واردات روغن با ارز دولتی مانع خودکفایی در تولید داخلی میشود؛ این در حالی است که تجربه نشان داده است با حمایت به موقع از کشاورز، تمایل به کشت دانه های روغنی بطور چشمگیری افزایش می یابد.
وقتی امکان افزایش تولید در کشور را داریم، هیچ عقل سلیمی نمیپذیرد که ما در زمینه یک محصول اساسی تا این حد وابسته به دیگران باشیم، اما تا زمانی که روغن با اتکا به یارانه و ارز دولتی در اختیار بوده و وارداتش با ارز ترجیحی به صرفهتر از تولید در داخل باشد، کمتر کشاورزی به فکر کاشت این محصول فسادپذیر میافتد و کارخانجات روغن کشی هم ترجیح میدهند مواد اولیه را با هزینه کمتر از خارج وارد کنند.
سعدالله منصوری مجری طرح دانههای روغنی وزارت جهاد کشاورزی در برنامه میز اقتصاد شبکه خبر با اشاره به وابستگی نزدیک به ۹۰ درصدی کشور به واردات روغن خوراکی تصریح کرد: این با هیچ منطقی سازگار نیست که شما ارز ۲۸۵۰۰ تومانی برای واردات روغن اختصاص بدهید، اما تولید داخلی روی دست کشاورزان بماند؛ به علاوه دانه روغنی که در کشور تولید میشود، این دانه فساد پذیر است و اگر به موقع خرید نشود و به موقع پول مردم پرداخت نشود،تولیدکنندگان رغبت زیادی نشان نمیدهند به اینکه این کشت تداوم پیدا کند.
وی با اشاره به برخی از راهکارها و روشهای تجربه شده در سالهای اخیر ابراز امیدواری کرد که با روشهایی مانند متناسب سازی واردات با تولید یا صدور مجوز واردات به ازای کمک به تولید داخلی، روز به روز تولید دانههای روغنی در ایران تا حد خودکفایی افزایش یابد.
مجری طرح دانههای روغنی جهاد کشاورزی گفت: سطح کشت دانههای روغنی در شرایط فعلی ۲۳۰ هزار هکتار است و برآورد میشود که از این سطح ۳۳۰ هزار تن دانه تولید شود که معادل تولید ۱۵۰ تا ۱۶۰ هزار تن روغن است. یعنی یک دهم یا ۱۰ درصد نیاز کشور در داخل تولید میشوداین در حالی است که تولید روغن در کشور ما فراز و فرود بسیاری را طی کرده. از دهه ۳۰ که روغن نباتی در کشور وارد شده، آرام آرام اتکای ما به روغن نباتی در سبد غذایی مردم شکل گرفته و متاسفانه به تبع این نیاز، تولیدات داخلی شاهد ارتقاء رشد و تولیدش نبود. اول سویا و بعد آفتابگردان و در دهه ۷۰ کلزا وارد عرصه تولید روغن نباتی کشور شده است. این گیاهان از لحاظ ژنتیکی از خارج از کشور وارد شدهاند ولی کنجد و گلرنگ گیاهان روغنی هستند که در کشور زراعتشان انجام میشود و گیاه بومی ایران هستند .
به گفته وی، تولید روغن در کشور ما یک چند ضلعی یا چند وجهی است. هر کدام از این اضلاع که درست به آن پرداخته نشود، سایر وجوه را هم تحت تاثیر قرار میدهد. ما در مجموع میتوانیم سه نوع یا سه گروه عمده از مؤلفههایی که باید برای تولید روغن به آنها توجه کرد،را در نظر بگیریم. عوامل محیطی و اقلیمی که ما روی کمربند خشکی دنیا قرار داریم، تغییرات دمایی در منطقه خاورمیانه دو برابر میانگین تغییرات دمایی دنیا است و ایران هم در کانون این تغییرات قرار دارد. به هر حال تغییرات اقلیم باعث شده که ما قبل از اینکه آثار تغییر اقلیم را در زندگی مردم مشاهده کنیم، به شدت در بخش کشاورزی آثار آن را ببینیم. ما میخواهیم در این اقلیمی که کمبارشترین منطقه دنیا است روغن تولید کنیم و با کشورهایی که از چند ده سال قبل روغن تولید میکنند و وضعیت اقلیمیشان بسیار مناسبتر از کشور ما است، رقابت کنیم.
منصوری ادامه داد: بین کلزا، آفتابگردان و سویا که از خارج از کشور وارد شدهاند، کلزا گیاه پاییزه است و همزمان با گندم زراعتش انجام میشود و آفتابگردان، سویا و کنجد گیاهان تابستانه هستند. بر اساس توجهی که صاحب نظران به موضوع محدودیت آب در کشور دارند، الان محوریت تولید روغن در کشور بر تولید کلزا متمرکز است. کلزا همزمان با گندم یک ماه زودتر کشت میشود و چیزی حدود یک ماه یا ۲۰ روز زودتر هم برداشت میشود، در نتیجته اینکه ما میتوانیم آن را در زراعت پاییز مستمر کنیم و نگرانی کمتری داشته باشیم.
