با وجود گذشت بیش از یک دهه از اجرای نظام دهک‌بندی یارانه‌ها، انتقادها به شیوه شناسایی مشمولان هر سال پررنگ‌تر شده است. حذف گسترده یارانه‌ها در ماه‌های اخیر، بار دیگر این سؤال را به میان آورده که آیا معیارهای فعلی می‌توانند تصویر دقیقی از توان مالی خانوارها ارائه دهند یا نه؟ حالا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از تغییر مسیری جدی سخن می‌گوید؛ تغییری که قرار است دهک‌بندی سنتی را کنار بگذارد و «سطح درآمد واقعی» را جایگزین آن کند.

به نقل از اقتصادآنلاین؛ حمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با انتقاد از خطاهای محاسباتی سیستم فعلی، تأکید کرده است که تصور ثروتمند بودن همه افراد سه دهک بالای درآمدی نادرست است؛ چراکه حدود ۲۷ میلیون نفر در این دهک‌ها قرار می‌گیرند و لزوماً همگی جزو اقشار مرفه نیستند.

ملاک‌های حذف یارانه‌بگیران

اگرچه دولت در پی اصلاح شیوه شناسایی مشمولان است، اما شاخص‌های دارایی همچنان به‌عنوان معیار حذف یارانه باقی می‌مانند. بر اساس ضوابط موجود، خانوارهایی که شرایط زیر را داشته باشند، از فهرست یارانه‌بگیران کنار گذاشته می‌شوند:

•    املاک و مستغلات: مجموع ارزش املاک مسکونی، تجاری، اداری یا باغ‌ویلا بیش از ۳۵ میلیارد تومان

•    خودرو: مجموع ارزش خودروهای تحت مالکیت اعضای خانوار بیش از ۳ میلیارد تومان

•    سفر خارجی: بیش از پنج سفر خارجی غیرزیارتی در طول یک سال

•    تراکنش‌های بانکی: میانگین بالای تراکنش‌های ماهانه به‌عنوان نشانه توان مالی

•    اقامت خارج از کشور: ایرانیان مقیم خارج از کشور مشمول دریافت یارانه نیستند

طبق اعلام رسمی، از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از ۱۰ میلیون نفر با استناد به همین شاخص‌ها از فهرست یارانه‌بگیران حذف شده‌اند.

روش جدید تعیین دهک‌بندی یارانه‌بگیران

در آیین‌نامه پیشنهادی وزارت تعاون که به هیئت دولت ارسال شده، تمرکز اصلی از «دهک‌های هشتم، نهم و دهم» برداشته شده است. به‌جای آن، قرار است توان مالی واقعی خانوارها با دقت بیشتری بررسی شود.
به گفته وزیر کار، دهک‌بندی فعلی هزینه‌های متفاوت زندگی در شهرهای مختلف را نادیده می‌گیرد و همین مسئله باعث شده برخی خانوارهای تحت فشار اقتصادی، صرفاً به‌دلیل درآمد اسمی بالاتر، از دریافت یارانه محروم شوند.

سطح درآمدی چگونه تعیین می‌شود؟

در فرمول جدید، درآمد خالص خانوار در کنار تعداد اعضا و هزینه‌های واقعی زندگی ملاک اصلی خواهد بود. برای مثال، فردی که در شهری مانند تهران مستأجر است و ماهانه ۴۰ میلیون تومان درآمد دارد، ممکن است پس از کسر هزینه مسکن و مخارج ضروری، عملاً در زمره اقشار متوسط یا حتی کم‌درآمد قرار بگیرد.
هدف این رویکرد آن است که یارانه نه بر اساس ظاهر درآمد، بلکه بر مبنای قدرت واقعی تأمین معیشت پرداخت شود؛ روشی که به گفته وزیر کار، عادلانه‌تر از دهک‌بندی فعلی است.

رقم دقیق و زمان واریز یارانه دی ۱۴۰۴

بر اساس اعلام رسمی سازمان هدفمندسازی یارانه ها یارانه دهک های ۱ تا ۳ همانند دوره های گذشته به ازای هر شخص  ۴۰۰ هزار تومان می باشد که در روز ۲۵ دی ماه به حساب مشمولان واریز خواهد شد. همچنین اعضای خانوارهای دهک های ۴ تا ۹ نیز در روز ۳۰ دی ماه مبلغ ۳۰۰ هزار تومان دریافت خواهند کرد.

برای اعتراض به قطع یارانه چه کار کنیم؟

دولت مسیر اعتراض را برای خانوارهای حذف‌شده باز گذاشته است. سخنگوی دولت اعلام کرده افرادی که معتقدند به‌اشتباه از فهرست یارانه‌بگیران کنار گذاشته شده‌اند، می‌توانند:

۱.    به سامانه حمایت به نشانی hamayat.mcls.gov.ir مراجعه کنند

۲.    اطلاعات و مدارک مالی و معیشتی خود را بارگذاری کنند

۳.    درخواست بررسی مجدد ثبت کنند

پس از بررسی مستندات، در صورت احراز شرایط، یارانه این خانوارها دوباره برقرار خواهد شد.