رئیس جمهوری در بیست و پنجمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای در تیانجین چین گفت: ایران بر این باور است که این سازمان به عنوان یکی از ارکان مهم چندقطبیسازی نظام بینالملل، باید در دو مسیر موازی گامهای عملیاتی، مشخص و شفاف برای ایجاد جهانی صلحآمیزتر و همچنین جهانی مهیاتر برای گسترش همکاریهای اقتصادی بردارد؛ ۱. ضرورت صلحسازی و ۲. ضرورت تقویت همکاریهای مالی برای کاهش اثرگذاری تحریمهای یکجانبه
دکتر مسعود پزشکیان در سخنرانی خود با بیان اینکه در زمینه تقویت همکاریهای مالی برای کاهش آثار تحریمهای غیرقانونی در تعاملات اقتصادی اعضا، ایران پیشنهاد میکند ابتکار «حسابها و تسویههای ویژه سازمان همکاری شانگهای» به عنوان سازوکاری عملی برای توسعه همکاریهای مالی تقویت شود، تصریح کرد: این ابتکار بر سه محور اصلی استوار است: گسترش تسویه با ارزهای ملی و کاهش وابستگی به دلار در مبادلات اعضا، راهاندازی زیرساختهای دیجیتال مشترک و استفاده از ارزهای دیجیتال بانکهای مرکزی برای پرداختهای امن و سریع و ایجاد صندوق سوآپ ارزی چندجانبه به منظور حمایت از کشورهایی که در معرض فشارهای تحریمی یا بحرانهای نقدینگی قرار دارند.
وی با اشاره به اینکه سازمان همکاری شانگهای نماد صلحخواهی و صلحدوستی در جهانی است که هر روز با بحرانی تازه روبروست، گفت: تجاوز نظامی غیرقانونی به ایران توسط رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا در ژوئن گذشته و ادامه کشتار مردم مظلوم غزه، در کنار گسترش بیرویه استفاده از تحریمهای غیرقانونی علیه کشورهای مختلف، نمونههای روشنی از ناکامی جهان معاصر در رسیدن به یک الگوی مناسب در حکمرانی جهانی و تثبیت صلح و امنیت بینالمللی است.
رئیس جمهوری ادامه داد: سازمان همکاری شانگهای از ابتدای تاسیس با تاکید بر اصول اعتماد و منفعت متقابل، برابری، مشورت جمعی، احترام به تنوع فرهنگی و توسعه مشترک، مهمترین هدف خود را تضمین امنیت جمعی و گسترش همکاری در زمینههای مختلف قرار داده است. با احترام به این اصول، ایران آمادگی کامل خود را برای ایفای نقش مناسب در این زمینه اعلام میدارد.
پزشکیان در ادامه با اشاره به اینکه ایران بر این باور است که سازمان همکاری شانگهای، به عنوان یکی از ارکان مهم چندقطبیسازی نظام بینالملل، باید در دو مسیر موازی گامهای عملیاتی، مشخص و شفاف برای ایجاد جهانی صلحآمیزتر و همچنین جهانی مهیاتر برای گسترش همکاریهای اقتصادی بردارد.
وی ادامه داد: اول اینکه در زمینه صلحسازی ضروری است کمیتهای متشکل از وزرای خارجه کشورهای عضو تشکیل شده و در مورد بحرانهای مختلفی که صلح و امنیت منطقهای را تهدید میکند، ضمن تبادل نظر و مشورت، پیشنهادهای عملیاتی برای مدیریت بحران را تدوین کرده و سازوکاری برای پیگیری آن ارائه کند. این کمیته باید قابلیت آن را داشته باشد که در بحرانهای مختلف، اعم از بحرانهای بالقوه و بالفعل، بلافاصله با درخواست یکی از اعضا تشکیل جلسه داده و رسماً به عنوان بازوی فکری و عملیاتی سازمان، به ایفای نقش مناسب بپردازد. به ویژه در زمانی که حاکمیت یکی از اعضا نقض میشود، این ساز و کار باید بلافاصله واکنش نشان دهد و از مسیرهای مختلف در زمینه حمایت از عضوی که حاکمیت آن نقض شده، بکوشد.
