سیروس خسروی - روزنامه اطلاعات| امروز ۲۶ آذرماه روز ملی حملونقل نامگذاری شده است. احتمالاً بسیاری از افراد جامعه حتی تعداد زیادی از افراد شاغل در این بخش مهم و زیربنایی اقتصاد کشور از وجود چنین روزی در تقویم رسمی کشور و پیشینه نامگذاری این روز بیاطلاع یا کماطلاع هستند! ماجرا برمیگردد به روزهای پرتلاطم و حساس آذرماه ۶۱ در روزگار حماسه آفرینیهای مردمان این سرزمین که در اوج حملات رژیم بعثی عراق که از پشتیبانی مالی نظامی و اطلاعاتی قدرتهای بزرگ و بعضی کشورهای منطقه نیز برخوردار بود رانندگان و کامیونداران حماسهای بزرگ و ماندگار آفریدند.
در آن روزها، از یکطرف، کشور از نظر ذخیره کالاهای اساسی و احتیاجات ضروری مردم نظیر گندم، برنج و روغن و... و نیز ملزومات دیگر در وضعیت بحرانی قرار گرفته بود و بیم بحران کمبود کالا و تأثیر سوء آن بر ادامه مسیر دفاع از این سرزمین میرفت و از طرف دیگر حدود ۱۰۰ فروند کشتی در بنادر جنوبی ایران منتظر تخلیه کالاهای خود بودند، در نتیجه، علاوه بر اینکه این کشتیها در معرض خطر بمباران توسط هواپیماهای دشمن بودند، هزینههای مربوط به توقف و عدم تخلیه بار کشتیها (دموراژ) و هزینههای سنگین بابت بیمههای جنگی کشتیها آنهم با توجه به شرایط جنگی و ویژه ارزی کشور در آن دوران، بار مالی مضاعفی برای کشور در پی داشت. در این شرایط، این رانندگان و کامیونداران و فعالان بخش حملونقل جادهای بودند که با عزمی خستگی ناپذیر و تلاشی شبانه روزی و وصفناپذیر حماسهای بزرگ آفریدند و کشور را از مهلکه قحطی و گرسنگی و یأس و ناامیدی رهانیدند.
سالها بعد یعنی در سال ۱۳۷۶ برای قدردانی و بزرگداشت این کار سترگ و ارزشمند به پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی و تصویب شورای فرهنگ عمومی کشور ۲۶ آذرماه روز ملی حملونقل نامگذاری شد.
بدون شک حملونقل یکی از بخشهای زیربنایی و از ارکان اصلی رشد و توسعه و ثبات هر کشوری به شمار میرود.
بطوریکه زندگی روزمره مردم از خورد و خوراک و معیشت تا کار و تحصیل و مسافرت و جابجایی افراد و کالاها وابسته به وجود یک شبکه کارا و منظم و پرتلاش حملونقل است، شبکهای که شامل خطوط ریلی، دریایی و هوایی منظم و مجهز و پویا با پرسنل متخصص و کارآمد و قابل اتکا باشد.
البته هرکدام از این بخشها به زیر مجموعهها و شاخههای مختلف تقسیم و تبدیل میشوند از شبکه حملونقل جادهای برون شهری که خود مشتمل بر توزیع کالا یا جابجایی افراد است تا شبکههای مختلف درون شهری که طبعاً آنها هم چنین زیر مجموعههایی را دارند.
در مورد جایگاه ویژه حملونقل شاید نیاز به توضیح نباشد که زندگی تمام افراد و آحاد جامعه وابستگی مستقیم و غیرمستقیم به این بخش از اقتصاد یا بهتر بگوییم بخش زیربنایی اقتصاد دارد بطوریکه هر واحد، بخش، صنف یا شاخهای از اجتماع را که در نظر بگیریم بدون بهرهمندی از خدمات شبکه توزیع کالا و افراد امکان بقا و موجودیت ندارد. به بیان دیگر میتوان گستردگی و نفوذ و اهمیت این بخش از اقتصاد جامعه را به شبکه عروق و خونرسانی بدن تشبیه نمود و این قیاس نه تنها اغراق نیست بلکه به جایگاه مهم، حیاتی و بیبدیل این صنعت در مانایی، پویایی و رشد کشور اشاره دارد.
