تحولات جنگ اوکراین نشان داد که ناتو با وجود گسترش نفوذ نظامی در شرق اروپا، در مهار روسیه ناکام مانده و در بنبست راهبردی گرفتار شده است.روحالله مدبر تحلیلگر مسائل بین المللی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی اظهارداشت: «تحولات جنگ اوکراین، نظم امنیتی اروپا را وارد مرحلهای از بازتعریف کرده که نه واشنگتن توان مدیریت جنگ را دارد و نه ناتو قادر به پایان دادن آن است».
بازتعریف امنیت اروپا در سایه جنگ اوکراین
وی گفت: «جنگ اوکراین برخلاف برخی پیشبینیهای اولیه نهتنها به فروپاشی سریع روسیه منجر نشد، بلکه ساختار امنیتی اروپا را دچار دگرگونی عمیق کرد.» وی افزود: «اروپا تصور میکرد که با اعمال تحریمهای گسترده و ارسال تسلیحات پیشرفته میتواند ظرف چند ماه معادله را به سود اوکراین تغییر دهد، اما سه سال پس از آغاز درگیری، نه در میدان نبرد دستاوردی به دست آورده و نه در عرصه سیاسی توانسته اجماع داخلی را حفظ کند».این تحلیلگر تصریح کرد: «ناتو با گسترش پایگاههای نظامی در مولداوی و رومانی به دنبال مهار جغرافیایی روسیه بوده است؛ اما این روند موجب افزایش تنش و واگرایی درون اتحادیه اروپا شده است. اکنون کشورهای اروپای مرکزی نگران کشیدهشدن جنگ به مرزهای خود هستند و همزمان اروپا درگیر بحران انرژی، رکود صنعتی و فشار افکار عمومی برای پایان جنگ است».
این تحلیلگر بین المللی افزود: «دیدار احمد الشرع با پوتین در کرملین، نشانهای از احیای محور مسکو – دمشق در دوره پسااسد بود. سوریه رسماً اعلام کرده است که همکاریهای نظامی خود را با روسیه افزایش خواهد داد و این اقدام پاسخی مستقیم به فشارهای ناتو و درخواست اروپا برای قطع همکاری دمشق با مسکو است».
تحلیلگر مسائل بینالملل ادامه داد: «روسیه در برابر روند فزاینده تنش از سوی غرب، راهبردی چندلایه در پیش گرفته است. یکی از ابعاد آن، تقویت همکاری با کره شمالی است. ورود قریب به صد هزار سرباز آموزشدیده کرهای به روسیه در جنگ کورسک نشان میدهد که مسکو در حال بازتعریف ظرفیتهای نیروی انسانی خود از مسیر شرکای غیرغربی است.»
وی افزود: «کره شمالی پهپادهای انتحاری جدیدی ساخته است که به گفته منابع روسی از پهپادهای بومی روسیه پیشرفتهتر است. استفاده از این تجهیزات در میدان اوکراین، توازن نظامی را تغییر داده و برتری هوایی ناتو را زیر سؤال برده است».
او تصریح کرد: «در کنار این همکاری نظامی، روسیه همزمان در حال گسترش تعاملات راهبردی خود در قطب شمال و آفریقا است. این چندجانبهگرایی موجب شده است که غرب درگیر جبهههایی شود که از کنترل یکجانبه واشنگتن خارج است. مسکو اکنون میداند که توان فرسایش غرب، نه در اوکراین بلکه در پراکندگی بحرانها نهفته است».روحالله مدبر تأکید کرد: «سخنان سرگئی لاوروف درباره همکاری نظامی نامحدود با تهران، بخشی از طرح مقابله متقارن روسیه با فشار تسلیحاتی غرب است. روسیه با این اقدام نشان داد که در صورت گسترش جنگ به خاک خود، آماده است که موازنه قدرت را تغییر دهد».