رئیس جمهوری افزود: دوم، در زمینه تقویت همکاریهای مالی برای کاهش آثار تحریمهای غیرقانونی در تعاملات اقتصادی اعضا، ایران پیشنهاد میکند ابتکار حسابها و تسویههای ویژه سازمان همکاری شانگهای به عنوان سازوکاری عملی برای گسترش همکاریهای مالی تقویت شود. این ابتکار بر سه محور اصلی استوار است:
- گسترش تسویه با ارزهای ملی و کاهش وابستگی به دلار در مبادلات اعضا.
- راهاندازی زیرساختهای دیجیتال مشترک و استفاده از ارزهای دیجیتال بانکهای مرکزی برای پرداختهای امن و سریع.
- ایجاد صندوق سوآپ ارزی چندجانبه به منظور حمایت از کشورهایی که در معرض فشارهای تحریمی یا بحرانهای نقدینگی قرار دارند. ما معتقدیم اجرای این ابتکار میتواند نه تنها تابآوری اقتصادی اعضا را افزایش دهد، بلکه سازمان همکاری شانگهای را به الگویی موفق در ایجاد یک نظم مالی چندقطبی، عادلانه و مقاوم در برابر فشارهای خارجی تبدیل کند.
وی تصریح کرد: علاوه بر این، ایران از ابتکاراتی همچون ایجاد مراکز تخصصی مقابله با تهدیدات و چالشهای امنیتی، تأسیس مرکز مبارزه با قاچاق مواد مخدر، توسعه سازوکارهای واکنش سریع در شرایط بحرانی، ایجاد مرکز مطالعات راهبردی و همچنین گسترش زبانهای رسمی سازمان استقبال میکند و این اقدامات را گامی مؤثر در مسیر تقویت همکاری جمعی و ایجاد پیوندهای پایدار میان ملتها میداند.
رئیس جمهوری در ادامه با اشاره به اینکه ایران با اتکا به موقعیت کمنظیر ژئوپولیتیکی و ترانزیتی خود و دسترسی به مناطق مختلف این آمادگی را دارد که بستر لازم را برای گسترش همکاریهای منطقهای و ایجاد دسترسی به کشورهای علاقمند فراهم کند، گفت: با تلاشهای صورت گرفته بندر چابهار در اقیانوس هند به زودی به شبکه ریلی سراسری ایران متصل خواهد شد و تحول مهمی را در اتصال چین، کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان به اقیانوس هند ایجاد خواهد کرد. سرمایهگذاران میتوانند برای توسعه و ایجاد مراکز لجستیک در این بندر از تسهیلات و تخفیفات مختلف استفاده کنند.
پزشکیان افزود: ایران اجرای راهبرد ۱۰ ساله توسعه سازمان همکاری شانگهای را فرصتی تاریخی برای گسترش همکاریها و سرمایهگذاریها در حوزههای زیرساختی، توسعه فناوری، انرژی، اقتصاد دیجیتال، تغییرات اقلیمی و محیط زیستی، فرهنگ و علم میداند و آمادگی دارد سهمی فعال در تحقق این اهداف ایفا کند.
محکومیت حملات رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه ایران
رئیس جمهوری به اتفاق دیگر سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، در پایان بیست و پنجمین نشست سران در تیانجین چین، بیش از ۲۰ سند و بیانیه در حوزههای مختلف همکاری از جمله موافقتنامه ایجاد مرکز جامع مقابله با چالشها و تهدیدات امنیتی سازمان همکاری شانگهای، موافقتنامه ایجاد مرکز مقابله با مواد مخدر، استراتژی ۱۰ ساله سازمان، همکاری در حوزه هوش مصنوعی، مواد مخدر، صنعت سبز، همکاری علمی و فناوری، تجارت چندجانبه، توسعه پایدار انرژی و ... امضا کردند به امضا رساندند.
