ضمیمه دانش امروز روزنامه اطلاعات نوشت: رمزگشایی و خوانش کتیبه‌هایی که به خط میخی باستانی حکاکی شده‌اند کاری دشوار است اما از این ‌پس باوجود هوش مصنوعی این کار آسان می‌شود. مدل‌های سه‌بعدی هوش مصنوعی نتایج بسیار قابل اطمینان‌تری از روش‌های پیشین ارائه می‌دهند. بدین ترتیب، فهم محتوای چندین لوح باستانی و مقایسه آن‌ها با یکدیگر ممکن می‌شود.

پژوهشگرهای دانشگاه‌های مارتین لوتر هاله ویتنبرگ، یوهانس گوتنبرگ و علوم کاربردی ماینتس در آلمان برای رمزگشایی کتیبه‌های میخی از مدل‌های سه‌بعدی حدود 2000 لوح خط میخی که شامل 50 لوح از مجموعه دانشگاه هاله ویتنبرگ بود استفاده کردند.

محتوای این کتیبه‌ها بسیار متنوع است؛ از فهرست خرید تا مقررات دربار و قوانین حکومتی. این کتیبه‌ها دریچه‌ای به گذشته چند هزارساله انسان می‌گشایند. اما به‌شدت در معرض هوازدگی قرار گرفته‌اند، به‌طوری که پی بردن به مفهوم آن‌ها حتی برای چشم‌های افراد بسیار مجرب با سطح دانش زیاد از خط میخی دشوار است.

علت دشواری این است که لوح‌های خط میخی تکه‌های گل رس خام و حرارت ندیده هستند که نشانه‌ها با فشار روی آن‌ها ثبت می‌شدند. به‌علاوه، سیستم نگارش در آن زمان بسیار پیچیده بود و چندین زبان را در بر می‌گرفت. در نتیجه، علاوه‌بر شرایط نوری بهینه برای تشخیص درست نمادها، معلومات، دانش و تجربه زیادی برای خوانش آن‌ها مورد نیاز است.

سیستم مبتنی بر مدل‌های سه‌بعدی هوش مصنوعی که توسط پژوهشگرهای آلمانی ساخته شده‌است حروف را بهتر از روش‌های پیشین رمزگشایی می‌کند. در اصل، عملکرد این سیستم تا حدی مشابه نرم‌افزار نویسه‌خوان نوری (OCR)است که تصاویر نوشته‌ها را به متن «ماشین خوانا» تبدیل می‌کند.

این روش چند مزیت دارد؛ وقتی خطوط به متن رایانه‌ای تبدیل می‌شوند، خوانش و بررسی جزئیات واژه ـ هجانگارها آسان‌تر می‌شود. نویسه‌خوان نوری روی عکس و تصاویر اسکن شده کار می‌کند که اگر متون روی کاغذ و پوست و با جوهر نگاشته شده باشند مشکلی نیست اما در مورد کتیبه‌های میخی کار سخت می‌شود چون نور و زاویه دید به میزان زیادی روی شناسایی دقیق برخی از حروف و نشانه‌ها تأثیر می‌گذارد. تیم پژوهشی با استفاده از اسکن‌های سه‌بعدی و داده‌های بیشتر به نرم‌افزار هوش مصنوعی آموزش دادند.

در حال حاضر، نمونه اولیه این سیستم هوشمند می‌تواند به‌طور قابل اطمینان نشانه‌های دو زبان را تشخیص دهد اما در مجموع 12 نوع خط میخی شناخته شده وجود دارد. این نرم‌افزار در آینده به خوانش نوشته‌های هوازده که برای مثال روی قبرهای قدیمی در گورستان‌ها حک شده‌اند و مانند خط میخی سه‌بعدی هستند کمک خواهد کرد.