اطلاعات نوشت: از زمان بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، مقامات سراسر اروپا برای تدوین یک توافق صلح که بتواند برای اوکراین مفید باشد، تلاش کردهاند. آنها اکنون میدانند که در حال حاضر، ولادیمیر پوتین علاقهای به متوقف کردن حملات خود ندارد و نگرانند که تغییر اولویتهای آمریکا ممکن است اوکراین را بدون منبع حمایتی حیاتی ،رها کند. در نتیجه، آنها در تلاشند تا راهی برای ارائه تضمینهای امنیتی به کی یف پیدا کنند که بتواند روسیه را متوقف کند و امکان برقراری آتشبس را فراهم سازد.
در گفتگوها پیرامون تضمینهای امنیتی، مقامات عموماً بر روی چند اقدام متمرکز بودهاند: استقرار تعداد کمی از نیروهای اروپایی در اوکراین برای تقویت دفاع این کشور (که به آنها «نیروهای اطمینانبخش» گفته میشود)، وضع تحریمهای بیشتر علیه روسیه، و تأمین سلاحهای بیشتر برای اوکراین، از جمله تسلیحات متعارف. همچنین، آنها درباره تعهدات کتبی برای دفاع از اوکراین، فکر کردهاند. دو مورد از این اقدامات، سلاحها و تحریمهای بیشتر میتوانند قبل از هرگونه آتشبس اجرایی شوند. مابقی تنها پس از پایان جنگ به اجرا درخواهند آمد.
این پیشنهادها محاسنی دارند. اما به خودی خود، برای تضمین امنیت اوکراین کافی نیستند. در واقع، پوتین جنگ را متوقف نخواهد کرد مگر آنکه نیروهای روسی به معنای واقعی کلمه نتوانند بیشتر از این پیشروی کنند.
ناکافی بودن حمایتهای سنتی
در حال حاضر، برخی از تحلیلگران آمریکایی و اروپایی نسبت به اینکه اوکراین بتواند تجاوز روسیه را به طور کامل متوقف کند، بدبین هستند و این موضوع قابل درک است. کشورهای عضو ناتو سالهاست که کی یف را مسلح میکنند و مسکو همچنان به دستاوردهای جزئی دست مییابد. اما اوکراین برای از بین بردن توانایی دشمن ، نیازی به نابودی تمام عناصر ارتش روسیه ندارد . و این درگیری اخیراً به گونهای تغییر کرده است که متوقف کردن آن را آسانتر کرده است.
امروزه، جنگ کمتر با تجهیزات نظامی سنتی و بیشتر با فناوریهای جدیدتر و ارزانتری که اوکراین در پیشبرد آنها نقش داشته است، انجام میشود. در واقع، اوکراین پیش از این نیز بخش زیادی از آنچه برای بازدارندگی دائمی روسیه لازم است را انجام داده است اما اروپا باید تمرکز خود را از این که چه قابلیتهای سنتی را باید به اوکراین ارائه دهد یا برقراری تضمینهای امنیتی کتبی، متوقف کند. در عوض، قاره اروپا باید با سرمایهگذاری بیشتر در بخش نظامی اوکراین، از طریق سرازیر کردن فناوریهای پیشرفتهتر به این کشور، جدی عمل کند. در نهایت، اروپا چاره دیگری ندارد.اینها تنها راه رسیدن به صلح هستند.
«کلمات» کارایی ندارند
در طول قرن گذشته، کشورهای قدرتمند به دنبال ارائه تضمینهای امنیتی به شرکای ضعیفتر بودهاند. با این حال، این تضمینها تنها زمانی فایدهای ملموس داشتهاند که سپرهای عینی ایجاد کرده باشند. در طول جنگ سرد، ناتو به طور مؤثر مقابل اتحاد جماهیر شوروی بازدارندگی ایجاد کرد زیرا ایالات متحده نیروها و قدرت آتش قابل توجهی را در این قاره مستقر کرد، از جمله برخی سلاحهای هستهای. در آسیا، پیمان دفاع متقابل بین کره جنوبی و ایالات متحده برای جلوگیری از حمله کره شمالی مؤثر است زیرا دهها هزار سرباز آمریکایی در شبه جزیره باقی ماندهاند و در آنجا به صورت مشترک با شرکای کرهجنوبی خود برنامهریزی و تمرین میکنند.
