اطلاعات نوشت: اسناد اهدا شده که شامل مکاتبات، یادداشتها و اسناد خانوادگی دکتر مصدق است، از نظر تاریخی و پژوهشی ارزش بالایی دارند و بخشی از حافظه سیاسی و فرهنگی ملت ایران را تشکیل میدهند. این مجموعه قرار است پس از مرمت و طبقهبندی علمی، در اختیار پژوهشگران و علاقهمندان تاریخ معاصر قرار گیرد.
محمد محمدی اردهالی، عضو هیأت امنای آرامگاه دکتر مصدق، در گفتگو با خبرنگار اطلاعات اظهار کرد: این اسناد باید در اختیار عموم قرار گیرند تا هم از نابودی آنها جلوگیری شود و هم امکان دسترسی پژوهشگران فراهم آید. به گفته وی، این اقدام صرفاً انتقال فیزیکی اسناد نیست، بلکه حرکتی در جهت صیانت از حافظه تاریخی ملت ایران، بازخوانی منصفانه تاریخ معاصر و تقویت اعتماد میان مردم و نهادهای فرهنگی است.
محمدی اردهالی افزود: اسناد یادشده شامل مکاتبات و یادداشتهایی است که دکتر مصدق شخصاً نوشته و در آنها به مسائل جاری کشور، دیدارها و گفتگوهایش با رجال سیاسی زمان خود اشاره کردهاست. اردهالی تأکید کرد که این مجموعه علاوه بر ارزش تاریخی، بازتابدهنده روحیه استقلالطلبی، اخلاقمداری و مردمگرایی دکتر مصدق است.
وی همچنین توضیح داد: این اسناد از زمان درگذشت دکتر مصدق تاکنون در محل اقامت او در احمدآباد نگهداری میشدند و بهدلیل برخی محدودیتها، دسترسی پژوهشگران به آنها ممکن نبود.
به گفته وی، در نشست مشترکی که با بازماندگان دکتر مصدق ـ که تنها نوادگان وی در قید حیات هستند ـ برگزار شد، اعضای خانواده نیز با انتقال اسناد موافقت کردند تا این مجموعه ارزشمند شامل بیش از ده هزار برگ سند، در اختیار سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران قرار گیرد.
همچنین مقرر شدهاست متخصصان کتابخانه ملی پس از بررسی و ساماندهی، اسناد دارای ارزش پژوهشی و تاریخی را شناسایی و برای استفاده محققان آماده کنند.
در مراسم رسمی تحویل این اسناد، غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، و اعضای شورای معاونان این سازمان حضور داشتند. از سوی خانواده و هیأت امنای آرامگاه دکتر مصدق نیز محمد محمدی اردهالی و حسین متیندفتری در مراسم شرکت کردند.بر اساس مفاد تفاهمنامه، اسناد تحویلی در آرشیو ملی ایران تحت شرایط استاندارد دما، رطوبت و نور، شناسایی، مرمت و ردهبندی میشوند و پس از آمادهسازی نهایی، در دسترس پژوهشگران قرار میگیرند.
روابط عمومی کتابخانه ملی ایران نیز اعلام کرد: بنابر اظهارات غلامرضا امیرخانی در این مراسم، هیچ مکانی امنتر از آرشیو ملی ایران برای نگهداری اسناد ملی نیست و صیانت از این میراث، مسئولیتی فراتر از دولتها و دورههاست. بهویژه که در سالهای اخیر، برخی جریانها در تلاشند تا تاریخ معاصر را بازنویسی و چهره رژیم پهلوی را تطهیر کنند، در حالی که تکیه بر اسناد اصیل، بهترین راه برای ارائه روایتی دقیق و بیتحریف از تاریخ است.
نمایندگان خانواده مصدق نیز با ابراز خرسندی از این اقدام، سپردن اسناد به آرشیو ملی را گامی مؤثر در حفظ میراث نهضت ملی دانستند. آنان پیشنهاد کردند مجموعهای از نامههای مردمی دکتر مصدق که بازتابی از منش اخلاقی و ارتباط مردمی اوست، با عنوان «مکاتبات نخستوزیر قلعه» منتشر شود تا نسلهای جدید با چهره انسانی و مردمی او آشنا شوند.
در گام اجرایی این تفاهم، مجموعه اسناد از خانه تاریخی دکتر مصدق در احمدآباد البرز با حضور سید محمود سادات، معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی، بهطور رسمی تحویل داده و برای انتقال به آرشیو ملی آماده شد. سادات در حاشیه این مراسم تأکید کرد: نگهداری حرفهای این اسناد در آرشیو ملی، زمینه مطالعه دقیقتر تاریخ معاصر کشور را فراهم میکند و میتواند الگویی برای دیگر خانوادههای رجال سیاسی باشد تا اسناد خود را به نهادهای تخصصی بسپارند.
خانه تاریخی دکتر محمد مصدق در احمدآباد که پس از کودتای ۱۳۳۲محل تبعید و اقامت او بود، امروز یکی از نمادهای حافظه تاریخی ملت ایران محسوب میشود. انتقال اسناد شخصی او به آرشیو ملی، اقدامی در راستای پاسداشت میراث ماندگار نهضت ملی و گامی مؤثر در حفظ هویت تاریخی و فرهنگی ایران ارزیابی شده است.
