در دنیای مالی امروز، سهام عدالت به عنوان یکی از ارکان مهم توزیع ثروت در جامعه شناخته می‌شود. این سهام، که با هدف کاهش فاصله طبقاتی و افزایش مشارکت عمومی در اقتصاد کشور توزیع شده‌اند، نقش مهمی در زمینه مالی بسیاری از خانواده‌ها ایفا می‌کنند. با این حال، موضوع انتقال سهام عدالت پس از فوت صاحبان آنها، چالش‌ها و سوالات متعددی را برای وراث به وجود آورده است. این مقاله با هدف روشن‌سازی فرآیند قانونی و گام‌های لازم برای فروش و انتقال سهام عدالت متوفیان به وراث، تدوین شده است. از ارائه دادخواست انحصار وراثت گرفته تا استعلام وضعیت سهام و نهایتاً انتقال آنها، هر بخش با دقت بررسی شده تا راهنمای جامعی برای عبور از این فرآیند پیچیده ارائه دهد.
سهام عدالت فوت شدگان
انتقال سهام عدالت به فرزندان یا سایر وراث تنها در صورت فوت صاحب سهام یا با وجود وکالت قانونی امکان‌پذیر است. پس از وفات فرد، وراث می‌توانند با ارائه دادخواستی برای تعیین انحصار وراثت به شورای حل اختلاف محل زندگی آخر متوفی مراجعه کنند. این روزها، امکان ثبت الکترونیکی این دادخواست نیز فراهم شده است.
فرآیند تعیین انحصار وراثت برای سهام عدالت همانند سایر دارایی‌ها مثل ملک و ارز دیجیتال برای صرافی های معتبر ارز دیجیتال صورت می‌گیرد. وراث باید پس از دریافت مدارک انحصار وراثت، برای ثبت و دریافت سهم خود از سهام اقدام نمایند. این خدمات که پیش‌تر توسط دفاتر پیشخوان دولت ارائه می‌شد، به دلیل آغاز فرآیند آزادسازی سهام عدالت، موقتاً متوقف شده و تا پایان مهلت تعیین شده برای انتخاب نحوه مدیریت سهام، این امکان مسدود خواهد بود. مسئولین اعلام کرده‌اند که این فرآیند پس از پایان مهلت مذکور و به صورت الکترونیکی از سر گرفته خواهد شد.
در صورتی که وراث پس از دریافت گواهی انحصار وراثت بر سهم‌الارث خود توافق داشته باشند، می‌توانند با مراجعه به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار اقدام به تقسیم سهام متوفی نمایند. اگر بین وراث اختلافی وجود داشته باشد، لازم است دادخواست انحصار وراثت قبل از هر اقدامی به دادگاه ارائه شود.
روش‌های استعلام سهام عدالت متوفیان
ابتدا، وراث باید به سامانه جامع ذینفعان بازار سرمایه، معروف به سامانه میراث به آدرس اینترنتی ddn.csdiran.ir وارد شوند. توجه داشته باشید که استفاده از این سامانه منوط به ثبت‌نام قبلی در سامانه سجام است. پس از ورود به بخش خدمات الکترونیک، نیاز است اطلاعاتی نظیر نام و نام خانوادگی متوفی، شماره ملی و تاریخ فوت را در فرم مربوطه وارد و درخواست بازبینی پورتفوی متوفی را ثبت نمایید. با انتخاب گزینه استعلام، نوبت شما برای دریافت پاسخ ثبت می‌شود و باید منتظر بازخورد از شرکت سپرده‌گذاری مرکزی باشید.
برای بررسی پیشرفت پرونده خود، می‌توانید از گزینه «بررسی وضعیت پرونده» استفاده کنید. در صورت تأیید پرونده، آماده گام بعدی خواهید بود.
مرحله بعدی، ورود به سامانه استعلام سهام عدالت از طریق وب‌سایت sahamedalat.ir است. این سامانه به منظور ارائه اطلاعات دقیق درباره تخصیص سهام عدالت و میزان دارایی‌های هر فرد طراحی شده است. با وارد کردن کد ملی فرد متوفی و دسترسی به شماره تلفن همراه ثبت‌شده، می‌توانید اطلاعات مربوط به سهام عدالت وی را مشاهده کنید. در صورتی که متوفی مشمول دریافت سهام عدالت بوده باشد، یکی از وراث می‌تواند نمایندگی کلیه وراث را بر عهده گرفته و برای تقسیم و انتقال سهام به وراث به صورت غیرحضوری اقدام نماید. برای اطلاعات بیشتر درباره استعلام سهام متوفی با استفاده از کد ملی، می‌توانید به مقاله مرتبط مراجعه فرمایید.