کشورهای عضو در این بیانیه با محکومیت قاطع حملات نظامی رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا علیه ایران در ژوئن ۲۰۲۵، تصریح کردند: چنین اقدامات تجاوزکارانهای علیه تأسیسات غیرنظامی، از جمله زیرساختهای هستهای ـ انرژی که به کشته شدن غیرنظامیان منجر شد، نقض آشکار اصول و موازین حقوق بینالملل و منشور سازمان ملل متحد و تعرض به حاکمیت ایران به شمار میرود. این اقدامات به امنیت منطقهای و بینالمللی آسیب وارد کرده و پیامدهای جدی برای صلح و ثبات جهانی در پی دارد.
در این بخش از بیانیه آمده است: ایمنی فیزیکی هستهای و حفاظت از تأسیسات هستهای از جمله در دوران درگیریهای مسلحانه، با هدف حفاظت از جمعیت و محیط زیست در برابر آسیب باید بهطور دائمی تضمین شود و در همین زمینه، اعضا پایبندی خود را به ابتکارات دیپلماتیک با هدف حلوفصل مسالمتآمیز مسائل موجود مورد تأکید قرار دادند.
کشورهای عضو در بخش دیگر این بیانیه، بر اهمیت قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد تأکید کرده و نوشتند: این قطعنامه الزامآور است و باید بهطور کامل و مطابق با مفاد آن اجرا شود و هرگونه تلاش برای تفسیر خودسرانه آن را تضعیف اعتبار شورای امنیت سازمان ملل متحد تلقی میکنند. آنها خواستار از سرگیری گفتگوی سازنده میان طرفهای ذیربط شدند و تأکید کردند که لازم است تمرکز بر یافتن راهحلهای مشترک باشد تا از تشدید بیشتر تنش جلوگیری شود.
نشست شانگهای پلاس
رئیس جمهوری در ادامه حضور خود در چین در نشست شانگهای پلاس هم با بیان اینکه جهان پس از جنگ سرد به دلیل تلاشهای یکجانبهگرایانه، آرزوی انسانها برای ساختن یک جهان صلحآمیزتر را برآورده نساخت، گفت: تجربه شکلگیری سازمان همکاری شانگهای این امید را همچنان زنده نگه داشته است که کشورهای مختلف با تنوع فرهنگی–تمدنی و موقعیت متفاوت سیاسی، اقتصادی و نظامی، میتوانند بدون برتریجویی نسبت به یکدیگر و از جایگاهی برابر به تعامل و همکاری با یکدیگر بپردازند.همچنین گسترش گفتگوهای سازمان با سایر کشورهای همسو در قالب شانگهای پلاس، فرصت ارزشمندی برای تعمیق و توسعه این همکاریهاست.
پزشکیان با بیان اینکه جهان ما به درک و طرح تازهای از حکمرانی جهانی نیاز دارد، اظهار داشت: چنین طرحی در وهله نخست باید از منطق مبتنی بر قدرت فاصله گرفته و منطق مبتنی بر برابری و عدالت را جایگزین آن کند. خوشبختانه گفتمان غالب در گفتگوها و بیانیههای این سازمان به لطف توجه همه اعضا، همواره مبتنی بر دستیابی به صلح و امنیت از طریق عدالت و توسعه بوده است و از این لحاظ امیدوار هستیم سازمان همکاری شانگهای پس از رسیدن به یک درک مشترک و ایجاد سازوکارهای متعدد، بر کیفیت نقشآفرینی در مسائل مهم جهانی به ویژه مسائلی که موجب خدشهدار شدن آشکار عدالت و توسعه در جهان میشود، تاکید بیشتری داشته و نقش خود را با وضوح بیشتری به نمایش بگذارد.
