رضا رفیع - ضمیمه ادب و هنر روزنامه اطلاعات| قرار نیست وارد پروندۀ چای دبش شویم. هیچ وقت ما پای مبارک خودمان را از گلیم خودمان درازتر نکرده ایم. خطرناک است برادر من!....چشم به هم بزنی، می بینی روز روشن درازت کردند!....حالا خر بیار و چای دبش بار کن!(سابق بر این باقالی بار می کردند، اما در حال حاضر تغییر رویکرد دادند و طاهراً چای بار کنند، به صرفه تر است!)

این قضیه که می خواهم عرض بکنم(مانحن فیه)،از ادارۀ خودمان هم بیرون نمی رود. حتی از آبدارخانۀ ادارۀ خودمان که مبرّا از هرگونه پول چایی بوده است از همان بدو شروع کار و آتش کردن سماور آبدارخانه. موضوع به نقش سازنده و کاربردی چای در محیط های به شدت کاری برمی گردد. جایی که گاهی اگر چایی نباشد، اصلاً کار نباشد؛ یعنی راندمان کار کاهش پیدا می کند.

قهوه که همیشه جواب نمی دهد. بیشتر مال آخر شب است. ماه هم آخرشب به ضرب قهوه بیدار است. اما خورشید با چای داغ لب سوز!

 البته این قضیه فکر نکنم که مختص فقط ادارۀ ما هم باشد.

طوری که از اقصی نقاط گزارش دادند و عقل آدم هم همین را می گوید، ظاهراً در تمام ادارات مملکت، آسمان همین رنگ است. حالا فوقش یک کمی رنگ آبیش کمتر یا بیشتراست. البته اگر به جای رنگ آبیش، رنگ چاییش می گفتیم، به صواب و به اصل مطلب نزدیک تر بود که الاًن گفتیم. 

باری،منظور ما موقعیت استراتژیک ادارات از حیث همین چایی است که اگر نباشد، خیلی ها می چایند و نمی پایند.  برای بسیاری از کارمندان و کارگران همیشه در صحنه، چای خوردن ــ بلاتشبیه ــ حکم دوپینگ کردن را دارد. و بعضی حتی با هر یک ساعت کار، هفشده تا قوری خالی می کنند.

بیت چاییده شده:
 آسایش دو گیتی تفسیر این دو چیز است 
 چایـی ز بعد هر کار، هـر کار بعـد چایی!

نقش چایی در زندگی آدمیزادی، به خصوص در فرهنگ و اقتصاد و سیاست و غیرۀ ما ایرانی ها به قدری تثبیت شده و عمیق و گسترده و مخوف است که حتی از همان بچگی به محض آن که پدر یا مادر آدم الفاظ را بر دهان طفل می نهد و گفتن را به او می آموزد؛ در ادامۀ این آموزش، برای آزمودن میزان یادگیری او از کودکش می خواهد که ۱۰ بار بگوید:«دایی چاغه، چایی داغه»!.....در مورد دایی فعلاً بحث نمی کنیم، چون به هر حال رشتۀ تخصصی ما فوتبال نیست.

اگرچه همان ها هم آدمند و تا چای نخورند، نمی توانند بازی مطلوبی از خود ارائه دهند. در ادامۀ مسیر زندگی نیز وقتی که انسان به مرحلۀ تشکیل زندگی با یک مشترک مورد نظر می  رسد، باز این چایی است که نقشی مهم و حیاتی بازی می کند. به طوری که پسر و دختر، اولین بار همدیگر را طی تشریفاتی به نام«مراسم چای» در یک نگاه کشدار و کششدار از نظر می گذرانند. البته الآن از تصویر استکان چای هم به صورت پیامک و استیکر و امثال ذالک استفاده می کنند که نباید بکنند. 

نظر یک مورخ: بعضی از مورخین طراز اول حتی بر این باورند که در عهدنامۀ ترکمن چای نیز از چایی استفاده شده است. این مطلب را یکی از قهوه چیان دورۀ قاجار در کتاب خاطراتش با عنوان«نقش چای در ترکمن چای»نقل می کند. نویسندۀ کاب حاضر در ادامه از یک پدیده  ای به نام پول چای هم صحبت می کند که چون قرابتی با زمانۀ ما ندارد، از کنار آن به سلامت عبور 
می کنیم.
با این تفاصیل، یکی از مدیران ادارۀ ما چند وقتی است که می گوید بدون چای هم می شود اداره را اداره کرد.او معتقد است که نسکافه و کاپوچینو و امثال این نوشیدنی های گرم کننده هم هست. لفطفاً به گوشه ای از گفتمان او با یکی از مدیران دیگر اداره مان توجه بفرمایید تا لب مطلب دستگیرتان شود:

ـ من معتقدم که بدون چای هم می شود اداره را اداره کرد.

ـ  ولی چای در اداره برای افراد حکم انرژی را دارد و آنها را می سازد و کارایی نیروی انسانی اداره را بالا می برد. 

ـ اما من با حذف چای هم می توانم کارها را پیش ببرم؛ یعنی این جربزه را دارم.

ـ آخر به چه قیمتی؟...

ـ به هر قیمتی!...

ـ صحیح!...

ـ بله ، صحیح!...

حکایت مینی ماستمالیمی:در یک بیمارستانی، یک دکتر جراحی خوشحال از اتاق عمل در آمد و رو به دیگر همکارانش گفت: مژده بدهید که امروز توانستم یک غدۀ ۲ کیلویی را با یک عمل فوری از بدن یک بیمار بیرون بیاورم. 

همکاران پزشکش خوشحال شدند و با شادمانی پرسیدند: خیلی خوب عمل کردید. حالا خود بیمار کجا هست؟ جراح اهل عمل با خونسردی گفت: خب معلوم است. بیمار را بردند سردخانه!......یکی از پزشکان بیمارستان لبخندی زد و گفت: اگر قرار به مردن و نبودن بیمار بود، من می توانستم یک غدۀ ۱۰ کیلویی را در یک عملیات ضربتی از بدنش خارج کنم!