مراسم یادبود ناصر تقوایی، فیلمساز برجسته و خالق آثاری چون «کاغذ بیخط» و «داییجان ناپلئون»، در سالن شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد. این مراسم که چند روز پس از درگذشت این هنرمند فقید توسط کانون کارگردانان خانه سینما برپا شد، محفلی بود برای مرور کارنامه و جایگاه او در سینمای ایران؛ محفلی که به گفته بسیاری از حاضران، نشانی از غربت این هنرمند داشت.
به گزارش ایسنا، مراسم با پخش بخشی از گفتوگوهای ناصر تقوایی آغاز شد؛ جایی که او با انتقاد از سانسور میگفت: من دوست داشتم فیلمی بسازم که مال خودم باشد. اگر نتوانم، مینویسم یا درس میدهم. اما این چه رفتاری است که با روشنفکران میشود؟ چه کسی پاسخگوی عمر رفته ماست؟
مجید برزگر، مجری مراسم، در ادامه پیام بهرام بیضایی را که مدتی قبل بهمناسبت درگذشت تقوایی منتشر شده بود قرائت کرد و بعد پیام صوتی جدید این کارگردان که در آمریکا به سر میبرد، پخش شد.
پس از آن، محسن امیریوسفی در سخنانی از همزمانی درگذشت ناصر تقوایی و قتل داریوش مهرجویی سخن گفت و پیشنهاد کرد روز ششم آبان را به کنایه، «روز کارگردان» بنامند. او تأکید کرد: اگر سانسور زودتر کنار میرفت، امروز آثار بیشتری از امثال تقواییها میدیدیم.
در بخش بعدی، پیام تصویری اصغر فرهادی پخش شد که گفت: ناصر تقوایی از معدود فیلمسازانی بود که آثارش معاصر زمان خود بود و هنوز هم برای نسلهای بعدی جذاب است. وی سریال داییجان ناپلئون را مهمترین اثر تاریخ تلویزیون ایران دانست و افزود: سکانس پایانی ای ایران برای من همیشه خاص بوده، چون حرفش هنوز جاری است. علیرضا داودنژاد نیز در سخنانی تلخ درباره «ورشکستگی منظومه تصویری کشور» گفت: روی دیگر این ورشکستگی، منزوی کردن تقوایی و امثال اوست. اگر مدیریت خلاق داشتیم، کیارستمی با خطای پزشکی نمیرفت، پوراحمد با دلشکستگی آویزان نمیشد و مهرجویی تکهپاره نمیگشت . او یادآور شد: تقوایی میگفت اگر قرار باشد کاغذ بیخطِ مرگ نباشد، پس زندگی را کجا باید نوشت؟
مرضیه وفامهر نیز با لحنی احساسی از «غربت» همسرش گفت و از کسانی که بهنام هنرمند اما بهدور از اصالت عمل میکنند، انتقاد کرد و افزود: ناصر برای عوام فیلم نمیساخت چون به خیر بلندمدت مردم میاندیشید.
وفامهر همچنین خبر داد: بهزودی کتابی از گفتارهای تقوایی با عنوان حقیقت واقعیت منتشر میشود. در واقع مرگ وجود ندارد، فقط تظاهری است. آنچه میماند، زندگی و ساختن است.
در ادامه، پیام تصویری جعفر پناهی پخش شد که بیان کرد: ناصر تقوایی حافظه سینمای ایران است. شاید سالها بگذرد تا سینما دوباره چنین فیلمسازی را ببیند . پیامهای سودابه فضائلی، محمدرضا اصلانی، پرتو نوریعلاء و نسیم خاکسار نیز در همین بخش پخش شد.
سپس اسفندیار منفردزاده در پیامی از ارزش کار تقوایی و امیر نادری گفت و با اشاره به قتل مهرجویی افزود: شرم بر ما که چنین با هنرمندانمان رفتار میکنیم.
سعید پورصمیمی هم اظهار کرد: پس از انقلاب، تقوایی را عملاً ممنوعالکار کرده بودند، اما وقتی فیلمنامه کوچک جنگلی را نشان داد، مسئولان وقت حیرت کردند. میخواستند پرونده تقوایی را با ساختهنشدن دو پروژه ببندند، اما با حمایت هارون یشایایی «ناخدا خورشید» ساخته شد و در «لوکارنو» تحسین شد. وی ادامه داد : از نگاه من تقوایی خبر نداشت که ماجرای چای تلخ و بقیه فیلمهای کار نشدهاش، ادامه همان تلاشها برای بستن پرونده اوست. او خبر نداشت، چون تمامی حواسش مشغول کار بود و توجه نمیکرد که چه چوبهایی لای چرخش میگذارند. انگار او باید تاوان ساخت دایی جان ناپلئون را میداد.
سعید عقیقی، فیلمنامهنویس، نیز در این مراسم از وجه ادبی تقوایی سخن گفت و تأکید کرد: او بیش از آنکه وسواسی باشد، دقیق بود. با همان امکانات محدود، میتوانست سه فیلم بسازد. ایران بهشت فیلمسازان بیاستعداد است.
محسن تقوایی، برادرزاده ناصر تقوایی نیز متنی درباره یاد و میراث او نوشته بود که توسط دخترش قرائت شد.در بخشی دیگر، محمد رسولاف در پیامی تصویری خواستار «تلاش جمعی برای تغییر وضعیت موجود فیلمسازان مستقل» شد.
در پایان مراسم، مجید برزگر اعلام کرد که نگاتیو بسیاری از آثار تقوایی از بین رفته، اما با همکاری فیلمخانه ملی، نسخه اپتیک مستند «باد جن» بازسازی شده است. سپس دقایقی از این مستند برای حاضران پخش شد.
مراسم با اجرای موسیقی و همخوانی سرود ای ایران و دمامزنی در محوطه خانه هنرمندان به پایان رسید؛ بدرقهای باشکوه برای هنرمندی که بسیاری از حاضران گفتند در زمان زندگیاش، «غریب» بود اما آثارش جاودانه ماند.

شما چه نظری دارید؟