به گزارش اطلاعات آنلاین، ۲۵ اردیبهشتماه ۱۳۴۶، یک روز پس از اینکه کارخانه خودروسازی ایرانناسیونال در اتوبان تهران – کرج افتتاح شد، شاه و فرح به شمالشرق تهران رفتند تا یکی از اصلیترین تیترهای صفحه نخست روزنامه های عصر به یک خبر اقتصادی – زیرساختی اختصاص یابد؛ «سد فرحناز افتتاح شد».
این خبر در روزی منتشر شد که روزنامه اطلاعات اخبار متنوعی را در صفحه نخست خود بازتاب داده بود؛ در حوزه بینالمللی، همه نگاهها به خبر دستگیری «مارتین بورمان»، معاون هیتلر در گواتمالا دوخته شده بود. در عرصه داخلی نیز برگزاری نخستین کنگره حزب ایراننوین در تهران و سقوط یک فروند اف. ۵ نیروی هوایی ارتش در پایگاه هوایی شاهرخی همدان بیش از بقیه خبرها جلب توجه میکرد.
ساخت سد چه سالی کلید خورد؟
آن روز علاوهبر شاه و فرح، غلامرضا پهلوی، امیرعباس هویدا، نخستوزیر وقت، شریف امامی، رئیس وقت مجلس سنا، ریاضی، رئیس وقت مجلس شورای ملی در محل این پروژه حاضر شده بودند تا سد «فرحناز» که طی ۳ سال روی رودخانه جاجرود ساخته شده بود، به دست دو فرزند محمدرضا شاه افتتاح شود.
در روز بهرهبرداری اعلام شد دریاچه پشت سد، که از فروردینماه ۱۳۴۶ مشغول ذخیرهسازی بود، تا حدود نیمی از ظرفیتش پر شده و بقیه نیز به تدریج تکمیل خواهد شد. از سوی دیگر اعلام شد اگرچه از آب این سد برای مصرف آشامیدنی در طول سال ۱۳۴۶ «استفاده قابل توجهی» نخواهد شد، اما برق تولید شده در آن از اوخر پاییز وارد شبکه خواهد شد.
این طرح زیرساختی در شرایطی به بهرهبرداری رسید که عملیات مطالعاتی آن از تیرماه ۱۳۳۹ کلید خورده بود. در اردیبهشتماه ۱۳۴۳ اما بتنریزی سد اصلی به حضور شخص شاه آغاز شد و طی حدود ۳سال، بیش از ۷۷۰هزار مترمکعب بتن در سد اصلی ریخته شد.
آمارهای جالب از ساخت سد لتیان
براساس گزارش ارائه شده در روز افتتاح، سد فرحناز ۲۴پایه داشت و ارتفاع آن از سطح دریا هزار و ۶۱۲ متر بود. حداکثر ارتفاع سد از پی نیز حدود ۱۰۷متر درنظر گرفته شده بود. حداکثر ارتفاع سد از بستر رودخانه ۸۰ متر، حداکثر ضخامت پی ۱۰۷متر و ظرفیت دریاچه سد هم ۹۵میلیون مترمکعب طراحی شده بود.
ازسوی دیگر برای تولید برق در سد «فرحناز» نیز پیشبینیهای لازم صورت گرفته بود و گفته میشد میزان برقی که از زیرساختهای برقی این سد به تهران منتقل خواهد شد، سالانه چیزی در حدود ۵۱میلیون کیلووات ساعت خواهد بود؛ رقمی که قرار بود پس از افتتاح سد لار، تا ۷۲ میلیون کیلووات ساعت در سال افزایش یابد.
یکی دیگر از نکات مورد توجه در افتتاح سد لتیان، طراحی خطوط انتقال آب به تهران بود. برای انتقال سالانه ۱۸۰میلیون مترمکعب آب به تهران از دو سد «فرحناز» و «لار»، تونلی به طول ۹هزار و ۵۷۶ متر و با ظرفیت انتقال ۹مترمکعب در ثانیه ساخته شده بود.
بخش دیگری از آمارهای جالب توجه درباره ساخت سد «فرحناز»، مربوط به میزان مصرف مصالح ساختمانی مورد نیاز بود؛ گفته شد در این پروژه ۷هزار و ۱۸۴ تن فولاد و ۲۶۶هزار تن سیمان شدهاست؛ سیمانهایی که از سه کارخانه «لوشان»، «ری» و «تهران» خریداری شده بود.
ماجرای تغییر نام ۱۱ سد ایران
پس از پیروزی انقلاب نام سد «فرحناز» به «لتیان» تغییر کرد. در ۶مردادماه ۱۳۵۸، هیات دولت موقت، براساس پیشنهادی از وزارت نیرو، که مسئولیت آن برعهده عباس تاج کاشانی بود، مصوبهای با امضای مهدی بازرگان داشت که براساس آن، برای ۱۱ سد کشور نامهای جدید انتخاب شده بود.
براساس این مصوبه، نامهای تازه سدهای ایران عبارت بود از: سد محمدرضا پهلوی: سد «دز»، سد فرح: سد «سفیدرود»، سد شهناز پهلوی: سد «اکباتان»، سد شاه اسماعیل: سد «گلپایگان»، سد فرحناز پهلوی: سد «لتیان»، سد شاپور اول: سد «مهاباد»، سد کورش کبیر: سد «زرینهرود»، سد داریوش کبیر: سد «درودزن»، سد رضاشاه کبیر: سد «کارون» و سد نادرشاه: سد «مارون».
