کمال الدین نیک رفتار خیابانی - روزنامه اطلاعات| توسعه وسایل حمل و نقل عمومی نقش بسزایی در کاهش آلودگی هوا و ترافیک شهری ایفا می‌کند و بر همین اساس این مهم همواره در اولویت برنامه های کاری  مسئولان شهری در کشورهای مختلف قرار دارد اما در کشورمان توجه چندانی به این مساله نمی شود و حتی برای تامین اعتبار ساخت مترو هم باید دست به دعا برداشت ! و این همان اتفاقی است که اکنون در تبریز نظاره گر آن هستیم.

سازمان قطار شهری یا متروی تبریز در سال ۱۳۷۹ تاسیس و مطالعات امکان سنجی خطوط قطار شهری در سال ۱۳۸۰ آغاز شده است.

متروی تبریز به  طور رسمی از  پنجم شهریورماه ۱۳۹۴با راه‌اندازی مرحله نخست خط ۱، در حد فاصل ایستگاه ائل‌گلی تا ایستگاه استاد شهریار به بهره‌برداری رسید و فاز دوم این خط هم حد فاصل ایستگاه استاد شهریار تا ایستگاه میدان ساعت ۲۸بهمن ماه ۱۳۹۵راه‌اندازی شد.

به گزارش روابط عمومی قطار شهری تبریز، متروی تبریز ۴ خط به طول های ۱۷.۲ ، ۲۲.۴ ،۱۰ و ۱۵.۴ کیلومتر را شامل می شود که  اکنون خط یک مترو به طور کامل بهره برداری شده است و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خط یک متروی تبریز به طول ۱۷.۲کیلومتر، به‌عنوان یکی از شریان‌های اصلی حمل‌ونقل شهری، نقش مهمی در خدمات‌رسانی به شهروندان ایفا می‌کند. این خط که روزانه از ساعت ۶صبح تا ۲۱و ۳۰ دقیقه فعالیت دارد، با تلاش‌های انجام‌شده در سال گذشته، بهبودهای قابل توجهی را در زمینه‌های فنی، فرهنگی و خدماتی داشته است.

در سال گذشته، خط یک مترو با جابه‌جایی ۱۲میلیون مسافر، توانست نقش مؤثری در کاهش ترافیک شهری ایفا کند. همچنین هزینه‌کرد این خط در سال مزبور به ۹۵۱۲میلیارد ریال رسید که بیانگر سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه برای بهبود کیفیت خدمات‌رسانی است.

خط ۲ متروی تبریز به‌عنوان طولانی‌ترین خط متروی این شهر، با طول ۲۲.۴کیلومتر و ۲۰ایستگاه، نقش کلیدی در اتصال مناطق غربی و شرقی تبریز ایفا می‌کند.

سال گذشته، تمرکز اصلی فعالیت‌های اجرایی بر شتاب‌بخشی به حفاری تونل‌های فاز اول و دوم با استفاده از ۲ دستگاه حفاری پیشرفته(TBM)  بوده که حفاری تونل از قراملک تا میدان دانشسرا به طول ۱۰کیلومتر به‌طور کامل به پایان یافت.

خط ۳ متروی تبریز، به‌عنوان یکی از پروژه‌های کلان و استراتژیک در توسعه حمل‌ونقل شهری، با طول ۱۰کیلومتر و ۱۰ایستگاه در امتداد محور شمالی-جنوبی تبریز طراحی شده است و این خط از پایانه بزرگ تبریز در مجاورت بزرگراه شهید کسایی آغاز می‌شود و با عبور از خیابان‌های مشروطه، شریعتی و مرکز شهر، به مناطق پرتراکم جمعیتی خیابان انقلاب و شهرک ارم می‌رسد و  در نهایت در شهرک رضوان‌شهر به پایان می‌رسد. اتصال این خط با خطوط یک و ۲ در ایستگاه میارمیار، نقطه تبادلی مهمی در شبکه متروی تبریز ایجاد می‌کند.

خط ۴ متروی تبریز هم، با طراحی خاص به شکل لوپ و به طول ۱۵.۴کیلومتر، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پروژه‌های زیرساختی حمل‌ونقل عمومی این کلانشهر به شمار می‌آید. این خط که از میدان آذربایجان آغاز می‌شود و پس از عبور از مسیرهای پرتردد شهری نظیر میدان جهاد- چهار راه آبرسان- چهار راه عباسی و خیابان شهید رجایی به بزرگراه پاسداران می‌رسد، با ۲۱ایستگاه، نقش اساسی در پیوند تمامی خطوط متروی تبریز و کاهش بار ترافیکی ایفا می‌کند.

تاثیر تحریم ها

معاون حمل و نقل شهرداری تبریز می‌گوید: در سال‌های اولیه اجرای پروژه‌های قطار شهری حمایت دولت از آن‌ها دقیق انجام می‌شد و سهم خود را بموقع پرداخت می‌کرد و شهرداری‌ها در تامین سهم خود عقب می ماندند اما در سال های گذشته این روند برعکس شده است و دولت به دلیل برخی محدودیت‌ها نمی‌تواند به تعهدات خود عمل کند و فشار کارها برای اجرای پروژه های قطارشهری به شهرداری ها وارد می شود.

وحیدکیا  می افزاید: بخشی از سهم دولت برای اجرای پروژه‌های قطار شهری از طریق فروش اوراق مشارکت تامین و این رویه موجب می شود که تامین منابع برای پیشرفت پروژه‌ها متناسب با هزینه‌ها نباشد و اجرای پروژه زمانبر می‌شود بنابراین هزینه اجرا هم افزایش می‌یابد.

وی ادامه می دهد: در سال ۱۴۰۱خط یک متروی تبریز تکمیل شد اما به لحاظ  سخت افزاری و مشکلاتی مانند تهویه واگن‌ها ‌و تکمیل ایستگاه ها وجود داشت که پیگیر آن ها بودیم و  در نهایت در سال ۱۴۰۲هم این امکانات تکمیل شد اما به سبب تحریم‌ها برخی نواقص وجود دارند و شرکت ها نمی توانند به تعهداتشان عمل کنند چون اغلب این شرکت ها اروپایی هستند و به علت تحریم ها از هرگونه قرارداد و صدور قطعات و نرم افزار به ایران منع شده اند بنابراین چندین ماه است که در تلاشیم نواقص را  هم به نحوی برطرف  کنیم.

خط دوم متروی تبریز هم  نیازمند تامین منابع است که در این زمینه شرکت مترو اقدام به جذب فاینانس خارجی کرده که از ۶سال قبل آغاز شده است اما متاسفانه از سال ۹۷به علت افزایش تحریم‌ها اختصاص فاینانس به مشکل برخورد، با این وجود شهرداری تبریز از موضوع منصرف نشدند و پیگیر مصوبه‌ای بود که۴۲۰میلیون دلار فاینانس را عملیاتی  کند که در این رابطه با مجوز شورای اقتصاد، سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و  وزارت کشور مجوزها به روز شده و نامه نهایی آن از سوی بانک مرکزی سال گذشته صادر شده است و امیدواریم که این فاینانس از چین بواسطه خط اعتباری طی ماه های آینده عملیاتی شود.

با این وصف می توان گفت تکمیل متروی تبریز مانند تهران و سایر کلانشهرها نیازمند حمایت‌های ویژه دولت و اختصاص بودجه خواهد بود وگرنه این پروژه بزرگ شهری تا دهها سال دیگر هم به سرانجام نخواهد رسید!