فاطمه یارمحمدی

دکترعزت الله اکبری تالارپشتی  در دوره یازدهم  مجلس ریاست کمیسیون صنایع ومعادن  مجلس را برعهده  داشت. او اکنون مسئول دبیرخانه مشترک  اتاق های  بازرگانی ،اصناف و تعاون است و می  گوید که  در این دبیرخانه موضوعات مربوط به بخش خصوصی را هماهنگ کرده و در اصل، ارتباط بخش خصوصی را با  دولت ،مجلس ، قوه قضائیه  یا مسئولان مربوطه را  دنبال می کند.  وی معتقد است دولت برای رفع مشکلات اقتصادی باید رقابت با بخشی خصوصی را کنار بگذارد و بخش خصوصی  نجات دهنده  اقتصاد کشور است چرا که هم  قابل تحریم  نیست و هم سرمایه نامحدود داخلی و خارجی دارد.
«عزت الله  اکبری تالارپشتی »در گفتگو با اطلاعات به سوالاتی  در خصوص بخش خصوصی و  راه های برون رفت از مشکلات اقتصادی  کنونی  پاسخ داد که درذیل می  خوانید:
سوال :فعالیت های بخش خصوصی  درکشور را چگونه ارزیابی می کنید؟
 اکبری : بخش خصوصی  علیرغم توان  بی  پایانی که دارد، از چند مساله  رنج می برد واین رنجش بخش  خصوص  سبب می شودکه کشورآسیب ببیند. یکی اینکه دولت رقیب بخشی خصوصی است ، درحالی که دولت باید درموضع حمایت ، هدایت و نظارت بر بخش خصوصی باشد. دولت وقتی رقیب بخش خصوصی شود  ، درآن صورت بخش خصوصی توان رقابت ندارد و وقتی آسیب ببیند، کشور آسیب دیده است  .مساله بعدی این است که دولت باید فضای کسب و  کار  را  سامان دهد.
یعنی  قوانین و مقررات  را  که مانع کار بخش خصوصی است، ایجاد هزینه می کند و نمی  گذارد حضور موثری  داشته باشد  ،  روانسازی کند و  موانع  را  بردارد. مساله دیگر این است که درزمینه  بودجه  ،چه درایران و چه کشورهای دیگر ،دولت ظرفیت محدودی دارد، ولی ظرفیت  بخشی خصوصی نامحدود است .وقتی از بخش خصوصی  صحبت 
می کنیم هم داخلی وهم خارجی مدنظراست.درتامین هزینه  ها به  تناسب پروژه ها ، اولویت  ها و زیرساخت ها با توجه به محدودیتی که دولت  دارد به جزبخشی خصوصی چه بخش های دیگری می توانند مداخله کنند؟ پس باید سازوکاری فراهم شود تابخش خصوصی ما حضورحداکثری دراقتصاد کشور داشته باشد. البته  تفکر دولت دراین موضع وچارچوب  نیست.
سوال : وزرا  درپیشبرد اهداف اقتصادی چه نقشی ایفا  می کنند؟
اکبری: بحث دیگری که وجود دارد  نقش  وزیران است . اگروزرا نباشند،چه مشکلی  ِپیش می  آید؟وزیری که خود را محدود به بودجه دولت می کند ، وزیر نیست.  لایحه بودجه را سازمان برنامه و بودجه تنظیم می کند وبرای مجلس می فرستد وبعد درکمیسیون  های تخصصی  بررسی می شود وپس ازتصویب مجلس ، به صورت قانون درمی آید. اگروزیر بخواهد درچارچوب بودجه کارکند چه نقشی می تواند داشته باشدواگرنباشدچه اتفاقی می افتد؟ بنابراین وزیر باید بتواند دربه میدان آوردن ظرفیت سرمایه  بخش خصوصی ایفای نقش کند. بخش خصوصی، فکر  ، سرمایه ،  تکنولوژی وابتکار عمل دارد وارتباط  روان تری هم  بادنیابرقرارمی کند.
اگربخش خصوصی درمیدان باشد،آیا تحریم پذیراست؟اینگونه نیست .چه کسی می  خواهدبخش خصوصی راتحریم کند؟ زمانی وابسته به بلوک غرب بودیم ،می گفتند ما را تحریم کرده اند و مشکل ایجاد  شده است . اکنون  ایران  عضو بریکس ،شانگهای واورسیاست وهمسایگان هاو  بسیاری از کشورها می خواهندبا ما کار کنند،پس  چرا  ترجیع  بند تحریم را تکرار می کنیم؟ تحریم کجا بود؟بالاتر از تحریم وحشیانه  وغیر قانونی آمریکا ، این است که تحریم داخلی هستیم.
