کبد چرب زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار زیادی چربی در کبد جمع شود. کبد، عضو اصلی بدن برای پردازش غذا و مواد زائد است.

کبد سالم مقدار بسیار کمی یا هیچ چربی ندارد. اگر الکل زیادی بنوشید یا بیش از حد غذا بخورید، بدن شما بخشی از کالری اضافه را به چربی تبدیل می‌کند. این چربی در سلول‌های کبد ذخیره می‌شود.

وقتی چربی بیش از ۵٪ از وزن کل کبد را تشکیل دهد، شما دچار کبد چرب هستید.

با گذشت زمان، کبد چرب می‌تواند باعث سیروز (زخم و سفت شدن بافت کبد) شود.

کبد چرب بیماری شایع است.

انواع کبد چرب

دو نوع اصلی از بیماری کبد چرب وجود دارد:

کبد چرب از نوع الکلی (ALD):

این نوع کبد چرب ناشی از مصرف بیش از حد الکل است که منجر به تجمع چربی در کبد می‌شود. الکل باعث مرگ سلول‌های کبدی می‌گردد و اگر ادامه یابد، می‌تواند به التهاب، زخم و نارسایی کبد منجر شود.

کبد چرب از نوع متابولیک (MASLD):

این نوع غیرالکلی است و با عوامل خطر متابولیک مانند چاقی، دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و کلسترول مرتبط است. چربی اضافی بدون التهاب اولیه انباشته می‌شود، اما می‌تواند پیشرفت کند.

بیماری کبد چرب مرتبط با متابولیسم شایع‌ترین نوع کبد چرب است. قبلاً به آن بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) گفته می‌شد.

بیماری کبد چرب ناشی از الکل، به دلیل مصرف زیاد الکل ایجاد می‌شود.

کبد سالم طبیعی در مقایسه با کبدی که دچار بیماری کبد چرب است، به این صورت است که در کبد چرب، چربی درون سلول‌های کبدی ذخیره می‌شود.

علائم کبد چرب چیست؟

بیماری کبد چرب معمولاً هیچ علامتی ندارد. افرادی که علائم دارند ممکن است:

• احساس خستگی یا کسالت عمومی داشته باشند

• در قسمت بالای سمت راست شکم احساس درد کنند

• کاهش وزن داشته باشند

نشانه‌هایی که ممکن است نشان‌دهنده نوع شدیدتر بیماری کبد چرب باشند عبارت‌اند از:

• زردی چشم‌ها و پوست (یرقان)

• کبودی‌های غیرعادی

• تیره شدن رنگ ادرار

• ورم یا بزرگ شدن شکم

• استفراغ خونی

• مدفوع سیاه‌رنگ

• خارش پوست

علت بروز بیماری کبد چرب چیست؟

بیماری کبد چرب معمولاً در اثر ترکیب چند عامل و در طول زمان ایجاد می‌شود.

شایع‌ترین دلایل کبد چرب عبارت‌اند از:

• اضافه‌وزن یا چاقی، به‌ویژه در ناحیه شکم

• ابتلا به دیابت نوع ۲ یا مقاومت به انسولین

• بالا بودن چربی خون، مانند کلسترول یا تری‌گلیسرید زیاد

• مصرف بیش از حد الکل

دلایل کمتر شایع کبد چرب شامل موارد زیر هستند:

• کم‌کاری تیروئید

• مصرف برخی داروها

• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

برخی از زنان نیز ممکن است در دوران بارداری دچار کبد چرب شوند. کبد چرب حاد بارداری (AFLP) یک عارضه نادر است که معمولاً در سه‌ماهه سوم بارداری یا بلافاصله پس از زایمان رخ می‌دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

بیماری کبد چرب معمولاً علائم خیلی واضحی ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل ممکن است تا زمانی که در یک آزمایش معمولی نشانه‌هایی از مشکل کبدی دیده نشود، متوجه آن نشوید.

اگر علائم بیماری شدیدتر کبد را دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. یا با هماهنگی با مجموعه گاما پرتو و مشاوره رایگان از سونوگرافیست گاما پرتو می‌توانید برای دریافت خدمات سونوگرافی کبد چرب در منزل گاما پرتو استفاده کنید تا وضیعت کبد شما با دستگاه پرتابل سونوگرافی بررسی شود.

تفسیر سونوگرافی کبد چرب همان لحظه توسط سونوگرافیست مجموعه گاما پرتو ارائه خواهد شد.

بیماری کبد چرب چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک ابتدا با شما گفت‌وگو می‌کند و سپس معاینه‌تان خواهد کرد.

