روزنامه هممیهن در گزارشی نوشت: جمعه هفته گذشته، با رای منفی ۹ عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد به پیشنویس قطعنامه «تداوم لغو تحریمها علیه ایران»، روند بازگشت تحریمهای بینالمللی علیه ایران به جریان افتاد و کمتر از یک هفته تا فعال شدن مکانیسم ماشه فرصت باقی مانده است؛ فرصتی که میتواند اقتصاد و سیاست ایران را وارد مرحلهای دشوار کند.
قرار است از روز شنبه ۵ مهر سال جاری، ۶ قطعنامه تحریمی شورای امنیت علیه ایران بار دیگر فعال شود. این قطعنامهها طبق توافق برجام، متوقف شده بودند. نماینده فرانسه در شورای امنیت درنشست روز جمعه اعلام کرده بود که یک هفته برای همکاری ایران تا روز رسمی جریان یافتن بازگشت تحریمها باقی است.
با آغاز جلسه شورای امنیت در روز جمعه بازارهای مالی در معاملات رسمی و غیررسمی خود بهشدت نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند. از روز جمعه تا به امروز شاهد نوسان و افزایش قیمت دلار، سکه و طلا در بازارها بودیم و در مقابل بورس تهران روند اصلاحی را تجربه کرد. برخی از کارشناسان اقتصادی عقیده دارند که بازارها واکنشی بیش از اندازه نسبت به موضوع مکانیسم ماشه داشتهاند؛ به نوعی این رکود و رکودهای پیدرپی در بازارها قابل توجیه نیست. در مقابل برخی از کارشناسان نیز میگویند که با اجراییشدن اسنپبک شرایط بازار وخیمتر از حال حاضر میشود.
هنوز اسنپبک به مرحله اجرایی نرسیده و قرار است از شنبه هفته پیش رو اجرایی شود. اما اجراییشدن آن میتواند تاثیر مستقیمی بر روی اقتصاد و سیاست کشور داشته و در نهایت تمامی بازارهای مالی به صورت مستقیم و غیرمستقیم از این موضوع تاثیر میپذیرند. برخی از فعالان اقتصادی عقیده دارند که واکنشهای ناشی از اسنپبک به صورت روانی و بیش از حد بوده و همین موضوع باعث میشود که اقتصاد کشور در میانمدت دچار خلل شود.
بررسیها نشان میدهد که بازگشت تحریمها میتواند بر روی بخشهای اقتصادی کشور تاثیر بسزایی داشته باشد و باعث شود بازارها روند تازهای را تجربه کنند.
البته باید به این نکته نیز توجه کرد که کشور پیش از این نیز درگیر تحریمها بوده و برای اولین بار نیست که تحریم میشویم و اقتصاد و صنایع کشور دیگر عادت دارند خود را با تحریمها وفق دهند. هر دوره با تحریمهای جدید برخی از صنایع با زیانسازی مواجه شدند، برخی ورشکست شدند اما درنهایت توانستهاند از دام تحریم رها شوند و شرایط بهتری برای خود رقم بزنند. برخی از فعالان بازارهای مالی عقیده دارند که بازگشت مکانیسم ماشه به صورت واقعی تاثیر چندانی روی اقتصاد نخواهد داشت؛ چراکه پیش از این نیز تحریم بودهایم، اقتصاد و سیاست کشور بیشتر به صورت روانی واکنش نشان میدهد.
همانطور که گفته شد بازارها از روز جمعه تا به امروز رکود و رکوردهای بسیاری را تجربه کردند. قیمت طلا رکوردشکنی کرد و رقمهای جدیدی را فتح کرد و میتوان گفت برای سرمایهگذاران قدیمی خود بازدهی بسیار خوبی رقم زد. درحال حاضر قیمت طلا رو به بالا در حال نوسان است؛ کارشناسان حوزه طلا عقیده دارند که حباب طلا بیش از حد افزایش یافته و در میانمدت شاهد کاهش حباب طلا و کاهش قیمت در این بازار خواهیم بود. قیمت طلا طی ماههای اخیر به صورت میانگین با قیمت ۶میلیون و ۵۰۰ الی ۷میلیون تومان در هر گرم معامله میشد و اکنون با یک جهش قابل توجه روبهرو شده است.
