آیین پاسداشت دهمین سالروز درگذشت عبدالرحیم جعفری، بنیانگذار انتشارات امیرکبیر، در مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد؛ مراسمی که به گفته سخنرانان، فرصتی بود برای بازخوانی نقش بیبدیل یکی از بزرگترین ناشران تاریخ ایران و تجلیل از مردی که به فرهنگ کشور جان تازهای بخشید.
به گزارش ایرنا، کاظم بجنوردی، رئیس مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی در این آیین گفت: جعفری در جوانی نهالی در خاک فرهنگ ایران کاشت که به درختی تنومند بدل شد و سالها بر سر دوستداران کتاب سایه افکند. او برای ملت ما برکت و فرهنگآفرین بود.
وی یادآور شد: سال ۱۳۸۳نخستین بزرگداشت جعفری برگزار شد و بسیاری از بزرگان حوزه نشر و فرهنگ در آن حضور داشتند. پس از انقلاب اما به فاصلهای کوتاه، مشکلات و مصادره اموال این ناشر، روند فعالیتهایش را متوقف کرد. بجنوردی از مکاتبات خود با مقامهای وقت گفت و تأکید کرد اگر موانع بر سر راه او ایجاد نمیشد، بیتردید امیرکبیر بزرگترین انتشارات خاورمیانه میشد.
فرزند او، محمدرضا جعفری نیز با مرور خاطرات خانوادگی گفت: برای بازپسگیری امیرکبیر بسیار تلاش کردیم، اما نتیجهای نگرفتیم. در دهه ۵۰انتشارات امیرکبیر بیش از سه هزار عنوان کتاب منتشر کرده بود و رونق آن فقط با سرمایههای شخصی پدرم تأمین میشد.
او افزود: در آن سالها حتی برای خرید ماشین چاپی به ارزش سه میلیون دلار قرارداد بست، اما انقلاب و مصادرهها باعث شد این رویا ناتمام بماند. محمدرضا جعفری همچنین از ۲۲شخصیت فرهنگی و مذهبی که پس از مصادره به خانواده جعفری یاری رساندند یاد کرد.
در بخش دیگری از مراسم، لیلی گلستان، مترجم شناختهشده، خاطرات نخستین همکاری خود با امیرکبیر را بازگفت. او که اولین کتابش را به نام «زندگی، جنگ و دیگر هیچ» در این نشر منتشر کرده بود، گفت: جعفری به من اعتماد کرد، در حالیکه ناشری نمیشناختم. اگر او نبود شاید هیچوقت مترجم نمیشدم. گلستان با تأکید بر اینکه فرهنگ ایران مدیون جعفری است، او را انسانی چارهجو و حامی استعدادها توصیف کرد.
میلاد کیایی، موسیقیدان و آهنگساز نیز در این آیین از خاطرات خود با جعفری سخن گفت. همچنین پیامهای محمد استعلامی و سروش حبیبی قرائت شد. استعلامی در یادداشت خود مجموعه «شاهکارهای ادبیات فارسی» به همت جعفری را یکی از گرانسنگترین پروژههای فرهنگی قرن گذشته دانست. حبیبی نیز نوشت: جعفری خورشیدی تابان در آسمان فرهنگ ایران بود. او را میتوان راکفلر ایران نامید، با این تفاوت که ثروتش نه در نفت، بلکه در کتاب و فرهنگ سرمایهگذاری شد.
عبدالحسین آذرنگ، پژوهشگر تاریخ نشر، در سخنانی تحلیلی جایگاه جعفری را در بستر تحولات نشر ایران دهههای ۳۰و ۴۰شمسی چنین بررسی کرد: جعفری ناشری عمومی بود که توانست نیازهای نسل جوان و جامعه در حال گذار ایران را تشخیص دهد. او با مجموعهسازی و انتشار کتابهایی برای مخاطبان مختلف، بنیانهای حرفهای نشر نوین در ایران را پیریخت. اگرچه روزگار مانع ادامه مسیر او شد، اما خدماتش در تاریخ نشر ایران ماندگار است.
آذرنگ همچنین به وطندوستی و دغدغههای اجتماعی جعفری اشاره کرد و یادآور شد که نام مؤسسه «امیرکبیر» را به عشق میرزا تقیخان امیرکبیر برگزید.
در بخش دیگری از مراسم، کاوه میرعباسی، مترجم گفت: هرچند جعفری را از نزدیک ندیدم، اما مؤسسه امیرکبیر بخشی از خاطرات کتابخوانی من است. فروشگاههای این انتشارات کتابها را به کارمندان دولت قسطی میفروختند. در نوجوانی همراه پدرم به فروشگاه رفتم و توانستم برای یک تابستان کامل کتاب تهیه کنم.
شما چه نظری دارید؟