سوال : آیا معتقدید  باید بروکراسی حاکم برگمرک و فعالیت های اقتصادی به صفر برسد؟
اکبری: اکنون در دنیا مسابقه  برسراین است که  کالاهای وارد شده به یک  کشور بدون درنگ به  محل مصرف برسد نه اینکه درگمرک انبار شود.  مثلا مواداولیه به کارخانه   برود ومصرف شود،اگر ماشین آلات است بلافاصله برای روی خطوط تولید نصب شود،اگر خودروهای سبک و سنگین است ، به خطوط ترانسفو برسد. آنها در این مسابقه به دقیقه توجه دارند  ،ولی ما هنوز به چندماه و سال بند هستیم .
کالایی که به گمرک می آید چرابایدمعطل بماند و چه کسی بایداین مشکل را حل کند؟اگر کسی کالایی را وارد می کند حتما دفتروآدرس وکارخانه  دارد،اما از او دهها استعلام می خواهند که تازه اوراتائید کنند. اگر این واردکننده، کالایش را به کارخانه اش ببرد، نمی شود آنجا به سراغش رفت. اگر مواد اولیه درجایی متوقف شود ،آیا تولیدواشتغال  واقتصاد به خطر نمی  افتاد؟چراباید این روند همچنان ادامه داشته باشد؟
سوال : چه توصیه ای به دولت دارید؟
اکبری: بهترین راه برون رفت از وضع موجود،حضورحداکثر بخش خصوصی درصنعت ، تولید  وخدمات  است. اکنون دنیاعرصه جنگ مشوق  ورقابت هاست، ولی بخش خصوصی ما نمی تواند با دنیا رقابت کند  .دولت ما نه تنها مشوقی برای بخش خصوصی ندارد، بلکه دهها مانع درمسیر فعالیت بخش  خصوصی ایجاد می کند.
سوال : برای بهبود وضع اقتصادی چه باید بکنیم ؟
اکبری: برون رفت از این وضع درگرو استفاده  حداکثر ازظرفیت بخش خصوصی  است؛ چراکه بخش خصوصی  برای دولت  نه هزینه بلکه سود دارد.وقتی بخش خصوصی حضور حداکثری داشته باشد ، دولت می تواند هم مالیات کلان  وبیمه دریافت کند و همین اینکه آن هزینه کلان برای اشتغال از دوش دولت برداشته می  شود؛دراین صورت دولت می تواند پول پارو کندودخالتی نداشته باشد  .
حمایت و هدایت و نظارتی که  اکنون دردنیادرمورد  بخش خصوصی وجود دارد،سبب  می شود سرمایه گذاران داخلی و خارجی هم   پای کار بیایند  و  دولت ما  هم باید این امررا سرفصل کار خود قراردهد. بانک مرکزی اعلام می کند  که از یک طرف محدودیت ارزی داریم  وازطرف دیگر می گویدهرکسی  می خواهد کاری بکند باید از من ارز بگیرد. این تناقض  سبب سردرگمی فعالان  اقتصادی کشور می شود وبه جای این  که از این ظرفیت مردمی و خصوصی  استفاده شود آن را از میدان خارج  کرده ایم.
سوال : برای بهره مندی از ظرفیت سرمایه گذاری ایرانیان خارج از کشور چه باید کرد؟
اکبری: درمجلس پنجم (سال ۱۳۷۵) بررسی ای انجام شدوآماری به دست آمدکه ایرانیان مقیم خارج  بیش از ۲۵۰۰  میلیارد دلار سرمایه دارند. مسلما این سرمایه ا کنون حداقل دوبرابرشده است .
اگر از ایرانیان خارج از کشور که  فعالیت اقتصادی  دارندو سرمایه آنها  ۵هزار میلیارد دلار برآورد می شود  ، سالی ۱۰۰میلیارد دلار سرمایه اخذو برای تقویت  زیرساخت ها مصرف شود، آیا این کار سختی است ؟ بارها گفته ام  اگر سرمایه  گذاری می شود، حتما باید دولت آن را  تضمین کندوالبته این تضمین  باید در روال رقابتی با دنیا برای جذب سرمایه باشد؛ نه اینکه اوسرمایه اش رابیاورد ومصرف کند و تضمین هم بدهد.این کار در واقع مهندسی هوشمندانه برای فراری دادن سرمایه گذاران است !
