نرگس خانعلی زاده در یادداشتی در ضمیمه خانواده امروز روزنامه اطلاعات نوشت: این یک واقعیت است! اینکه در طی چند دهه اخیر، علیرغم پیشرفتهاي بسیار زیاد درحوزه سلامت، اما تغییرات چشمگیری در الگوی مرگ و میر و افزایش سهم بیماریهای غیرواگیرداشتهایم؛ آنقدر که در کنار بهبود شاخصهای بهداشتی که باعث افزایش امید به زندگی شده است، سبك زندگي ناسالم از جمله تغذيه ناسالم، كمتحركي و مصرف سيگار و الكل در همه گروههاي سني رواج بيشتری يافته است.
این موضوعی است که دکتر ویکتوریا آذربرزین، کارشناس واحد بیماریهای غیرواگیر مرکز بهداشت شمال تهران هم آن را تائید میکند و معتقد است که ادامه این روند و این سبک زندگی، باعث شیوع معضلات دوره سالمندی از جمله پوکی استخوان و به طور کلی بیماریهای عضلانی اسکلتی شده است.
خانمها بیشتر
«استئوپروز پوكي استخوان به طور عمده با كاهش تراكم معدني استخوان تعريف ميشود و در سنين بالا به خصوص در زنان بعد از سنين يائسگي، ميتواند منجر به شكستگي زودرس شود.»
این را دکتر آذربرزین میگوید که از پوکی استخوان به عنوان یک بیماری خاموش یاد میکند و معتقد است:« پوكي استخوان یک بيماري خاموش است، چرا که در مراحل اوليه، علامتي ندارد و همين موضوع، باعث میشود که تشخيص بیماری با مشكل مواجهه شود.» اما یکی از موضوعاتی که در بیماری پوکی استخوان اهمیت دارد، توجه خانمها در سنین بالا به سلامت استخوانهایشان است.
واقعیت این است که پوکی استخوان در زنان با از بین رفتن عملکرد تخمدان در یائسگی، یعنی حول و حوش 50 سالگی، افزایش قابل ملاحظهای پیدا میکند؛ چرا که خانمها در این سن، در پایینترین حد تراکم استخوانی قرار میگیرند. برای همین است که بیش از نیمی از شکستگیهای ناشی از پوکی استخوان در زنان، در این سن رخ میدهد و طبیعتا ، چکاپ، تشخیص و توجه به سلامت استخوانها در خانمهای مسن اهمیت بیشتری دارد.
استخوان را بپا
البته که بر خلاف تصور، پوکی استخوان تنها مختص به خانمها نيست و در مردان هم بطور قابل ملاحظهاي ديده مي شود:« براساس آخرين شواهد موجود، از هر 2 زن و از هر 4 مرد بالاتر از 50 سال، يك نفر شكستگي ناشي از پوكي استخوان را تجربه ميكنند.»
اما دکتر آذربرزین از آمار و ابتلا میگذرد و از اهمیت تشخیص بموقع میگوید:« شكستگي ناشي از پوكي استخوان كه اغلب در ناحيه گردن، استخوان ران، ستون مهرهها و مچ دست رخ ميدهد، ميتواند اولين علامت پوکی استخوان باشد؛ به همين دليل است که تشخيص زودرس و درمان مؤثر بيماران مبتلا به پوكي استخوان، از اهميت بسيار بالايي برخوردار است.»
بدیهی است که پوکی استخوان، قابل پیشگیری و قابل درمان است و با توجه به شیوع بالای آن و عوامل خطر شیوع در کشور و البته عوارض چشمگیر و بار اقتصادی بالای شکستگیهای ناشی از بیماری، شناسایی و درمان بموقع بیماران مبتلا ضرورت بسیاری دارد.
اصلاح سبک زندگی، اصلاح استخوانها
بالا رفتن موارد ابتلا در کشور و افزایش این بیماری، تلنگری برای راه افتادن پویش همگانی پوکی استخوان با شعار استخوانهای بهتری بسازیم، شده است؛ پویشی که دست بر روی تغییر فرهنگ و سبک زندگی گذاشته و معتقد است که از طريق اصلاح سبك زندگي و رعايت توصيه هاي پيشگيرانه برای تغذيه سالم، فعاليت بدني منظم، عدم مصرف سيگار و الكل و جايگزيني ريز مغذي ها و مواد معدني مؤثر در سلامت استخوان، میتوان از آسیب استخوانها پیشگیری کرد.
یکی از جنبههای این شعار این است که براي پيشگيري و درمان پوكي استخوان، ورزشهاي متحمل وزن و ورزشهاي قدرتي باید انجام شود؛ مثلا اینکه حداقل سه بار در هفته و هر بار 30 دقيقه ورزش کنیم! ورزشهاي مختلفي ميتوانند اين اثر سودمند را در افراد ايجاد کنند كه در اين ميان راهپيمايي، دويدن آرام، تاي چي و ورزشهاي مقاومتی، از موثرترین آنها است.
اما فارغ از این پیشگیریهای خانگی، مراجعه به پزشک هم از دیگر موارد ضروری برای پیشگیری و از آن مهمتر، تشخیص بیماری است. موضوعی که دکتر ویکتوریا آذربرزین هم آن را تایید میکند و ادامه میدهد:«برای تعيين در معرض ابتلا بودن افراد به پوکی استخوان، ابتدا پزشک شرح حال و تاريخچه دقيق از جمله شيوه زندگی در سالهای گذشته يا داروهای مصرفی و سابقه پوکی استخوان يا سابقه شکستگی استخوانی را میپرسد، سپس پزشک با توجه به شرح حال و معاينه بالينی ممکن است تستهای تکميلی را درخواست کند.» تستهایی که به تکمیل روند تشخیص و درمان کمک قابل توجهی میکند.
