اطلاعات نوشت: امروزه در نظام اقتصاد بین الملل، بهرهگیری از مرزهای سیال و سهیم شدن در بازارهای تولید، تجارت و سرمایه جهانی بسیار اهمیت دارد و در این گذر، عبور از دیپلماسی سنتی به دیپلماسی اقتصادی به عنوان ابزار نوین و کارآمد، سبب تعامل در اقتصاد جهانی و دستیابی به توسعه خواهد شد.
باید در نظر داشت با توجه به تحریمهای یکجانبه غرب علیه ایران که در برخی مواقع فروش نفت را دستخوش تغییر میکند، راهبرد رهایی از فروش مواد خام و افزایش تولیدات داخلی و صادرات آنها، باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.
از طرفی ایران برای حضور پایدار در بازارهای جهانی، با موانع و چالشهای در عرصه اقتصاد جهانی مواجه است. چرا که چندین دهه است در معرض سیاستهای تحریمی غرب قرار دارد. همچنین تعامل ایران با نظام اقتصاد جهانی، پیچیدگیهایی دارد که مدیریت دیپلماسی اقتصادی را به مقولهای مهم تبدیل کرده است.
برهمین اساس، دیپلماسی اقتصادی در فرهنگ امروز بین کشورهای جهان، یکی از سیاستهای کارآمد و راهبردی برای کسب امتیاز در صحنه رقابت اقتصاد جهانی و پیشرفت اقتصادی محسوب میشود که به دنبال تبدیل کردن منابع قدرت موجود در حوزه اقتصاد به قدرت واقعی و افزایش اقتدار یک ملت است.
اما باید در نظر داشت در دیپلماسی اقتتصادی اگر راهبردها، فرصتها و تهدیدها مشخص نباشند، ممکن است در این روابط دچار سردرگمی و به عدم کسب نتیجه منجر شود.به عبارتی بدون بازار سرمایه فعال، سیاست صنعتی منسجم و نظام بانکی توسعهگرا، هیچ کشوری نمیتواند از ظرفیت قدرت اقتصادی بهره ببرد.
بر همین اساس خام فروشی به کشورهای منطقه یا همسو، نمیتواند به معنای فعال شدن دیپلماسی اقتصادی برای توسعه تعبیر شود. بلکه اگر کشور میزبان با برنامه و اولویت مشخص همراه با کاهش خام فروشی وارد فضای دیپلماسی اقتتصادی شود، قطعا میتواند از این فضا به بهترین شکلی برای توسعه اقتصادی کشور بهره ببرد.
سیاست های موثرهمسایگی
عباس مقتدایی ،نماینده مردم اصفهان در مجلس در گفت و گو با ایرنا دراین باره می گوید: ۱۵ کشور همسایه میتوانند فرصتی در اختیار استانهای مرزی کشور قرار دهند تا از ظرفیت برای ارتقای دیپلماسی اقتصادی استفاده شود و وزارت امورخارجه میتواند بستر لازم را برای چنین دیپلماسی فراهم سازد.
وی می افزاید:مجلس از هر اقدامی که به تقویت دیپلماسی اقتصادی کمک کند، حمایت خواهد کرد. البته در این مسیر کشف تنگناها، موانع و مشکلات وزارت خارجه برای بهبود روند دیپلماسی اقتصادی در حوزههای استانهای مرزی ضروری است تا درک عمیقی از توانمندیها حاصل شود.
علی خضریان ،نماینده مردم تهران در مجلس هم دراین باره اظهار می کند:در دولت چهاردهم برای توجه به سیاستهای همسایگی، از ظرفیت استانهای مرزی استفاده میشود و این رویه ارزشمند است ولی بهره بردن از مسیر سیاستهای کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت پیگیری شوند.
وی تاکید می کند: همچنین باید به تجار ایرانی در کشورهای منطقه فراخوان داده شود و نقش آنها را در این مسیر که صاحب تجربه و ایده هستند، در دبیرخانه رسمی در دولت با مشارکت وزارتخاتههای امور خارجه، صنعت، معدن و تجارت و اقتصاد مورد توجه قرار داد. به عبارتی این موضوع فقط مختص وزارت امورخارجه نیست و باید با اهتمام نهاد ریاست جمهوری در دولت، توجه به دیپلماسی اقتصادی و استانی با بهره بردن از ظرفیت همه دستگاهها پیگیری شود.