وی با اشاره به اینکه سازمان همکاری شانگهای در سه دهه گذشته الگوی تازهای از همکاری منطقهای و بینالمللی را ترویج کرده که الزاماً نه بر مبنای دشمنسازی و تقابل هویتی، بلکه بر اساس همکاری، اعتماد متقابل و احترام به تنوع شکل گرفته است، گفت: تجربه سازمان شانگهای نشان داده است که همکاری، بهویژه میان کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور، میتواند پاسخی عملی به چالشهای جهانی از جمله نابرابریهای اقتصادی، فشار تحریمها، تغییرات اقلیمی و بحرانهای امنیتی فراملی باشد.
رئیس جمهوری ادامه داد: گسترش همکاری با کشورهای جنوبی جهان به ویژه در زمینه همکاریهای مالی و سرمایهگذاری مشترک در زیرساختها، باید به شکل جدیتری در دستور کار قرار بگیرد. ما معتقدیم سازمان با توجه به ظرفیتهای موجود میتواند به یک مرکز هماهنگی و یک قطب تعیینکننده در عرصه بهرهگیری از فناوریهای نوین و هوش مصنوعی تبدیل شود. ایران هم با توجه به برخورداری از سرمایههای علمی عظیم، منابع انرژی و موقعیت ترانزیتی از آمادگی لازم برای همکاری در این زمینهها برخوردار است.
پزشکیان تصریح کرد: قرار گرفتن ایران در مرکز ارتباطی میان شرق و غرب، مزیت بالای جغرافیایی برای پیوند میان خطوط ترانزیتی در قالب طرح کمربند-راه را ایجاد کرده است. این امر در کنار ثبات و امنیت کم نظیر در ایران میتواند مبنای مهمی برای اتصال خطوط مواصلاتی طرح کمربند-راه و ادغام ایران در این طرح ایجاد نماید.
وی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به اینکه مردم ایران در سالهای گذشته و مشخصاً در چند ماه گذشته طعم تلخ تلاش برای تحمیل صلح از طریق قدرت را با تحریمهای مختلف و تجاوز نظامی چشیدهاند، گفت: طی دو دهه گذشته ایران به رغم اقدام در چارچوب حقوق قانونی خود، همواره همه تلاش خود را برای رفع ابهامهای موجود از طریق گفتگو و مذاکره به کار گرفته است. با اینحال، ما در ژوئن گذشته در حالی مورد تجاوز قرار گرفتیم که ایالات متحده آمریکا ریاکارانه بر سر میز مذاکره با ایران نشسته بود. اکنون هم در حالی از سوی کشورهای اروپایی تهدید به بازگشت تحریمهای بینالمللی میشویم که هیچگونه پایبندی عملی و موثر به تعهدات خود نداشتند و در مقابل، بیشترین نظارتهای بینالمللی بر روی فعالیتهای هستهای ایران صورت گرفته است. به همین دلیل انتظار ما این است که سازمان شانگهای و کشورهای مستقل جهان در برابر این بیعدالتیها نقش موثر و مسئولانه خود را ایفا کنند.
وی افزود: در اینجا اعلام میکنم ایران همواره برای یافتن راهحلی دیپلماتیک برای حل و فصل مسالمتآمیز برنامه صلحآمیز هستهای خود آمادگی داشته و دارد. توسل ناکام آمریکا و رژیم صهیونیستی به تهاجم نظامی نشان داد که گزینه نظامی کارآیی ندارد و با مقاومت قهرمانانه مردم ایران مواجه میشود. توسل به ساز و کار موسوم به اسنپبک هم فقط موجب پیچیدهتر شدن اوضاع خواهد شد ما به آمریکا و اروپا توصیه میکنیم، راهحلهای مبتنی بر مقابله را کنار گذشته و برای رسیدن به یک راهحل متعادل و منصفانه به دیپلماسی روی آورند.