سوال:شمامقصر ناترازی های موجود را چه عاملی می دانید؟
 اکبری:  درراس ناترازی های کشور، شاهد ناترازی مدیریت هستیم  .وقتی مدیریت ناتراز باشد به طبع همه بخش ها  گرفتار آن می شود.افرادبی کفایت را درپست های حساس کشور می گذاریم  وبعد می خواهیم هم مشکل حل شودوهم با دنیا رقابت کنیم. مسلما نمی تواند وحتما عقب می افتیم . حداقل  انتظار از دکتر پزشکیان این بودکه وزرای اقتصادی را به درستی برگزیند. دروزارت اقتصادی،کشاورزی ، نیرو وصنعت حداقل افراد قوی تر  انتخاب شوند واین خواست زیادی نبودچراکه موفقیت دولت را تضمین می کرد. پس ناترازی ها محصول مدیران ناکارآمد است .یک زمانی  تصمیم گرفته شد بخشی از  صنعت رشد کند ، اما صنایع برق و آب و گاز  رشد نکردند و همین سبب شدکه دیگر پاسخگو نباشند. اگرکمبود  برق  داریم معنی اش این نیست که مثلا مردم همه آن را مصرف  می  کنند؛ بلکه صنعت وتولید وخدمات  رشدکرده اما خود صنعت برق رشدنکرده است.
سوال :  آیادر این عدم  رشد عامل  تحریم هم موثر بوده است ؟
اکبری: ترجیع بند تحریم را همه می گویند  .من درمسئولیت خودمی گویم تحریم خیلی  جا می تواند فرصت باشدو مانع  به حساب نیاید ،البته  به شرطی که  بخش خصوصی حضور حداکثری داشته باشد. دولت یک کانال مشخص دارد  وآمریکا آن را می  بندد. بنابه دعوتی به استانبول  رفته بودم ولی وقتی به آنجا رسیدم  ،  فرد دعوت  کننده نبود ،  پرس  وجو کردم گفتندکه به آنکارا رفته است . وقتی برگشت به من گفت درملاقاتی با چند نفر آمریکایی آنها درزمینه  فعالیت  هالک بانک ترکیه اولتیماتوم دادند که یا باید با آمریکا کار کنیدیا با ایران اما اگر با ایران کار کنید تحریم  می شوید. باتوجه به ظرفیت اقتصادی آمریکا  آنها مسلما چنین ریسکی رانکردند ، بنابراین فعالیت ما با هالک بانک قطع شد. نسخه درمان تحریم حضورحداکثری بخش خصوصی است ،چراکه تحریم پذیر نیست .
مسلماً اگر بخش خصوصی ما در چنین شرایطی وارد شود،احتمال اعمال فشار آمریکا و تأ ثیرات تحریم کاهش می یابد.
سوال: برای رفع ناترازی ها چه باید کرد؟
اکبری: درمجلس که بودم ،بحث ناترازی مطرح بودو درقانون بودجه،  بندی رااضافه کردیم که اگر کسی بخوا هد درحوزه نفت و گاز وزیرساخت ها ،سرمایه گذاری کند این امکان برایش فراهم شود.گفتیم به سرمایه گذاران بخش خصوصی داخلی و خارجی فراخوان بدهیدو۱۰میدان نفتی را دراختیار آنان بگذارید که درآن سرمایه  گذاری واستخراج کنندو به تولید برسانند و از محل تولید،هزینه خودرا بردارند. 
این امر ایجاد ظرفیت برای کشور بود.   دوستانی  که در پتروشیمی بودند،گفتند هر وقت به وزارت نفت می گوییم به ما خوراک بدهید ، می گویند نداریم یا کم داریم و یک سوم و یک پنجم  میزان درخواست شده را دراختیار می گذارند  .
گفتند که  راه حلی برای این موضوع دارند و آن  اینکه یک میدان گازی به آنها بدهند تا  آن را به  تولیدبرسانندو از محل تولید آن  خوراک پتروشیمی رابر دارند  ومابقی برای دولت بماند. براساس همین مدل با دعوت از وزیر نفت درکمیسیون صنایع یک تیپ قرار دادآماده و  میان وزیر و پتروشیمی امضا شد، ولی بعد از سال  ها هنوز اجرانشده است.
