پایگاه جامعه و فرهنگ ملل نوشت: تحقیقات گستردهای از سوی محمود صادقی طجر استاد زبان و ادبیات فارسی، اردو، عربی، انگلیسی و زبانهای منشعب از واژههای آنگلوساکسون، نشان میدهد که زبان فارسی نفوذ قابل توجهی در زبان ملی فیلیپین تاگالوک دارد.
یافته های وی که در کتاب «سهم پرشیا در تمدن جهانی» منتشر شده، نشاندهنده وجود لغات فارسی مقدماتی در پیکره زبان این کشور است، نسخهای از این تحقیقات به دانشگاه ملی فیلیپین (UP) ارائه شده و اساتید زبانشناسی این دانشگاه در حال بررسی آن هستند.
*دیرینه شناسی و ریشه یابی
نفوذ لغات فارسی به زبان تاگالوک بیشتر به مراودات تجاری بین سرزمین هند و فیلیپین پیش از استعمار انگلیس مرتبط می شود، بازرگانان جاده ابریشم و دریانوردان اسپانیایی با برخی اصطلاحات فارسی آشنا بودند که تأثیر آن در متون و ضرب المثلها قابل مشاهده است.
بررسی متون کلاسیک شعر فیلیپین، به ویژه آثار فرانسیس بالاکتاز (1788–1862)، مشهور به «ویلیام شکسپیر زبان تاگالوک»، نشان میدهد اشعاری مانند «فلورانته اُت لائورا» تحت تأثیر داستانهای عاشقانه ایران، مانند خسرو و شیرین نظامی و شیرین و فرهاد وحشی بافقی قرار دارند.
*وضعیت کنونی زبان فارسی در فیلیپین
برای بررسی حضور زبان فارسی در فیلیپین، چند محور اصلی قابل توجه است:
*آموزش و مطالعات دانشگاهی
آموزش زبان فارسی از آغاز فعالیتهای وابستگی فرهنگی ایران در فیلیپین و سپس شکلگیری رایزنی فرهنگی آغاز شد، نخستین کلاسها به همت جلال تمله در مدارس مسلماننشین مانیل برگزار شد و بعد در دانشگاه UP به صورت واحد اختیاری ارائه شد، با وجود تلاشها، ایجاد کرسی رسمی زبان فارسی به دلیل کمبود استاد و علاقهمند ناکام مانده است، دورههایی در دانشگاههای دیگر مانند دانشگاه امیلیو آگی نالدو نیز اجرا شد اما به علت کمبود فارسیآموزان متوقف شد.
*اساتید و پژوهشگران
آثار این افراد منبع اصلی آموزش و پژوهش زبان فارسی در فیلیپین به حساب می آید.
محمود صادقی طجر: ترجمه دیوان باباطاهر به انگلیسی و تاگالوک و تحقیق در زمینه لغات فارسی در تاگالوک
بهمن صمدی: سابقه تدریس زبان فارسی به غیر فارسیزبانان و فعالیت در دانشگاه UP
*منابع آموزشی
پیش از تدوین جزوات بنیاد سعدی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، استادان ایرانی از تجربیات خود برای تدریس استفاده میکردند. اکنون کتابهایی مانند گام اول و مجموعه جزوات آموزشی مورد استفاده قرار میگیرد.
*ترجمه و نشر ادبیات فارسی
فعالیت دانشگاهی در زمینه ترجمه و نشر ادبیات فارسی محدود است و تنها آثار معدودی مانند گلچین اشعار باباطاهر و کتاب «سهم پرشیا در تمدن جهانی» منتشر شده است.
*مطالعات تطبیقی و همکاریهای علمی
برخی مطالعات تطبیقی با همکاری رایزنی فرهنگی ایران، انستیتو سروانتس اسپانیا و کمیسیون ملی فرهنگ و هنر فیلیپین درباره آثار بالاکتاز انجام شده، اما استمرار نیافته است.
*علاقه مردم و نخبگان
دانشگاهیان و فرهیختگان فیلیپینی با نام شعرای ایرانی مانند خیام آشنا هستند و رایزنی فرهنگی ایران تلاش میکند با انتشار محتوا در فضای مجازی، چهرههای شاخص ادبیات فارسی را به زبانهای انگلیسی و تاگالوک معرفی کند.
*فعالیتهای رایزنی فرهنگی
برگزاری کلاسهای زبان فارسی در دانشگاهها
ایجاد فضای مناسب برای آموزش فارسی به گروههای گوناگون سنی
پیگیری همکاریهای فرهنگی و هنری از طریق نمایشگاهها و هفته فیلم
*ادبیات فارسی در کتابخانهها
تفاهمنامه با کتابخانه ملی فیلیپین منجر به ایجاد اتاق مطالعات ایران شد، این اتاق به عنوان مرجع برای آموزش و ارائه اطلاعات فرهنگی مورد استفاده بود، آسیبهای ناشی از زلزله و مشکلات اداری مانع از ادامه کامل فعالیت آن شد، اما ثبت و نگهداری منابع اهدایی ایرانی ادامه دارد، همچنین مکانی فرهنگی در داوائو راهاندازی شده است.
*ملاحظات و پیشنهادها برای گسترش زبان و ادبیات فارسی
منابع و روشهای آموزشی باید با شرایط محلی فیلیپین تطبیق داده شوند و نسخههای پیچیده برای ایران یا آسیای صغیر مناسب نیست.
توجه به جمعیت مسلمان فیلیپین (حدود ۱۰ درصد جمعیت کل) و آموزش فارسی به طلاب علاقهمند برای ادامه تحصیل در ایران ضروری است.
استفاده از روشهای ساده و مبتنی بر مکالمه در آموزش فارسی مشابه دیگر زبانها در شبکههای مجازی میتواند مؤثر باشد.
ارائه مشوق هایی مانند اعزام دانشجویان نخبه به ایران برای تحصیل در رشتههای مدرن، میتواند انگیزه برای یادگیری فارسی ایجاد کند.
دیپلماسی فرهنگی از طریق نصب تندیس مشاهیر و معرفی چهرههای ادبی هر کشور، ابزار مناسبی برای تقویت تعاملات فرهنگی است.
زبان فارسی در فیلیپین جایگاه خاصی دارد، اما حضور آن محدود به فعالیتهای دانشگاهی، پژوهشی و رایزنی فرهنگی است، تحقیقات دکتر صادقی طجر و اقدامات رایزنی فرهنگی در دانشگاهها و کتابخانهها، نشاندهنده تلاش ایران برای معرفی فرهنگ و ادبیات فارسی در این کشور است.
گفتنی است، با توجه به علاقه نسبی دانشگاهیان و طلاب مسلمان فیلیپین، فراهم کردن منابع آموزشی مناسب، دورههای دانشافزایی و تسهیل همکاریهای فرهنگی میتواند به توسعه زبان فارسی و شناخت بهتر فرهنگ ایران کمک کند.