ممکن است از شما خواسته شود چند آزمایش خون انجام دهید، از جمله آزمایش عملکرد کبد. همچنین ممکن است لازم باشد یکی از روش‌های تصویربرداری زیر انجام شود:

• سونوگرافی کبد

• سی‌تی‌اسکن (CT scan)

• ام ‌آر ‌آی (MRI)

پزشک ممکن است شما را به متخصص گوارش (پزشکی که در درمان دستگاه گوارش تخصص دارد) ارجاع دهد.

در برخی موارد ممکن است نیاز به نمونه‌برداری (بیوپسی) از کبد باشد. این کار به پزشک کمک می‌کند تا میزان تجمع چربی در کبد را نیز مشخص کند.

سونوگرافی کبد چرب در منزل توسط گاما پرتو (رتبه برتر سونوگرافی در منزل)

آیا احساس خستگی مداوم، ضعف عمومی، کاهش وزن ناگهانی، از دست دادن اشتها، تهوع، درد در ناحیه مرکزی شکم، زردی پوست یا چشم‌ها، تورم شکم، یا حتی گیجی و خارش پوست دارید؟ این‌ها می‌توانند از مهم‌ترین علائم کبد چرب باشند که نباید نادیده گرفته شوند.

کبد چرب، که اغلب به دلیل اضافه وزن، دیابت یا رژیم غذایی نامناسب ایجاد می‌شود، در مراحل اولیه ممکن است بدون علامت باشد، اما اگر پیشرفت کند، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند التهاب کبد یا سیروز منجر شود.

برای کبد چرب، تشخیص زودرس کلید موفقیت در درمان است. یکی از بهترین روش‌های تشخیصی، سونوگرافی کبد چرب است که می‌تواند میزان چربی انباشته‌شده در کبد را به طور دقیق نشان دهد و به پزشک کمک کند تا برنامه درمانی مناسبی تنظیم کند.

اگر به دنبال راحتی و کیفیت هستید، سونوگرافی در منزل گاما پرتو گزینه ایده‌آلی است! مجموعه گاما پرتو با بیش از 13 سال تجربه و سابقه درخشان در زمینه تصویربرداری پزشکی، خدمات سونوگرافی در منزل را با تجهیزات پیشرفته و کارشناسان مجرب ارائه می‌دهد. ما دستگاه‌های مدرن آمریکایی و ژاپنی را مستقیماً به منزل شما می‌آوریم تا بدون نیاز به رفت‌وآمد و در محیط آرام خانه‌تان، سونوگرافی کبد چرب را انجام دهید. علاوه بر این، سونوگرافی در منزل گاما پرتو با ارائه فاکتور بیمه، خیال شما را از بابت هزینه‌ها راحت می‌کند تمامی بیمه‌ها این خدمات را پوشش می‌دهند.

در حال حاضر خدمات سونوگرافی در منزل تهران و سونوگرافی در منزل کرج توسط گاما پرتو رتبه برتر سونوگرافی در منزل با بهترین قیمت و کیفیت ارائه می‌شود.

تفسیر سونوگرافی کبد چرب توسط سونوگرافیست مجموعه گاما پرتو در همان لحظه خدمت شما ارائه خواهد شد. به همراه توصیه ها و معرفی پزشک حازق جهت درمان کبد چرب.

جهت استعلام هزینه و هماهنگی برای سونوگرافی در منزل به آدرس https://gama-parto.ir مراجعه نمایید.

درمان بیماری کبد چرب چگونه است؟

با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی، می‌توان بیماری کبد چرب را بهبود داد و حتی آن را کاملاً برگرداند.

اگر به کبد چرب متابولیک (MAFLD) مبتلا هستید، معمولاً توصیه می‌شود که:

• رژیم غذایی سالمی داشته باشید و از مصرف قند خودداری کنید

• وزن خود را کاهش دهید

• به‌طور منظم ورزش کنید

• قند خون خود را کنترل کنید

• در صورت داشتن کلسترول بالا، آن را درمان کنید

• از مصرف داروهایی که ممکن است به کبد آسیب بزنند، پرهیز کنید

• الکل مصرف نکنید یا مصرف آن را به حداقل برسانید و سیگار یا ویپ را ترک کنید

اگر علت کبد چرب شما مصرف الکل باشد، مهم‌ترین کار این است که نوشیدن الکل را کاملاً کنار بگذارید. این کار از پیشرفت بیماری به سمت مراحل خطرناک‌تر جلوگیری می‌کند.

داروهای بیماری کبد چرب

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان مستقیم بیماری کبد چرب وجود ندارد.