مریم، صاحب یک طلافروشی میگوید: «از روز شنبه با گران شدن طلا، مشتریهای ما هم کاهش یافته و اغلب مردم نیز به دنبال طلای اجرت پایین هستند. روز شنبه مشتریان بسیار زیادی داشتم که اغلب از ترس گران شدن بیش از حد طلا به دنبال خرید بودند و روز چهارشنبه نیز تقریبا مشتریان بسیار زیادی در بازار داشتم. اکنون بیشترین مشتریان ما زوجهای جوان برای خرید حلقه یا سرویس عروسی هستند و دومین نوع مشتری نیز خانمهای خانهدار هستند که طلاهای با وزن بالا و اجرت پایین خریداری میکنند. در مقایسه با یک ماه گذشته مشتری ما نصف شده و تقریبا سایر همکاران نیز چنین وضعیتی دارند. احتمالا تا چند هفته آینده شرایط همانند گذشته شود.»
سکه نیز همانند طلا به قله رسیده و هر روز شاهد ثبت قیمتهای جدید بر روی تابلوی معاملات هستیم. قیمت سکه امامی توانست رکورد ششماهه خود را بشکند. کارشناسان عقیده دارند که در میانمدت قیمت سکه کاهش چندانی نخواهد داشت مگر اینکه اجرای اسنپبک به تعویق بیفتد.
محسن، فروشنده طلا و سکه نیز توضیح میدهد: «ماههاست که خرید سکه امامی به صورت جدی کاهش یافته است و تنها افرادی که برای کارهای ضروری همانند مهریه یا هدیههای سنگین نیاز به پرداخت سکه تمام دارند، سکه خریداری میکنند به واسطه همین موضوع انتظار نداریم که در کوتاهمدت سکه تمام ارزان شود. اما احتمالا به زودی سکه گرمی ارزان شود؛ چراکه از روز شنبه با گران شدن طلا و سکه مشتریان ما به صورت قابل توجهی سکه گرمی خریداری کردند و احتمالا در این بازار کمی حباب وجود داشته باشد و با کاهش حباب قیمت سکه نیز آرام آرام کاهش خواهد یافت.»
بازار ارز، خصوصا دلار این روزها بیش از هر بازار دیگری مورد توجه سرمایهگذاران قرار گرفته است. قیمت دلار طی روزهای اخیر روند صعودی داشته و رکورد ماههای اخیر خود را شکسته است. قیمت این ارز پرطرفدار سقف تاریخی را درنوردید. این درحالی است که اختلاف قابل توجهی با نرخ دلار سامانه سنا وجود دارد، قیمت دلار رسمی و غیررسمی علاوه بر تحریک انتظارات تورمی، موجب حرکت بخش قابل توجهی از نقدینگی به سمت بازار ارز شده است. کارشناسان معتقدند ادامه این روند میتواند فشار مضاعفی بر سایر بازارها وارد کند و سیاستگذاران را ناگزیر به تصمیمات تازه در حوزه کنترل بازار ارز نماید.
نکته قابل توجه اینجاست که به علت سختی دریافت دلار دولتی بسیاری از افراد به دنبال خرید دلار از بازار آزاد هستند و به همین واسطه باید هزینه بیشتری پرداخت کنند. درحال حاضر فاصله زیادی میان نرخ دلار بازار آزاد و نرخ دلار دولتی وجود دارد. اما دلار دولتی تنها به کسانی داده میشود که قصد سفر به خارج از کشور را داشته باشند یا به نوعی شرایط دریافت دلار را داشته باشند و این ارز محدودیت دارد و هر فرد برای قصد تحصیل، سفر یا زیارت که ارز دولتی دریافت میکند تنها ۲۰۰۰ دلار میتواند دریافت کند اما دلار بازار آزاد هیچ محدودیتی ندارد و فرد خریدار میتواند هر چقدر دلار که میخواهد دریافت کند.