آنهایی که نمی گذارند اجرا شود چه کسانی هستند؟  وزارت نفت می گوید خوراک ندارد تا پتروشیمی کار کند، درحالی که پتروشیمی ارز موردنیاز کشور را تامین می کند .این همان نفوذ است .نتیجه اینکه وقتی فصل زمستان می  شود، گاز نداریم و درفصل تابستان برق نداریم. وزرای نیرو ونفت را خواستیم وگفتیم که یک کار سه  جانبه با بخش خصوصی انجام دهید.به این ترتیب که  میدان گازی بدهید تابخش خصوصی گاز استخراج کند .به بخش خصوصی اعتماد کنید تا نیروگاه بسازدودرآن صورت هم گاز و هم برق دارید. امااین نفوذاست که اجازه ساماندهی نمی  دهدوگرنه کار سختی نیست .
سوال : درباره افزایش  قیمت بنزین و واردات بنزین سوپر چه نظری دارید؟
اکبری: مثل بقیه جاها دراینجا هم انحراف می  بینم . باورمن این است که شرکت  های دانش بنیان و دانشمندان جوان ما می  توانندهرچه بخواهیم از جمله  بنزین سوپر تولید کنند . به عنوان یک صاحبنظر می دانم  که این  ظرفیت در کشور وجود دارد ولی چرابه این ظرفیت میدان نمی دهند؟مثالی می زنم . ما یک مدل اقتصادی  در مدیریت خودروسازی داریم که بسیار ناکارآمد است .
این تفکر و مدل غلط درتولیدگوشت، مرغ  ،تخم مرغ و صادرات و واردات  هم حاکم است.حاکمیت بااین تفکر غلط ناکارآمداست  .وقتی می گویند بنزین سوپر واردمی کنیم ، خجالت می کشم.  آقای دولت! شما بگویید اینجا مثلا یارانه ای است و نمی خواهم یارانه بدهم  و نرخش باید آزاد باشد؛ دراین صورت ملت تکلیف خودرا می داند .
درهر صورت آن کسی که میدان اجرا را دردست دارد، دولت و  رئیس جمهوری است .آن کسی که باید  مهندسی ساختار بکند تا  این شرایط پیش نیایدبازهم دولت است . اگر وزرای دولت  درحوزه مسئولیت خود بتوانندازظرفیت بخش خصوصی داخلی و خارجی استفاده کنند  ، هیچ محدودیتی نداریم و هیچ تحریمی هم حریف بخش خصوصی نیست .
سوال : چرا دچار نوسانات ارزی هستیم ؟ آیادرآنجاهم  نفوذ وجود دارد؟
اکبری:  می گویند تورم داریم ،امااگر نقدینگی مابه سمت زیر ساخت و تولید هدایت شود نمی تواندسبب تورم شود و حتی  آن  راازبین می برد، اما چرا این اتفاق نمی  افتد؟چرا نقدینگی که دردست مردم است  ، دولت و بانک مرکزی میدان داری نمی کنند تابا جلب اعتمادمردم این نقدینگی به سمت تولید  هدایت شود؟همه درحال تماشا هستند وبعدمی  گویند نقدینگی دست مردم است . 
چه کسی باید آن را جمع کندو با چه  مشوق  هایی می توان جمع کرد و به سمت زیر ساخت برد ؟ چه کسی باید تضمین کند  ؟ روشن است ؛دولت باید تضمین کند. این نوسانات هم نتیجه مدیریت غیر  علمی و ناکارآمد وزرا و مدیران ارشدماست.این رابه صراحت از قول من بنویسید.
سوال: برای کاهش حجم دولت چه باید کرد؟
اکبری: آقای رئیس جمهوری ، رئیس دولت است ودرمقام گلایه نبایدحرف بزند،بلکه  باید درمقام ارائه راه حل ها حرف بزند.
اگرازمردم استمدادی می خواهدبه طور مشخص بگویداینجاباید این کار راکردواز مردم بخواهد چه کنند.او درباره ایجاد ساختار وسازوکار حضوربخش خصوصی  باید دستور بدهد تا آماده بشود.به روزمرگی افتادن وگلایه کردن مال رئیس دولت نیست .