در مقابل، در دهه ۱۹۳۰، بریتانیا و فرانسه تعهد خود برای دفاع از لهستان را تنها با لفاظی پشتیبانی کردند؛ در نتیجه، آلمان نازی در حمله به این کشور احساس آزادی عمل کرد. پس از آنکه روسیه اولین حمله خود به اوکراین را آغاز کرد و نیروهایش را در سال ۲۰۱۴ به کریمه، دونتسک و لوهانسک فرستاد، ایالات متحده و اروپا شروع به تأمین کمکهای دفاعی و در نهایت تهاجمی برای کییف کردند. اما تنها در اواخر سال ۲۰۲۱، پس از آنکه مشخص شد روسیه قصد حمله به کل کشور را دارد، کشورهای ناتو تا حدودی در مورد مسلح کردن اوکراین جدی شدند. با این حال، این حمایت مؤثر واقع شد: روسیه به جای اینکه به سرعت اوکراین را فتح کند، همانطور که بسیاری از جهانیان انتظار داشتند، به سرعت در باتلاق گرفتار شد.
در واقع، اوکراین در برخی حوزهها توانسته است به صورت عملی دشمن خود را شکست دهد. نبرد بر سر دریای سیاه را در نظر بگیرید. روسیه از همان ابتدای تهاجم تمامعیار خود، با قطع دسترسی دریایی اوکراین، در پی خفه کردن اقتصاد این کشور بود. ناوگان دریای سیاه مسکو، بنادر اوکراین را محاصره کرد، جزیره مار را اشغال کرد و اودسا، شهر اصلی ساحلی این کشور، را تهدید کرد تلاشهای متفقین برای مذاکره برای پایان دادن جزئی به این محاصره شکست خورد.
اما تا پاییز ۲۰۲۳، ارتش اوکراین با استفاده از پهپادهای دریایی، موشکهای دقیق و بمبهای پرتابی از هوا ، که بخش قابل توجهی از آنها از آمریکا تأمین شده بود ، موفق به شکستن محاصره شد. اگرچه این حملات تنها بخشی از ناوگان روسیه را منهدم کرد، اما کی یف امکان دریانوردی کشتیهای پوتین در نزدیکی بنادر اصلی اوکراین را غیرممکن کرد ، و مسکو چارهای جز انتقال بخش اعظم ناوگان خود به شرق نداشت.
اوکراین در هوا نیز موفقیتهایی داشته است. روسیه جنگ ۲۰۲۲ خود را با اطمینان از اینکه میتواند در عرض چند روز برتری هوایی برقرار کند، آغاز کرد و این امر به او اجازه میداد تا به سرعت به سمت کییف پیشروی کند. در عوض، پدافند مدرن اوکراین دستیابی روسیه به برتری را ناممکن ساخته است. در طول عملیات پیچیده «تار عنکبوت» در سال ۲۰۲۵، اوکراین از پهپادهای مدرن برای نابودی بخش قابل توجهی از ناوگان هوانوردی استراتژیک روسیه استفاده کرده است، یعنی هواپیماهایی که روسیه برای پرتاب تعداد زیادی موشک کروز به تمامی مناطق اوکراین از آنها بهره میبرد.
کییف نتوانسته است آسمان خود را به اندازه کافی برای حمل و نقل هوایی تجاری ایمن کند و حملات موشکی و پهپادهای دوربرد را به طور مداوم تجربه میکند. اما توانسته است هواپیماهای سرنشیندار روسی را مجبور کند که دهها کیلومتر دورتر از خطوط مقدم فعالیت کنند، و به جای انجام عملیات پشتیبانی هوایی نزدیک برای کمک به نیروهای زمینی، بمبهای گلاید پرتاب کنند.
آزادسازی کامل اوکراین، حداقل در حال حاضر، چیزی فراتر از چنین اقداماتی میطلبد و مستلزم قابلیتهای اضافی قابل توجهی است. اما خنثیسازی راهبردی بدون نیاز به یک جنگ فرسایشی طولانی نیز قابل دستیابی است. اوکراین برای خنثی کردن تهدید روسیه، نیازی به کشتن تکتک سربازان روسی ندارد. در عوض، میتواند با هدف قرار دادن عملکردهای اساسی مانند لجستیک، هماهنگی، تحرک، و قدرت آتش، ارتش روسیه را فلج کند. به این ترتیب، میتواند از الگویی که اسرائیل پیشگام آن بود، پیروی کند؛ اسرائیل در سال ۱۹۶۷ نیروی هوایی بسیار بزرگتر مصر را نه با نابودی تکتک هواپیماها، بلکه با از بین بردن بخش زیادی از آنها و منهدم کردن باند فرودگاهها و سامانههای فرماندهی، خنثی کرد. در نتیجه، اسرائیل بدون نابودی کامل نیروهای مخالف گسترده، موجودیت خود را حفظ کرد.