تمامی بخشهای جامعه از تولید و توزیع و مصرف و خدمات و آموزش تا دفاع از مرزها و حریم کشور و ... بدون استفاده از امکانات و خدمات این زیرساخت بنیانی کشور امکان حیات بقا و ادامه فعالیت را ندارند. با وجود تمامی پیشرفتها خصوصاً در دو دهه اخیر که بواسطه استفاده از رایانهها و ابررایانهها و پیشرفتهای خارقالعاده در فناوریهای مربوط به رباتها و هوش مصنوعی بدست آمده و در بسیاری از امور باعث تقلیل نقش نیروی انسانی شده است اما همچنان داشتن مجموعهای از افراد متخصص و آموزش دیده و البته متعهد و صادق و با انگیزه، سرمایه اصلی بخش حمل و نقل هر جامعهای است که البته این امر در کشورهای در حال توسعهای چون میهن عزیزمان نمود عملی و عینی بیشتری نیز دارد.
به همین خاطر ضروری است با عنایت به جایگاه ارزشمند و خطیر این صنعت در رشد و توسعهی اقتصادی کشور که خود مسبب و محرک توانمندکردن تمامی افراد جامعه خواهد بود در رفع مشکلات و نیازها و ملزومات آن و رشد و ارتقای همهجانبه آن همگام با پیشرفتهای روز دنیا اهتمام ویژهای داشته باشیم. پر واضح است که نیروی انسانی شاغل در این بخش نیز باید علاوه بر مجهز بودن به تجهیزات و ماشینآلات مدرن و با کیفیت به امکاناتی که لازمه حفظ و ارتقای توانمندی آنان است دست یابند.
بدینخاطر باید با برنامهریزی دقیق و آیندهنگری مسائل مختلفی که این صنعت با آن روبروست را فهرست و اولویتبندی نمود از تجهیز ناوگانهای مختلف حملونقل تا ارتقا و نوسازی و آموزشهای نوین، همچنین بهرهمندی پرسنل از بدیهیترین امکانات رفاهی نظیر بیمههای درمانی و تکمیلی و عمر تا حقوق و مزایای مناسب و در شأن آنان و نیز حمایتهای قانونی که قانونگذار با تصویب لوایحی چون شناختهشدن رانندگی به عنوان شغلی سخت و زیانآور میتواند و باید به حمایت از این قشر از جامعه بیاید.
یکی از مطالبات اصلی رانندگان در بخشهای مختلف حمل و نقل همین شناخته شدن رانندگی به عنوان یکی از مشاغل سخت و زیانآور است که متأسفانه علیرغم تمامی عوارض و مشکلاتی که رانندگی به عنوان یک حرفه میتواند برای شخص در پی داشته باشد هنوز به تصویب نرسیده است.
این درحالیست که رانندگی طولانیمدت عوارضی چون دیابت، فشارخون، دیسک کمر و آرتروزگردن و بیماریهای ناشی از آلودگی هوا و نیز استرس ناشی از ترافیکهای سنگین خصوصاً در کلانشهرها دارد که باعث ایجاد انواع بیماریهای اعصاب و روان میشود.
متأسفانه با رشد سریع و عجیب تورم در سالیان اخیر و شکاف ایجاد شده بین دستمزد دریافتی و هزینههای معیشت، فشار اقتصادی وارده بر دوش خانوارهایی که شغل نانآور آنان به رانندگی و حمل و نقل ارتباط دارد به صورت فزایندهای افزایش یافته به طوری که تنها راهکار ممکن برای افراد شاغل در این بخش انجام اضافهکاریهای ممتد و طولانی یا انجام کار در شغل دیگری در ساعات غیرکاری است که منجر به فرسودگی و بیماریهای مختلف جسمی و روحی برای افراد میشود. ضمن اینکه به خاطر خستگی و کاهش ساعات خواب، ریسک خواب آلودگی و تصادف و احتمال مرگ آنان را نیز به نحو چشمگیری افزایش میدهد.
این فشارها علاوه بر تحمیل هزینههایی از قبیل جبران خسارات وارده به افراد و بیمهها، باعث ایجاد فشار مضاعف روانی بر رانندگان نیز میشود که خود این امر نیز در ایجاد و تشدید مسائلی نظیر کج خلقی، پرخاشگری و نزاع و افسردگی و طلاق بسیار مؤثر است.
این وضعیت برنامهریزی دقیق و نگرش عمیقتر و انسانیتر به مشکلات این بخش از جامعه را میطلبد.
