزود، اجرای چنین طرح بلندپروازانه‌ای مستلزم ثبات سیاسی بلندمدت و هم نظری گسترده در فرانسه و همچنین در کشورهای اروپایی همراه با سرمایه گذاری مالی قابل توجه است.وی خاطرنشان کرد: زرادخانه هسته‌ای فرانسه برای تامین منافع اصلی امنیت ملی آن در طول جنگ سرد و پس از آن ساخته شد، نه برای ایجاد بازدارندگی گسترده برای دیگران. استقرار کلاهک‌های هسته‌ای فرانسه در سایر کشورهای اروپایی نیز به توافق‌های حقوقی پیچیده، زیرساخت‌های فنی گسترده و تدارکات دوجانبه با ساختار دقیق نیاز دارد. فرانسه به توافق‌های دوجانبه با کشورهای میزبان و مکانیسم‌های مشورتی برای کشورهای شرکت‌کننده نیاز دارد. پاریس هم مانند ایالات متحده، احتمالا کنترل و مراقبت کامل کلاهک‌های خود را حفظ خواهد کرد.
ناگی ادامه داد: پاریس از نظر استراتژیکی خود را صدای موثر در شکل دهی معماری امنیتی آینده اروپا می‌داند و به دنبال انجام این کار با استفاده از اهرم موقعیت منحصر به فرد خود به عنوان یک قدرت هسته‌ای است.این کارشناس در ادامه خاطرنشان کرد که حتی میزبانی از تسلیحات هسته‌ای مستلزم اتحاد و هماهنگی داخلی است، زیرا تغییرات سیاسی می‌تواند تعهدات امنیتی بلندمدت را مختل و به طور بالقوه چنین اعتباری را تضعیف کند.وی افزود: «لهستان منتظر چتر هسته‌ای اروپا نیست. این کشور به دنبال ایفای نقش قویتری در چارچوب موجود ناتو است و علاقه خود را به میزبانی از ظرفیت‌های هسته‌ای نشان داده است، اگرچه پیشرفت در این مورد به ریاست جمهوری ایالات متحده بستگی دارد. دولت ترامپ که عمدتا بر چالش‌های آسیا-اقیانوسیه متمرکز شده است، ممکن است جاه‌طلبی‌های هسته‌ای لهستان را یک پیچیدگی و نه یک دارایی بداند. در عوض، ایالات متحده ممکن است ترجیح دهد لهستان و سایر کشورهای علاقه‌مند اروپایی را عمیق‌تر در فرآیندهای برنامه‌ریزی هسته‌ای ناتو بدون استقرار کلاهک واقعی درگیر کند».محقق ارشد اندیشکده دفاع هسته‌ای، فضایی و موشکی «GLOBSEC» پیشنهاد کرد که آلمان به عنوان یکی دیگر از اعضای مهم ناتو نیز می‌تواند تحت شرایط سیاسی خاص به عنوان یک نامزد کلیدی ظاهر شود.
وی خاطرنشان کرد: در زمان صدراعظم محافظه کار جدیدی مانند فردریش مرتس، آلمان می‌تواند موضع بلندپروازانه‌تری اتخاذ کند. این کشور منابع مالی و نیروهای متعارف برای یکپارچه‌سازی سلاح‌های هسته‌ای را دارد. با این حال، عدم اطمینان در مورد دولت‌های آینده همچنان یک مانع مهم است.ناگی ادامه داد: بلژیک و ایتالیا نیز که در حال حاضر بر اساس توافق‌های ناتو میزبان تسلیحات هسته‌ای آمریکا هستند، شاید دخیل شدن در یک توافق هسته‌ای تحت رهبری فرانسه را در آینده در نظر بگیرند.این کارشناس گفت، با توجه به این خطر که ناامنی اروپا می‌تواند برخی کشورها را به سمت توسعه برنامه‌های هسته‌ای مستقل سوق دهد، اذعان کرد که چنین سناریوهایی را نمی‌توان به طور کامل نادیده گرفت، به ویژه اگر چارچوب هسته‌ای موجود جهانی که توسط معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) تثبیت شده است، بدتر شود.
وی ادامه داد: اگر انگلیس و فرانسه مایل یا قادر به اشتراک گذاری زرادخانه‌های خود نباشند، یا اگر پیشنهادهای آنها فاقد اعتبار باشد، برخی از کشورهای اروپایی ممکن است برنامه‌های هسته‌ای خوشان را با وجود پیچیدگی، هزینه و زمان مورد نیاز در نظر بگیرند.با این حال، این کارشناس مسائل هسته‌ای هشدار داد که گسترش سلاح‌های هسته‌ای در اروپا می‌تواند نظم اتمی متزلزل جهانی را بی‌ثبات کند و پیامدهای بین‌المللی گسترده‌تری را به دنبال داشته باشد و به‌طور بالقوه کشورهای دیگر در سراسر جهان را به دنبال سلاح‌های هسته‌ای سوق دهد.وی افزود: «اگر ایالات متحده، انگلیس و فرانسه نمی‌توانند از دستیابی متحدان اروپایی به سلاح هسته‌ای جلوگیری کنند، چرا روسیه یا چین از به اشتراک گذاری فناوری هسته‌ای خود با متحدان خود خودداری می‌کنند؟»توماس ناگی در ادامه تاکید کرد: «علیرغم عدم قطعیت‌های بیشمار، گسترش تسلیحات هسته‌ای در اروپا  اکنون غیرمحتمل است، زیرا قدرت‌های هسته‌ای بزرگ به ویژه ایالات متحده، روسیه و چین احتمالا از چنین تحولات بی‌ثبات کننده‌ای جلوگیری می‌کنند. امنیت جمعی اروپا ممکن است در صورت خروج ایالات متحده تضعیف شود، زیرا اروپایی‌ها نمی‌توانند به اندازه کافی جای خالی آمریکا را سریع جبران کنند. با این حال، پیش‌بینی نمی‌کنم که کشورهای اروپایی برنامه‌های هسته‌ای کامل را در آینده نزدیک دنبال کنند.»