بزرگتر و بهتر
اوکراین از آنچه اکثر مردم فکر میکنند به فلج کردن روسیه نزدیکتر است. جتهای روسیه هنوز هم به اهداف اوکراینی حمله میکنند، البته از فاصله بسیار دور، و نیروهای زمینی روسیه همچنان بخشهای کوچکی از خاکش را تصرف میکنند. اما با استفاده از پهپادها، مینهای کنترل از راه دور، توپخانههای نقطهزن و نظارت مداوم، اوکراین بخشهای وسیعی از جبهه را به مناطق کشتار دائمی تبدیل کرده است.
روسیه تنها با گسیل هزاران هزار سرباز به سمت اهداف اوکراینی میتواند در بخشهایی از این مناطق پیشروی کند. اگر اوکراین بتواند این مناطق کشتاررا با نظارت بر قلمرو بیشتر و حمله به پشت خطوط مقدم کنونی روسیه گسترش دهد و توانایی روسیه برای تجمع نیروها و تجهیزات در عقب جبهه را سلب کند، واحدهای روسی قادر به ایجاد هیچ شتابی نخواهند بود.
در آن صورت، حملات آینده روسیه از نظر راهبردی بیثمر شده و ارزش تلاش کردن را نخواهند داشت.با این حال، اوکراین برای موفقیت به پهپادها و سلاحهای پیشرفته بیشتری نیاز خواهد داشت. و کمک به کییف برای دستیابی به این سامانهها مستلزم آن است که ناتو پیشفرضها و اولویتهای خود را تغییر دهد.متحدان اوکراین باید توجه خود را بر کمک به نوآوری اوکراین و ادغام فناوریهای جدید در مقیاس لازم برای توقف روسیه متمرکز کنند.
این متحدان آنچه را که نیاز دارند، در اختیار دارند. اروپا به تنهایی منابع مالی، قابلیتهای علمی و پایگاه صنعتی دارد که روسیه نمیتواند با آن رقابت کند. اگر این قاره در کنار اوکراین از این ظرفیتها استفاده کند، میتواند به ارتش اوکراین کمک کند تا بسیاری از سامانههای پیشرفته و مقرونبهصرفه با برد بلند و دقیق (از جمله موشکها و هواپیماهای بدون سرنشین)و همچنین تجهیزات ارتباطی، تجهیزات موقعیتیابی و هدفگیری، پدافند هوایی و سامانههای جنگ الکترونیک را توسعه و تولید کند.
تضمینهای امنیتی مهم، آنهایی هستند که به صورت عملی میدان نبرد را شکل میدهند.اروپا پیش از این گامهای معناداری در این مسیر برداشته است و چندین برنامه را برای هدایت پول به کارخانههای صنایع دفاعی اوکراین راهاندازی کرده است. کی یف همچنین قراردادهای دوجانبهای را با کشورهای مختلف برای افزایش تولید پهپاد و مهمات خود منعقد کرده است. اما این مشارکتها باید به طور چشمگیری گسترش یابد. البته اروپا باید بیشتر برای اوکراین هزینه کند و تولید مواد خود را افزایش دهد.
اما همچنین باید بر سرعت بخشیدن به طراحی، آزمایش و افزایش مقیاس تمرکز کند.راههای دیگری نیز وجود دارد که اروپا میتواند به کییف کمک کند شاید مهمترین آنها، طرح سپر هوایی اروپا برای اوکراین باشد: ابتکاری که توسط گروهی از کارشناسان نظامی بینالمللی و اوکراینی پیشنهاد شده است. در این طرح، مجموعهای از کشورهای اروپایی یک منطقه پرواز ممنوع را ابتدا بر فراز قلمرو غربی اوکراین و سپس بر فراز مرکز اوکراین ایجاد خواهند کرد .
دولتهای مشارکتکننده حدود ۱۲۰ هواپیمای جنگی را بسیج خواهند کرد که از پایگاههای اروپایی پرواز و موشکها و پهپادها را بر فراز قلمرو تحت پوشش سرنگون کنند.این طرح علاوه بر محافظت از زیرساختها و اقتصاد اوکراین ،نیروی هوایی خود اوکراین را آزاد میکند تا بر جبهه شرقی متمرکز شود. این الگو، که بر اساس مأموریتهای پلیس هوایی اروپا بر فراز بالتیک به مدت ۲۰ سال است، خطرات تشدید تنش را به همراه دارد.
اما بعید است روسیه دخالت کند، زیرا نبرد مستقیم هوا به هوا به نفع روسیه نخواهد بود. کشورهای ناتو همچنین باید به تأمین برخی تسلیحات سنتی برای کییف ادامه دهند. اوکراین برای دفاع از آسمان خود به جتهای جنگنده F-۱۶ بیشتری نیاز خواهد داشت. این کشور همچنان به موشکهای دوربرد، مانند سامانه موشکی تاکتیکی ارتش ایالات متحده (ATACMS) و موشکهای بریتانیایی و فرانسوی Storm Shadow و SCALP ، برای هدف قرار دادن بسیاری از مراکز لجستیکی، مراکز فرماندهی، انبارهای ذخیره، و آرایشهای نظامی روسیه که در خارج از میدان نبرد قرار دارند، نیاز دارد.
