در زمان ناصرالدین شاه اعیان و اشراف وحکام مملکت موظف بقبول و تأدیه آبونه روزنامه بوده و در پایتخت طبق تقسیم بندی معینی تعدادی روزنامه بعنوان حکام ولایات و شهرستانها فرستاده می شده که آنها به نوبه خود جراید را توزیع ودر آخرسال وجوه آنها را جمع آوری و به پایتخت ارسال دا شتند و یکی از وظایف مهم حکام و مباشرین ولایات همین توزیع جراید دولتی و جمع آوری وجوه آبو نه آنها بوده است . در روزنامه‌های آن عصر اعلاناتی خطاب بحکام ولایات چاپ شده و در این اعلانات حکام را به این وظیفه آشنا ساخته است. ما برای نمونه یکی از اعلانات را که در شماره ٥١ روزنامه وقایع اتفاقیه مورخ پنجشنبه سلخ ربیع الاول ۱۲٦٨ قمری درج شده، ذیلا نقل می کنیم :

« در باب زیاد شدن مشتری این روزنامه ها چنانچه در روز نامه ٤٣ اعلان شده مجددا اعلان می شود که چون منظور اعلیحضرت پادشاهی ازراه افتادن این روزنامه ها استحضاروآگاهی اهالی این دولت علیه ازاحکام دیوانی واخبارداخله وخارجه است، لهذا امنای دولت علیه حسب الامر همایونی قراردادند که امنا واعیان وچاکران معتبردربارهمایونی وحکام وعمال ومباشرین وخوانین ومعتبرین شهرها و بلوکات وایلات ممالک محروسه برسبیل حکم دیوانی از این روزنامه ها داشته باشند و سایر مردم ازتجاروکسبه واواسط الناس بمیل واختیار خودشان هر کدام طالب باشند روزنامه بخوانند و می باید حکام ومباشرین ولایات حسب الامر اقدس همایون اسامی آنها را که حکم دیوانی است مشخص و به مباشرین روزنامه اعلام نمایند که برای آنها روزنامه بفرستند . چون چند هفته است که این حکم در روزنامه اعلان شده است وازاغلب ولایات تا کنون جواب نیامده است، لذا حسب الامر مقرراست که درمراجعت چاپارهایی که روزنامه هفته بعد را به ولایات می رسانند ،اگر حکام و مباشرین ولایات صورت اسامی اشخاص مزبور را بنزد مباشرین روزنامه روانه ننمایند چون امتثال امر دیوانی نمودند و مسالمه کرده اند دیوانیان عظام از آنها مواخذه نمایند.»
گفتیم اعیان و اشراف کشور و همچنین حکام و مباشرین بقبول روزنامه‌های دولتی موظف بوده اند. ناصرالدین شاه خطاب به مستوفی الممالک ، وزیر مالیه وقت در باره اجرای دستور فوق و طرز توزیع جراید بین ولایات و شهرها حکمی صادر نموده که از لحاظ اهمیت مفاد آنرا از روزنامه ملتی مورخ دوازدهم محرم الحرام ١٣٨٤ قمری نقل می نمائیم :
( چون همواره رأی جهان آرای اعلیحضرت قدر قدرت همایون شاهنشاه و لینعمت کل ممالک محروسه ایران صانها الله عن العدنان بر نشر فواید کلیه ونصب قواعد مفیده علاقه یافته و فواید روزنامجات دولتی وملتی و علمی بی حاجت به تعداد ونگارش مشخص ومعین است ازقبیل انتشاراحکام قضاجریان همایون واطلاع براخبارممالک محروسة ایران وسایردول متحابه فرنگستان وتتبع دراحوال و اشعارشعرای متقدمین ومتاخرین وپارۀ مطالب که به طورآزادی نوشته می شود ونتایج حسنه آن برهمه کس آشکاراست واستفاده علوم متفرقه وبصیرت برتواریخ مختلفه وغیره حاصل می گردد، پس طبع روزنامجات اربعه متناسبه و تقسیم مجموع آن بر افراد رجال دولت و اعیان مملکت کاری نیکو و امری مهم میباشد اذا حسب الامر الاقدس الاعلی بموجب این اعلان و موافق دستخط مبارک جداگانه وتشخیص وتصدیق علیحده مستوفی الممالک وزیر مالیه اشخاصی که اسامی آنها در ثبت دفتر روز نامجات از هذه السنه قلمداد شده باید بی هیچ عذری روزنامجات دولتی و ملتی و علمی را قبول نموده و قیمت آنها را که مجموعا از قرار سالیانه سه تومان و شش هزار دینار  است در چهار قسط نه هزار دینار می شود به مباشرین این کار، کارسازی داشته قبض اعتضادالسلطنه وزیر علوم را دریافت دارند همین حکم در روز نامجات رسمی ولایات ممالک محروسه جاری است ؛ منتهی این است که عدد روزنامه هر ولایتی که در تقسیم مشخص شده تحویل صاحبان اداره و وکلای آن ولایات می شود و وجه روزنامه از آنها بازیافت میگردد . باید خود آنها بهر کس صلاح می دانند و با ملاحظه مؤنة واستعداد آن اشخاص تقسیم کنند هرگاه کسی در سرقسط از دادن تنخواه روزنامه تسامح ورزد علاوه بر این که یکنوع از جاده انسانیت انحراف جسته، معادل آن تنخواه از مقرری دیوانی او مقطوع خواهد 
در دوره ناصرالدین شاه چند روزنامه مفید از قبیل ایران؛ اطلاع؛ علمی؛ ملتی و غیره نشر یافته که دنباله انتشار بعضی از آن‌ها مثل ایران و اطلاع بزمان مظفرالدین شاه نیز کشیده شده است. نکته شایان توجه، چنانچه بعداً بتفصیل بیان خواهیم کرد، این است که روزنامه‌های مذکور هم از حیث مطلب و هم از جهت ترتیب انتشار، در درجه اول قرار گرفته و اگر ادعا کنیم که روزنامه‌های فعلی ما نسبت بآن زمان چندان ترقی نکرده و بلکه از پاره جهات تنزل نیز نموده، اغراق و مبالغه نگفته‌ایم.
ادامه دارد

شما چه نظری دارید؟

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
0 / 400
captcha

پربازدیدترین

پربحث‌ترین

آخرین مطالب

بازرگانی