دیدار نخست وزیر پاکستان
رئیس جمهوری در حاشیه نشست سران سازمان شانگهای در دیدار نخست وزیر پاکستان، با بیان اینکه احساس ما این است که هیچ فاصلهای بین مردم دو کشور نیست، گفت: علاقمندیم روابط در همه عرصهها و زمینهها تقویت و تعمیق و موانع پیشروی گسترش همکاریها رفع شود.
پزشکیان در دیدار «شهباز شریف» با بیان اینکه باور عمیق دارم که کشورهای مسلمان باید برای حل مشکلات مشترک با یکدیگر همکاری جدی داشته باشند، افزود: اینکه جوامع اسلامی با فقر، درگیری و مشکلات متعدد مواجه باشند، برای بنده قابل پذیرش نیست؛ چرا ما نباید بتوانیم در زمینه حل مشکلات با یکدیگر همکاری داشته باشیم. باور دارم که اگر نخبگان و فعالان عرصههای مختلف کشورهای اسلامی با عزم و اراده حل مشکلات با یکدیگر همکاری کنند، زمینه حل آن و رسیدن به اهداف عالی مشترک فراهم خواهد شد.وی در ادامه با ابراز همدردی دوباره با دولت و ملت پاکستان به دلیل جانباختن تعدادی از مردم این کشور در سانحه سیل تصریح کرد: تغییرات اقلیمی و آثار آن، تا حد زیادی با تکیه بر دستاوردهای علمی و دانش نوین قابل مدیریت است. ایران آماده همکاری با پاکستان در زمینههای مختلف است تا صلح، شکوفایی، رفاه و آرامش مضاعف را برای دو ملت و ملتهای منطقه به ارمغان بیاوریم.
نخست وزیر پاکستان هم در این دیدار با قدردانی از ابراز همدردی چندباره پزشکیان نسبت به جانباختن شهروندان کشورش در حادثه سیل، گفت: سفر اخیر جنابعالی به پاکستان، بسیار سازنده و سودمند و دارای تاثیرات سازنده بر تقویت روابط دوستانه و برادرانه میان دو کشور بود که درک متقابل دو طرف از یکدیگر را به سطوحی بالاتر ارتقا داد.شهباز شریف اظهار داشت: سفر شما باعث خوشحالی عمیق مردم و اشتیاق وافر فعالان اقتصادی و بازرگانان پاکستانی شده و باید با افزایش مراودات و تبادل هیاتها میان دو کشور در تحقق اهداف و دستاوردهای این سفر تلاش کنیم. همکاریهای دو کشور در عرصههای مختلف در مسیر صحیحی پیش میرود.
وی با بیان اینکه ایران و پاکستان به عنوان دو عضو از بلوک اسلامی منطقه ضرورت دارد که در زمینه تحقق اهداف بلند اسلامی با یکدیگر همکاری داشته باشند، تصریح کرد: همه مسلمانان و کشورهای اسلامی باید علیه نسلکشی و جنایات اسرائیل در غزه و تضییع حقوق فلسطینیان با هم یکصدا شده و با صدای رسا از حقوق آنان دفاع کنند.
دیدار با رئیس جمهوری روسیه
رئیس جمهوری در ادامه برنامههای دومین روز سفر به چین در دیدار با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه، اجرای توافقنامه جامع بلندمدت میان ایران و روسیه را زمینهساز افزایش روابط و گسترش همکاریهای دانست و گفت: همکاری در قالب اتحادیه اقتصادی اوراسیا زمینهساز تسریع و تسهیل ارتقای قابل توجه تعاملات دو کشور خواهد بود.
رئیس جمهوری روسیه هم در این دیدار با اشاره به افزایش قابل توجه حجم مبادله متقابل کالا میان دو کشور در ماههای اخیر اظهار داشت: تداوم اجرای موافقتنامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، نقش قابل توجهی در افزایش بیش از پیش حجم همکاریهای میان ایران و روسیه خواهد داشت.