متحدان اوکراین همچنین باید ذخایر خاصی از مهمات، پهپادها و قطعات یدکی مستقر در اروپای شرقی را برای اوکراین اختصاص دهند تا دیگر هرگز در برابر تأخیرهای سیاسی در واشنگتن یا پایتختهای اروپایی آسیبپذیر نباشند. و ایالات متحده باید به ارائه اطلاعات نظامی به کییف ادامه دهد، که برای ردیابی تحرکات نیروهای روسیه و حملات موشکی ضروری بوده است. چنین قابلیتهای توانمندساز سطح بالا همچنان سنگ بنای هرگونه تضمین امنیتی معنادار باقی خواهند ماند.اما تانکها یا دیگر تجهیزات قدیمی به تنهایی کارایی چندانی نخواهند داشت.
دادن یک تعهد کتبی دیگر برای امنیت اوکراین، حتی اگر از ماده ۵ ناتو الگوبرداری شده باشد، هیچ نتیجهای نخواهد داشت. و بدون حمایت ملموس که متناسب با میدان نبرد امروز اوکراین باشد، حتی نیروهای اطمینانبخش اروپایی نیز ارزش چندانی نخواهند داشت. مگر اینکه کشورهای ناتو تصمیم بگیرند تعداد زیادی نیروی آماده رزم یا مربیان را مستقر کنند ، در غیر این صورت، این استقرارها تنها تأثیرات منفی در کشورهای خود را خواهند داشت. بعید است این نیروها بتوانند ارتش روسیه را متوقف کنند یا از آن در امان بمانند.
خط را نگه دارید
پس از سال ها جنگ، درس اوکراین واضح است: تضمینهای امنیتی مهم، آنهایی هستند که به صورت عملی میدان نبرد را شکل میدهند. اگر هدف این است که تجاوز روسیه بیثمر شود، پس آمریکا و اروپا باید منابع را به سمت قابلیتهایی هدایت کنند که ارتش روسیه را منع، مختل و فلج کنند. هیچ چیز کمتر از این موفق نخواهد شد.تأمین نیازهای اوکراین تنها به کییف کمک نمیکند.
اگر ارتش پوتین در جایی در اوکراین متوقف نشود، ممکن است به سمت یک عضو ناتو پیشروی کند. پوتین تمایل خود را برای معکوس کردن فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و برقراری سلطه روسیه بر اروپای شرقی پنهان نکرده است. طی چند هفته گذشته، او پهپادها و جنگندهها را بر فراز مرز ناتو به پرواز درآورده که آزمایشی آشکار برای یکپارچگی این اتحاد است. حداقل، احتمال وقوع تحریکات بیشتری از این دست وجود دارد مگر اینکه ناتو به اوکراین در خنثیسازی ارتش روسیه کمک کند.به نظر میرسد اتحادیه اروپا از این امر آگاه است.
در گزارش «آمادگی دفاعی اروپا ۲۰۳۰» که در اوایل سال ۲۰۲۵ منتشر شد، کمیسیون اروپا به صراحت بقای اوکراین را به عنوان محور امنیت خود اروپا تعریف کرد. این گزارش خواستار یک استراتژی «تشخیص آهنین» یا (تقویت اوکراین به گونهای که تهاجمات آتی روسیه ذاتاً شکست بخورند و سرمایهگذاری در صنعت دفاعی اوکراین به عنوان بخشی از ایجاد یک ظرفیت مشترک اروپایی ) شد.
اما اتحادیه اروپا و ناتو باید اقدامات بیشتری برای کمک به اوکراین انجام دهند تا قاطعانه بر فناوریهای روسیه فائق آید و مسکو را از هرگونه پیروزی بیشتر در میدان نبرد محروم کند. اعضای آن باید منابع و کمکهای فنی بیشتری را به صنعت دفاعی اوکراین اختصاص دهند. آنها باید به کییف کمک کنند تا سامانه های جدید را به سرعت توسعه داده و در مقیاس انبوه تولید کند. تنها در این صورت است که اروپا میتواند نفس راحتی بکشد.
نویسنده:آندری زاگورودنیوک رئیس مرکز استراتژیهای دفاعی ، عضو شورای آتلانتیک ، عضو بنیاد کارنگی برای صلح بینالمللی و وزیر دفاع سابق اوکراین
منبع:فارن افرز / مترجم مسعود کاظمیان