حسین که این روزها قصد سفر تفریحی به خارج از کشور را داشت گفت: «قرار بود اواخر هفته دوم مهرماه، سفر تفریحی به خارج از کشور داشته باشیم و این روزها با بلیت دنبال دریافت ارز بودیم که بعضی از صرافیها گفتند ارز ندارند و امثال این حرفا؛ در نهایت به من گفتند با توجه به گران شدن دلار در بازار آزاد برخی از افراد ممکن است سوءاستفاده کنند و بهتر است داخل فرودگاه ارز خودمم را دریافت کنم.»
یک دلال بازار ارز گفت: «از جمعه شب من تماسهای بسیاری برای خرید دلار داشتم و با شروع شنبه بسیاری از مردم خریدار دلار بودند، اکنون تب و تاب خرید دلار در بازار تا حدودی کاهش یافته اما همچنان بسیاری از مردم خریدار دلار هستند. در روز شنبه مشتریها بسیار زیاد هستند و حتی من مشتریای داشتم که ساعات پایانی شب دنبال دلار بود و من ارزی نداشتم و حاضر بود به میزانی بیشتر به ازای هر دلار دهد و همان شب دلار داشته باشد. بعضی اصرارها بیهوده است؛ اکنون قیمت دلار در بازار ما کمی ارزانتر شده و احتمالا روند کاهشی باشد. اما همچنان مشتری زیاد است و کسی فروشنده نیست و همه خریدار هستند.»
بورس نیز شرایط چندان قابل توجهی ندارد. طی دو روز نخست معاملاتی یعنی شنبه و یکشنبه بورس تهران بیش از ۳٫۵ درصد افت را ثبت کرد و پس از آن آرام آرام تغییر روند داد و کمی رشد نمود و به نوعی توانست شرایط بهتری را تجربه کند. شاخصکل بورس انتهای هفته گذشته روی عدد ۲میلیون و ۶۲۹ هزار واحدی بود و در پایان معاملات روز چهارشنبه هفته جاری به عدد ۲میلیون و ۵۲۴ هزار واحدی رسید و در نهایت بازدهی منفی ۳٫۹ درصدی را ثبت نمود. البته سایر شاخصهای بازارهای سرمایه نیز شرایط خوبی نداشتند و نقدینگی حقیقی به سرعت از بازار خارح شد و از سوی دیگر نیز شاهد آن بودیم که قیمت پایانی اغلب سهمها به شدت کاهش یافت. فعالان حوزه بازار سرمایه عقیده دارند که این روند اصلاحی در بورس فعلا ادامه خواهد یافت.
کارشناسان پیشبینی میکنند که قیمت در بازارهای طلا، ارز و سکه روند صعودی داشته باشد و احتمالا این بازارها در کوتاهمدت و تا نیمه مهرماه بتوانند رکوردهای خود را به صورت سنگین جابهجا کنند. از سوی دیگر پیشبینی میشود میزان سرمایهگذاری در این بازارها نیز افزایش یابد؛ چراکه به گفته فعالان اقتصادی، مردم ترس از زیان و گرانشدن بیشتر دارند و به همین علت در همین قیمتهای بالا به دنبال خرید هستند؛ همانند شرایطی که اکنون در بازار دلار شاهد هستیم. چند دلال بازار ارز به «هممیهن» اعلام کردهاند که میزان خرید دلار توسط مردم امروز نیز همانند روز شنبه بسیار افزایش یافته است و طلا نیز شرایط اینچنینی دارد. از سوی دیگر بورس تنها بازاری است که در این بین روند اصلاحی دارد و نمیتواند صعود کند. بنابر گذشته بازار و بررسی روندها احتمالا در کوتاهمدت این شرایط ادامهدار باشد.