خضریان ادامه می دهد: پس از تشکیل دبیرخانه مربوطه در دولت و همراهی نهادهایی مانند بانک مرکزی و سایر بانکها، ایدهها و تجربهها را باید به میدان آورد و برای تحقق اهدافی که در نظر گرفته شده است، برنامه ریزی لازم انجام شود.
نماینده تهران درمجلس با بیان اینکه باور به رفع مشکلات اقتصادی از طریق توجه به دیپلماسی اقتصادی و استانی باید در همه قوا شکل بگیرد، یادآور می شود: نباید در این روند فقط به موضوع مذاکره صرف با کشورهای مختلف تکیه کرد. البته مذاکره امر بدی نیست و در جای خود میتواند مسیر رشد و پیشرفت کشور را با دولت و کشورهای مختلف بهبود ببخشد. اما اینکه فقط مذاکره با غرب و آمریکا را هدف گذاری کنیم، قطعا مسیر درستی نخواهد بود.
وی تصریح می کند: در کنار موضوع مذاکره، ایجاد بازارهای جدید برای کشور، استفاده از ظرفیت کشورهای منطقهای و حتی کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین و قدرتهای بزرگی که در اطراف ایران و شرق آسیا وجود دارند، میتواند درحوزه بازرگانی، صادرات، واردات و بهبود دیپلماسی اقتصادی، نقش فراوانی ایفا کند.
توجه ویژه به چین و روسیه
خضریان با اشاره به اهمیت توسعه روابط با کشور چین که در بهبود شرایط اقتصادی کشور اثرگذار خواهد بود، می گوید: اگر ساختار سفارت ایران در پکن را با ساختار یکی از سفارتخانههای کشورمان در اروپا مقایسه کنید که قطعا آن کشور اروپایی به گستردگی روابط ما با چین نیست، متوجه خواهید شد این ساختار برروز رسانی نشده و بر اساس نیازها و مراودات شکل نگرفته است.
وی می افزاید: در نظر گرفتن ساختارکوچک برای مراودات تجاری، اقتصادی و بازرگانی با کشوری نظیر چین که مراوده بالایی با آنها داریم، قطعا برای بهبود دیپلماسی اقتصادی کشورمان ناکافی است.
نماینده مردم تهران در مجلس درباره اهمیت توسعه تجاری با روسیه هم اظهار می کند: کنسولگریهای ما در برخی از جمهوریهای روسیه نظیر جمهوری تاتارستان میتواند فعال شود. چرا که پتانسیل بزرگی برای حوزه اقتصادی به ویژه برای واردات برندهای حلال غذایی، سایربخشهای تجاری، اقتصادی و فرهنگی از جمهوری تاتارستان وجود دارد.
خضریان ادامه می دهد: باید رصد کرد آیا در کنسولگریهای ایران در کشورهای مختلف، به بهره بردن از ظرفیتهای اقتصادی توجه شده یا اینکه کنسولگری به مسائل دیپلماتیک رسمی محدود میشود. بر همین اساس این مسائل باید در دستگاههای مورد اشاره، دولت و دبیرخانه مشترک مورد ارزیابی قرار بگیرد تا ساختارها در سفارتخانهها و کنسولگریها به روزرسانی شود.
وی با بیان اینکه با ساختارهای کهنه نمیتوان در پیشبرد اهداف مورد نظر در دیپلماسی اقتصادی و استانی موفق عمل کرد، تصریح می کند: وقتی بین کشورهایی نظیر چین و روسیه با کشورهایی اروپایی درباره نوع مراودات و تغییر ساختارها، تفاوتی قائل نباشیم و با یک ساختار برای بهبود روابط تجاری و اقتصادی در هر دو حوزه اقدام شود، قطعا به نتایج دلخواه نخواهیم رسید.
خضریان بر اهمیت توجه به کشورهای حاشیه خلیج فارس، غرب آسیا و آسیای میانه تاکید و می افزاید: در این کشورها باید ابتدا ساختارها بازنگری شوند و دست معاونت اقتصادی در وزارت امورخارجه را برای بهبود شرایط باز کنیم .البته در این مسیر از نیروهای متخصص و نخبه هم باید کمک بگیریم تا در نهایت از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی به بهترین شکل ممکن استفاده شود.