وی یادآور شد: «فضای سیاسی آمریکا نیز در حال دگرگونی است. مسکو اعلام کرده که اظهارات اخیر ترامپ درباره اوکراین را به رسمیت نمیشناسد و تنها مواضع او در نشست آلاسکا را معتبر میداند. این موضع، پیامی روشن به واشنگتن است که روسیه آماده هیچگونه سازش تاکتیکی با دولت جدید آمریکا ، مگر بر اساس چارچوبهای قبلی نیست».
بنبست دیپلماتیک و خطای محاسباتی غرب
تحلیلگر مسائل بینالمللی گفت: «اروپا در طراحی استراتژی خود برای مهار روسیه مرتکب چند خطای محاسباتی بنیادین شد. نخست آنکه تحریمها را جایگزین راهبرد سیاسی کرد و دوم آنکه به توان داخلی اوکراین بیش از اندازه امید بست.»
وی افزود: «اکنون پس از سه سال، نهتنها اقتصاد روسیه فرونپاشیده، بلکه صادرات انرژی این کشور به شرق آسیا افزایشیافته و روبل توانسته ثبات نسبی خود را حفظ کند».وی توضیح داد: «اوکراین از فاز جنگ ایستا خارج شده و روسیه توانسته در برخی محورها پیشرویهایی به دست آورد. ناتو نه قادر به پیشروی است و نه مایل به عقبنشینی، و این وضعیت، شرایطی فرسایشی برای آنها ایجاد کرده است».مدبر گفت: «زلنسکی همچنان به حمایت آمریکا دلبسته است؛ اما فضای جدید کاخ سفید نشان میدهد که واشنگتن تمایلی به پرداخت هزینههای بیپایان جنگ را ندارد. کاهش بودجه نظامی در کنگره و مخالفت جمهوریخواهان با ادامه کمکها، چالشی جدی در روابط واشنگتن و کییف ایجاد کرده است».
وی افزود: «مسکو از همین شکاف سیاسی در آمریکا برای ایجاد فشار روانی بر اروپا بهره میبرد. لاوروف اروپا را مقصر اصلی تداوم بحران نامیده و هشدار داده است که اروپاییها در حال تبدیل اوکراین به جنگ ترامپ هستند. روسها با افزایش آزمایشهای موشکی و عبور از سامانههای پدافندی ناتو، قدرت بازدارندگی خود را به نمایش گذاشتهاند و این آزمایشها بیانگر اراده سیاسی کرملین برای تداوم مقاومت فعال در برابر غرب است».
سایه سنگین بازدارندگی هستهای و خطر جنگ کنترلناپذیر
مدبر هشدار داد: «هرچند احتمال استفاده از سلاح اتمی در جنگ اوکراین اندک است؛ اما تجربه نشان داده که در درگیریهای فرسایشی، احتمال خطای محاسباتی افزایش مییابد و همین میتواند آستانه بازدارندگی را بشکند».وی افزود: «پوتین در تازهترین نشست خبری اعلام کرده است که سامانههای دفاعی روسیه بهسرعت در حال تقویت است و توسعه موشکهای مافوقصوت حامل کلاهک هستهای ادامه دارد. این هشدار مستقیمی به ناتو است تا از خطوط قرمز کرملین عبور نکند».او تصریح کرد: «استقرار سلاحهای هستهای در بلاروس نشانهای روشن از تغییر سطح هشدار روسیه است. این اقدام پیامی دوگانه به اروپا و آمریکا دارد تا از ماجراجویی اتمی در مرزهای شرقی ناتو خودداری کنند».مدبر در پایان تأکید کرد: «ادامه رزمایشهای ناتو خطر ورود به فاز غیرقابلبازگشت را افزایش میدهد. بازگشت به دیپلماسی، نه انتخابی اخلاقی بلکه ضرورتی راهبردی برای بقای نظام امنیتی جهانی است».
شما چه نظری دارید؟