پوتین با تاکید بر اهمیت گسترش روابط میان مردم دو کشور افزود: تعداد دانشجویان ایرانی که روسیه را برای تحصیل انتخاب میکنند رشد قابل توجهی داشته و همچنین دو کشور برنامههای مشترک و همکاریهای متعدد و باشکوهی در چارچوب جشنوارههای فرهنگی با یکدیگر دارند. تعداد سفرهای گردشگری هم رشد خوبی داشته است.
وی همچنین با اشاره به تماسهای مستمر و منظم میان دو کشور درباره مسائل مختلف منطقهای و بینالمللی تصریح کرد: دو کشور همچنین درباره فعالیتهای صلحآمیز هستهای ایران تعاملات مستمری دارند.
رئیس جمهوری همچنین در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای با رؤسای جمهوری ترکیه و تاجیکستان دیدار و گفتگو کرد.
گوترش: متقاعد شدهام که هدف ایران ساخت سلاح هستهای نیست
رئیس جمهوری در ادامه حضور در چین در دیدار «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد، با بیان اینکه ایران به دنبال آن است که مسائل موجود از جمله مساله هستهای، از راه تعامل و راههای دیپلماتیک حل و فصل شود، گفت: همچنین انتظار داریم سازمانهای بینالمللی و در رأس آنها سازمان ملل متحد اقدامات عملی و جدیتری در قبال جنایات و آتشافروزیهای رژیم صهیونیستی در منطقه داشته باشند.
پزشکیان با تاکید بر اینکه ایران همواره به دنبال صلح و آرامش بوده و هست و این رژیم صهیونیستی بود که جنگ را به ما تحمیل کرد، از مواضع دبیرکل سازمان ملل در قبال جنایات این رژیم علیه فلسطینیان غزه و حمله به ایران قدردانی کرد. وی در عین حال از گوترش خواست که مواضع صریحتری در محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی علیه فلسطینیان و دیگر کشورهای منطقه داشته باشد.
رئیس جمهوری در ادامه با گلایه از آژانس بینالمللی انرژی اتمی و به ویژه مدیرکل آن گفت: ایران تحت شدیدترین و پرتعدادترین نظام بازرسیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی بود، اما متاسفانه این سازمان حتی حاضر نشد حملات رژیم صهیونیستی به تاسیسات صلحآمیز هستهای ایران را که کاملا زیر نظر خود آنها فعالیت میکرد، محکوم کند؛ این اقدام خلاف همه قواعد و چارچوبهای بینالمللی صورت گرفت و آژانس هنوز هم از محکوم کردن آن طفره میرود.
پزشکیان با اشاره به تصویب قانون تعلیق همکاری با آژانس اتمی در پارلمان ایران در واکنش اقدامات غیراعتمادآفرین مدیرکل این سازمان خاطرنشان کرد: ایران با این وجود اختیار تصمیمگیری درباره چگونگی و کیفیت همکاری با آژانس اتمی را به شورایعالی امنیت ملی خود واگذار کرده تا همکاری سازنده و موثری با این سازمان شکل بگیرد، چرا که ایران همچنان به دنبال تعامل و حل و فصل مساله از راههای دیپلماتیک است.
دبیرکل سازمان ملل هم در این دیدار با بیان اینکه شخصا متقاعد شدهام که ایران به دنبال ساخت سلاح هستهای نیست و برنامه هستهای ایران صلحآمیز است، اظهار داشت: باور دارم که نیت و هدف شما ساخت سلاح هستهای نیست و برخورداری از فناوری هستهای صلحآمیز حق شماست و بنده آن را به رسمیت میشناسم.
گوترش با بیان تاکید بر اینکه نسبت به فعال نشدن مکانیسم ماشه و اسنپبک دغدغه جدی داشته و دارم، افزود: در تماس با مقامات کشورهای اروپایی طرف برجام این نکته را مطرح کرده و از آنها خواستهام که در این زمینه با ایران همکاری داشته باشند.
شما چه نظری دارید؟