سهام عدالت متوفیان بعد از سال 99
به نقل از کارگزاری بیدار
طبق اعلام دستیار ویژه رئیس سازمان بورس در امور سهام عدالت، سهام عدالت فوت شدگان از سال 84 تا 31 تیر 1399 طبق قوانین و مقررات معاف از مالیات بوده‌اند. لازم است تا برای متوفیان مرداد ماه 99 تا 1402 نیز تصمیماتی اخذ شود تا نقل و انتقال سهام عدالت این افراد نیز معاف از مالیات باشد. قابل ذکر است که دولت و سازمان بورس برنامه‌ای جهت انتقال سهام عدالت متوفیان مرداد 1399 به بعد ندارند.
مراحل انتقال سهم متوفی به ورثه
به نقل از نظارت دات کام: انتقال سهام متوفی به ورثه مستلزم گذراندن سه مرحله زیر می‌باشد:
- دریافت گواهی انحصار وراثت
- پرداخت مالیات بر ارث سهام متوفی
- مراجعه به دفاتر پیشخوان منتخب
دریافت گواهی انحصار وراثت
با مراجعه به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی می‌توان این گواهی را دریافت کرد.
گواهی انحصار وراثت، میزان سهم الارث هر کدام از وراث را مشخص می‌کند.
در نهایت سهام متوفی میان وارثان تقسیم خواهد شد.
مدارک لازم برای دریافت گواهی انحصار وراثت
- گواهی فوت متوفی
- استشهادیه محضری
- شناسنامه متوفی
- عقدنامه یا رونوشت
- شناسنامه وراث
- در صورت وجود، وصیت نامه رسمی شخص فوت شده
پرداخت مالیات بر ارث سهام متوفی
برای پرداخت مالیات بر ارث، لزومی به تعیین تکلیف همه دارایی‌ها به صورت یکجا نمی‌باشد. وارثان فرد متوفی می‌توانند تنها در خصوص دارایی بورسی ایشان اقدام به پرداخت مالیات نمایند. در قانون، نسبت ورثه با متوفی در تعیین ارزش مالیات موثر است. به عبارتی هر قدر نسبت ورثه با متوفی نزدیک‌تر باشد، مالیات کمتری تعلق می‌گیرد و بالعکس، ورثه با نسبت دورتر مالیات بیشتری پرداخت می‌کنند.
برای پرداخت مالیات بر ارث سهام متوفی، لازم است همه وراث به صورت انفرادی یا جمعی، به اداره امور مالیاتی آخرین اقامتگاه قانونی متوفی مراجعه نمایند. وکیل قانونی، نماینده یا قیّم وراث نیز می‌تواند به جای آنها اقدام نماید. با توجه به موقعیت جغرافیایی، در شهرستان‌ها باید به اداره امور مالیاتی آن شهرستان مراجعه کرد.
مراجعه به دفاتر پیشخوان منتخب
متقاضیان پس از تهیه گواهی انحصار وراثت و پرداخت مالیات با به همراه داشتن مدارک به یکی از دفاتر پیشخوان منتخب شرکت سپرده گذاری مرکزی مراجعه می‌نمایند. پس از طرح درخواست در دفتر پیشخوان سهام میان ورثه تقسیم می‌شود.
طبق گفته خبر آنلاین
آن دسته از ورثه متوفیان که تاکنون گواهی حصر وراثت دریافت نکرده‌اند باید با در دست داشتن گواهی فوت، شناسنامه متوفی، سند عقدنامه یا رونوشت آن، شناسنامه وراث و وصیت‌نامه شخص فوت شده (درصورت وجود) به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و مراحل صدور گواهی حصر وراثت که از اصلی‌ترین مستندات لازم در فرایند انتقال سهام عدالت متوفی به وراث است را دریافت کنند.
نتیجه گیری
فرآیند استعلام و انتقال سهام عدالت متوفیان به وراث، گامی ضروری در مدیریت امور مالی پس از فوت یک عزیز است که با دقت و توجه به جزئیات قانونی انجام می‌پذیرد. از طریق مراجعه به سامانه‌های میراث و استعلام سهام عدالت، وراث می‌توانند با رعایت مقررات و ارائه اطلاعات دقیق، نسبت به شناسایی و تقسیم دارایی‌های متوفی اقدام نمایند. این روند نه تنها به حفظ حقوق وراث کمک می‌کند بلکه اطمینان می‌دهد که سهام عدالت به درستی و طبق قوانین موجود بین آنها توزیع شود. مهم است که وراث در طول این فرآیند با صبر و دقت عمل کنند و در صورت نیاز، از مشاوره حقوقی برای راهنمایی و پشتیبانی استفاده نمایند تا از بروز هرگونه اختلاف یا سوءتفاهم جلوگیری شود.