وی گفت: از ابتدای امسال تاکنون ۲۲۵ هزار تن کلزا خریداری شده و میزان قراردادی که برای تحویل محصول بسته شده ۲۳۵ تا ۲۴۰ هزار تن است و امیدواریم که تولید از ۲۴۵ الی ۲۵۰ هزار تن فراتر برود
مجری طرح دانههای روغنی جهاد کشاورزی ادامه داد: آنجایی که زراعت کلزا همزمان با زراعت گندم انجام میشود و از منظر دیگر ما برای اجتناب از تک کشتی که زراعت ما را خسته میکند و عملکردهای ما را پایین می آورد، ناگزیر هستیم به جای کشت متوالی، کشت متناوب داشته باشیم و دو گیاه را با هم تلفیق کنیم تا تناوب رعایت شود و منابع ما پایدار باقی بماند.
وی افزود: عملکرد کلزا معمولاً نصف عملکرد گندم است پس باید قیمت کلزا را دو برابر تا ۲/۲ برابر گندم بگیریم تا زارع اشتیاق نشان بدهد و از طرف دیگر تا تغییری در سبد غذایی مردم از لحاظ قیمتی داده نشود و روغن با ارز ترجیحی وارد کشور شود که در نتیجه قیمت وارداتش کمتر تناسبی با قیمتی که در داخل کشور روی تولید داخلی گذاشته شده، دارد؛ صنایع تبدیلی رغبتی به این ندارند که روغن دانه تولید داخل را خرید کنند.
به گفته منصوری، راه طبیعی اش این است که مجموع تولید داخل و واردات مورد نیاز در نظر گرفته شده و بین این دو ضریبی برقرار میشود و هر کس یک کیلو دانه روغنی داخل را خرید کند، به ازای آن میتواند مثلاً ۲۵ کیلو دانه روغنی خارج را با ارز ترجیحی وارد کند .
به گفته وی، دولت اگر خودش بخواهد این خرید را انجام بدهد و ارزانتر به سفره مردم برساند باید سالانه ۵۰۰۰میلیاردتومان روی این فرایند سوبسید پرداخت کند،
دبیر انجمن صنایع روغن کشی هم در این رابطه معتقد است: اینکه ما وابستگی حدود ۹۰ درصدی به واردات داریم واقعاً برای کسی مطلوب نیست و قطعاً هیچ ایرانی را پیدا نمیکنید که از این موضوع دفاع کند. واردات باید در کنار تولید باشدو اولویت اول کشور قطعاً تولید است، ولی چه اتفاقی افتاد که ما در سه برنامه افزایش ضریب خود اتکایی در تامین دانههای روغنی نتوانستیم دستاورد خاصی داشته باشیم و امروز بیش از ۹۰ درصد وابستگی داریم؟
محمد جعفری با اشاره به اینکه تمام طرحهایی که تا امروز تهیه و اجرا شده هیچ کدامش جامع نبوده است، گفت: در حوزه تولید وقتی قیمت دانه در شورای قیمت گذاری برای حمایت از کشاورزان معمولاً بالاتر از نرخ های جهانی تعیین میشود به این منظور است که دولت معمولاً برای کنترل تورم به کالاهای اساسی ارز یارانهای میدهد و وقتی وارداتش صورت میگیرد نسبت به تولید داخل قیمتش بالاتر است و در نتیجه اتفاقی که میافتد تمایل به خرید برای تجار یا کارخانجات وجود ندارد.
وی گفت: الان انگیزه اقتصادی بسیار مهم است در کشور حتماً باید سیاستهای ما به صورتی باشد که تولید داخل حمایت شود طی دو سال اخیر با اجرای این سیاستی که واردات مشروط به خرید دانههای داخلی شد، دیدیم که حدود ۱۰ هزارمیلیارد تومان زیان خرید دانههای روغنی توسط صنایع تبدیلی پرداخت شد و سال گذشته حدود ۲۷۰ هزار تن کلزا در کشور تولید شد .
دبیر انجمن صنایع روغن کشی گفت: دو سال پیش وقتی طرح واردات به شرط خرید دانههای داخلی را مطرح میکردیم و شروع فرایند را آغاز کرده بودیم برای خیلیها عجیب و ناممکن بود اما دو سال اخیر دیدیم که صنایع تبدیلی ما آمدند به موقع از کشاورزان خرید کردند وجهشان را هم در کمترین زمان ممکن پرداخت کردند متناسب با اینکه شما نگاه کنید در گندم چطوری پول مردم را پرداخت میکنیم ولی در دانههای روغنی در حداقل زمان ممکن پرداخت شد و انگیزه کشت در بخش کشاورزان مخصوصاً در استانهای جنوبی به شدت رشد کرد.
وی افزود: اما اینکه چرا نتوانستیم تا حالا انجام بدهیم، اهتمام لازم در تمام تصمیم گیران ما وجود نداشت و برخی از مدیران هم که انگیزه این را داشتند بیایند تولید، اما بعد از مدتی عوض میشدند یا کسی میآمد که اصلاً انگیزه یا علاقه نداشت. سومین موضوع هم عدم استفاده از ظرفیت بخش خصوصی بود .
جعفری گفت: باید علاوه بر استفاده از تکنولوژی مناسب، نسبت به بکارگیری موثر و به هنگام از نهاده های تولید اقدام شود. همچنین در حوزه بازرگانی باید برنامه و سیاست ما به صورتی باشد که مشوقهای مناسبی برای تولیدکنندگان داشته باشیم تا کشت قراردادی انجام دهند. البته در کشت قراردادی هم باید صنعت برایش بصرفد و آن زمانی است که کارخانجات روغن کشی ببینند دولت هم حمایتشان میکند و مشوق لازم را در اختیارشان قرار میدهد تا زیانشان را پوشش بدهد. در نتیجه شما میتوانید جهش تولید را ببینید.

شما چه نظری دارید؟