سایر گزینه‌های درمانی

بسته به علت ایجاد کبد چرب، پزشک ممکن است شما را به یکی از متخصصان زیر ارجاع دهد:

• متخصص تغذیه

• فیزیولوژیست ورزشی (کارشناس ورزش درمانی)

• روان‌شناس

• مشاور ترک مواد و الکل

عوارض بیماری کبد چرب

افرادی که به بیماری کبد چرب مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر موارد زیر قرار دارند:

• مشکلات قلبی

• سکته مغزی

• بیماری‌های کلیوی

چربی اضافی در کبد باعث التهاب می‌شود که در نهایت به فیبروز (زخم شدن بافت کبد) منجر می‌گردد. این وضعیت ممکن است به سیروز تبدیل شود و در ادامه سرطان کبد را به دنبال داشته باشد.

در برخی موارد، ممکن است فرد به پیوند کبد نیاز پیدا کند.

مراحل پیشرفت بیماری کبد چرب

یماری کبد چرب معمولاً به‌صورت تدریجی و در چند مرحله پیشرفت می‌کند. اگر در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود، قابل بازگشت است، اما در صورت پیشرفت ممکن است به نارسایی یا سرطان کبد منجر شود. مراحل اصلی آن عبارت‌اند از:

مرحله اول – تجمع چربی (Steatosis):

در این مرحله، چربی در سلول‌های کبد جمع می‌شود، اما التهاب یا آسیب جدی وجود ندارد. بیشتر افراد در این مرحله هیچ علامتی ندارند و تنها در آزمایش خون یا سونوگرافی متوجه آن می‌شوند.

مرحله دوم – التهاب کبدی (NASH):

اگر تجمع چربی ادامه یابد، سلول‌های کبدی دچار التهاب و آسیب می‌شوند. این مرحله «استئاتوهپاتیت غیرالکلی» یا NASH نام دارد. در این حالت ممکن است فرد احساس خستگی، درد در ناحیه بالای شکم یا اختلالات گوارشی خفیف داشته باشد.

مرحله سوم – فیبروز (Fibrosis):

التهاب مداوم باعث می‌شود بافت سالم کبد به تدریج با بافت زخم (فیبروز) جایگزین شود. در این مرحله هنوز بخشی از کبد عملکرد طبیعی خود را حفظ می‌کند، اما روند بهبود سخت‌تر می‌شود.

مرحله چهارم – سیروز (Cirrhosis):

در این مرحله، بخش عمده‌ای از بافت کبدی آسیب دیده و با بافت سفت و فیبروتیک جایگزین شده است. سیروز می‌تواند باعث زردی، ورم شکم، خون‌ریزی گوارشی، گیجی و حتی نارسایی کبد شود. در این حالت، تنها گزینه درمانی ممکن است پیوند کبد باشد.

پیشگیری از بیماری کبد چرب

برای جلوگیری از بیماری کبد چرب، باید همان توصیه‌های سبک زندگی را رعایت کنید که به افراد مبتلا نیز داده می‌شود. این موارد شامل موارد زیر است:

• خوردن یک رژیم غذایی سالم شامل میوه و سبزیجات فراوان، غلات کامل و چربی‌های مفید

• حفظ وزن مناسب و سالم

• نخوردن یا بسیار کم نوشیدن الکل

• فعالیت بدنی منظم در بیشتر روزهای هفته

اگر مدتی است ورزش نکرده‌اید، پیش از شروع فعالیت‌های ورزشی حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

 

به نقل از Frontiers in Nutrition (2021):

“Physical activity, especially structured exercise, has been shown to improve hepatic steatosis and is the core treatment during the whole NAFLD disease spectrum.”

ترجمه فارسی:

«فعالیت بدنی، به‌ویژه ورزش منظم و برنامه‌ریزی‌شده، نشان داده شده است که استئاتوز کبدی را بهبود می‌بخشد و درمان اصلی در سراسر طیف بیماری کبد چرب غیرالکلی محسوب می‌شود.»

رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به کبد چرب چیست؟

اگر بیماری کبد چرب شما به وزن مربوط است، باید با پیروی از یک رژیم غذایی متعادل، وزن خود را به‌تدریج و به‌صورت پایدار کاهش دهید.

پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند از مصرف قند پرهیز کنید و رژیم مدیترانه‌ای را امتحان کنید؛ این رژیم سرشار از سبزیجات، میوه‌ها و چربی‌های مفید است.

غذاها و رژیم‌هایی که شامل آجیل، دانه‌ها، غلات کامل، ماهی و مرغ هستند نیز برای بهبود کبد چرب مفیدند.

همچنین مهم است که از مصرف زیاد گوشت قرمز و نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید.

برای دریافت راهنمایی در مورد روش‌های سالم کاهش وزن، با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید.