مدیریت منابع آب یکی از پیچیده‌ترین و حیاتی‌ترین چالش‌های جوامع بشری است که با پیچیدگی‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی درهم‌تنیده شده است. زنان نه‌تنها در توزیع و مصرف آب در سطح خانوار نقش محوری دارند، بلکه در سطوح بالاتر ساختاری نیز می‌توانند نقش‌آفرینانی اثرگذار در مدیریت منصفانه و پایدار آب باشند. بحران آب تهران و ایران، بیشتر از کمبود، ناشی از سوءمدیریت و عدم تطابق زیرساخت‌ها با جمعیت است. مدیریت خانگی مصرف آب نه فقط نیاز محیطی بلکه مولفه‌ای حیاتی از عدالت اجتماعی و اقتصادی است. در این میان، زنان، به عنوان کنشگران اجتماعی واقتصادی می‌توانند نقش‌آفرینان موثری باشند. با این‌حال، نقش زنان به‌عنوان عاملان کلیدی در دو سطح خانواده و جامعه، اغلب مورد کم‌توجهی واقع شده یا اساساً نادیده گرفته می‌شود. زنان، با ظرفیت ذاتی در مدیریت خانه و فرهنگ‌سازی، می‌توانند نقطه شروع تحول باشند. اصلاح الگوی مصرف، بهینه‌سازی زیرساخت‌ها و مشارکت واقعی زنان -در کنار سیاست‌گذاری‌های آگاهانه- می‌تواند راه خروج از بحران را هموار سازد.
در بسیاری جوامع، به طور سنتی، وظایف مرتبط با تأمین و نگهداری منابع خانگی از جمله آب، اغلب به‌صورت اجتماعی به زنان محول شده است. به این ترتیب که، خصوصاً در سطح جوامع روستایی یا مناطق کم‌منبع، تأمین آب شرب، نظافت، آشپزی و کشاورزی خرد بر عهده زنان بوده است.
دراین باره، نگاهی به تجربه خاص ایران نشان می دهد گذشته از این‌که زنان ایران در چارچوب فعالیت سنتی‌شان در مناطق روستایی به ویژه با توجه به پهناوری اقلیم خشک و کم‌آبی نقش حائز اهمیتی در حراست از منابع کمیاب آبی ایفا کرده‌اند، در شرایط غلبه زندگی شهرنشینی و تغییر در سبک معیشت و زندگی هم تا حدودی در جهت حفظ منابع آبی علی‌رغم موانع و محدودیت‌های فرهنگی که به زنان اجازه نقش‌آفرینی نمی‌دهد، سهم خود را ایفا کرده‌اند. بنا به گزارش سازمان حفاظت محیط زیست ایران، مشارکت زنان در پروژه‌های حفاظت از تالاب‌ها (تالاب‌های استان‌های آذربایجان غربی و شرقی، فارس و خوزستان)، حتی در ابعادی بیشتر از مردان صورت گرفته است. کمپینی هم در آذربایجان شرقی با نام «بانوی آب» با مشارکت زنان و با تاکید بر نقش کلیدی زنان در مدیریت آب راه‌اندازی شده است. به علاوه ، زنان را به عنوان سفیران آب نامیده‌اند چراکه گرداننده اصلی مصرف آب در منازل هستند و توان بالایی برای فرهنگ‌سازی دارند. همچنین تاکید شده است که زنان معمولاً در مشاغل سازگار با محیط زیست مانند صنایع دستی، خیاطی و مشاغل غیرکشاورزی مشارکت مؤثری داشته‌اند که به کاهش فشار بر منابع آبی کمک کرده است.  از دیگر موارد، اقدامات دانشگاهی نظیر برگزاری کارگاه‌های توانمندسازی و مشارکت زنان در مدیریت آب است که در سال ۱۴۰۳ با همکاری شرکت آب و فاضلاب خوزستان و دانشگاه آزاد اهواز برگزار شد که طی آن کارشناسان زن در دستگاه‌های مختلف و اساتید دانشگاه در زمینه مدیریت منابع آب و مصرف بهینه آموزش دیده‌اند. در جریان بحران اخیر کمبود برق و آب که در بسیاری از استان‌ها در فصل تابستان سال جاری مساله‌ساز شده و منجر به قطعی مکرر آب و مشکلاتی برای تأمین آب شده است، باز هم شاهد این بوده‌ایم که گروهی از زنان در تهران، در چارچوب تشکل‌های مدنی و مردمی در سطح محله‌های خود اقدام به تهیه بروشورهای آگاهی‌رسانی و آموزش شهروندان برای صرفه‌جویی در مصارف آب به شیوه‌های مختلف کرده‌اند. در این بروشورهای اطلاع‌رسانی، حتی دعوت از شهروندان دیگر به عمل آمده که با اقداماتی نظیر تکثیر و توزیع این بروشورها و تشکیل جلسات جمعی برای مطالعه و گفتگو در زمینه شیوه‌های صرفه‌جویی در مصرف و پیشگیری از هدررفت آب، «به جمع ما بپیوندید و آب‌یار محله‌تان بشوید».
از دید جامعه‌شناختی، توانمندسازی زنان در زمینه مدیریت منابع آب نه فقط یک موضوع جنسیتی، بلکه مسأله‌ای ساختاری است که در بستر عدالت اجتماعی و توسعه پایدار قابل پیگیری است. با اصلاح ساختارهای نهادی، سرمایه‌گذاری در آموزش و تقویت نهادهای مدنی، هم کارکرد خانواده‌ها در مدیریت مؤثر آب ارتقا می‌یابد و هم نظام‌های مدیریت آب در سطح جامعه مقبولیت، پایداری و کارآمدی بیشتری خواهند یافت.
شیرین احمدنیا، دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی