تابناک نوشت: چند وقتی است که بازار گمانه زنی‌ها درباره تغییر قیمت بنزین حسابی داغ شده است. صحبت‌های مسئولین درباره هزینه بالای تامین سوخت و روند افزایشی آن به دلیل غیر واقعی بودن قیمت‌ها احتمالات درباره گرانی سوخت را هم بیشتر کرده است.

البته وزیر نفت و معاون او به تازگی گفته‌اند که برنامه‌ای برای افزایش قیمت سوخت ندارند. با این وجود، اما نگرانی همچنان ادامه دارد. ضمن اینکه مصطفی نخعی عضو کمیسیون انرژی مجلس پیش‌تر از احتمال 3 نرخی شدن بنزین سخن گفته بود.

اما حالا رییس کمیسیون انرژی این ادعا را کاملا رد می‌کند. موسی احمدی در گفت‌وگو با بازار تاکید می‌کند که ۳ نرخی شدن بنزین معنایی ندارد، اما شیوه توزیع یارانه سوخت هم منطقی نیست.

او در ادامه گفت‌وگو تاکید می‌کند برنامه‌های دولت برای منطقی کردن یارانه‌ها و توزیع هدفمند بعدها اعلام خواهد شد.

احتمال اختصاص سهمیه به هر نفر جدی‌تر شد

هر چند که رییس کمیسیون انرژی مجلس هیچ توضیح بیشتری در مورد زمان و نحوه اجرای طرح‌های مربوط به تغییر شیوه‌های تخصیص یارانه ارایه نداده، اما به نظر می‌رسد که اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی جدی‌تر از گذشته از سوی مسولین کشور دنبال می‌شود. ضمن اینکه نمایندگان مجلس خود بیشتر موافق اجرای این طرح هستند. گفته می‌شود برخی از نمایندگان و کارشناسان بر این باورند که به هر نفر باید ۲۰ لیتر در ماه سهمیه تعلق گیرد. برخی نیز ۳۰ لیتر در ماه یعنی روزی یک لیتر بنزین به هر کد ملی تاکید دارند و برخی نیز این مقدار را کم می‌دانند و می‌گویند باید به مناطق کمتربرخوردار سهمیه بیشتری اعطا شود. در این روش دارندگان سهمیه که خودرو نداشته یا مصرف کمتری دارند می‌تواند سهمیه سوخت خود را متقاضیان آن عرضه کنند.

نرخ آزاد: ۳۰۰۰ تومان برای هر لیتر بنزین مازاد بر سهمیه

از آبان ۱۳۹۸ تاکنون با وجود تورم موجود و افزایش چندین برابری قیمت کالاهای اساسی، این نرخ‌ها همچنان ثابت مانده است. البته گاهی شایعاتی درباره تغییر آنها یا اضافه شدن نرخ سوم (سه نرخی شدن) منتشر شده، اما همواره توسط مسئولان تکذیب شده و دولت چهاردهم اعلام کرده که مردم برای افزایش قیمت بنزین غافلگیر نخواهند شد.

سه نرخی شدن بنزین چیست؟

مدل «سه نرخی» به معنای عرضه بنزین در سه سطح قیمتی متفاوت است:

۱. نرخ یارانه‌ای: مخصوص مصرف پایه هر خانوار یا خودرو که در حال حاضر قیمت هر لیتر بنزین یارانه‌ای ۱۵۰۰ تومان است. هدف این نرخ، حمایت از اقشار کم‌درآمد است.

۲. نرخ نیمه‌آزاد یا نرخ دوم: برای میزان مصرفی که بالاتر از سهمیه پایه است، اما همچنان در محدوده‌ای که مصرف منطقی تلقی می‌شود. این نرخ می‌تواند حدودی بین نرخ یارانه‌ای و نرخ آزاد باشد. در حال حاضر قیمت بنزین نیمه آزاد ۳۰۰ هزار تومان برای هر لیتر است.

۳. نرخ آزاد یا نرخ سوم: بدون محدودیت و با قیمتی بالاتر از قیمت بنزین نیمه آزاد. این نرخ برای مصرف‌کنندگان پرمصرف، تجاری، یا کسانی است که سهمیه ندارند یا از کارت سوخت استفاده نمی‌کنند.

هدف اصلی از چنین ساختاری، مدیریت مصرف سوخت، کاهش قاچاق، هدفمندسازی یارانه‌ها و نیز تفکیک بهتر بین مصرف ضروری و مصرف لوکس است، اما اجرای این مدل نیازمند زیرساخت‌های اطلاعاتی، سامانه‌های نظارتی، و اعتماد عمومی بسیار بالاست؛ در غیر این صورت می‌تواند زمینه‌ساز فساد، رانت یا نارضایتی گسترده شود.

در مجموع با تأکید دوباره وزارت نفت به نظر می‌رسد در شرایط فعلی دولت تصمیمی برای سه‌نرخی کردن بنزین یا افزایش قیمت بنزین سهمیه‌ای ندارد.