ناگهان لایحه ای به صحن مجلس آوردندبا ۱۴ماده و چند تبصره که براساس آن می بایست امتیاز انحصاری تاسیس رادیو و دیفویزیون ( تلویزیون ) به شخصی به نام میرزا عبدالحسین خان دیبا ( بنا به درخواستش ) واگذارشود.این مطلب به همراه متن کامل لایحه مربوطه درجریده روزیکم اسفند۱۳۰۷ درجریده اطلاعات بچاپ رسیده است که همین نشانگر آن است که ایران دراوایل دهه اول قرن گذشته دست اندرکار تاسیس  امکانات رادیویی بوده و مردم یکصد سال گذشته با صدای رادیوی های اجانب با گیرنده های غول پیکری که درآن روزگار وجود داشته آشنا بوده اند و بدین سان نمی توان چهارم اردیبهشت سال ۱۳۱۹ را سال تاسیس رادیو درایران برشمرد،بلکه امکانات رادیویی از اوایل قرن گذشته یعنی سال های ۱۳۰۳-۴در ایران قابل استفاده بوده است . به هرحال ، دراولین ماده این لایحه که ازسوی وزیر فوایدعامه به مجلس تقدیم شده آمده است :

ماده یک- مجلس شورای ملی به وزارت فوایدعامه اجازه می دهدکه امتیازانحصاری رادیوودیفوزیون ( تلویزیون )، اخذ، نقل وانتشار اخبارو اصواتی را که برای استماع عموم آزاد است و مخاطب خصوصی ندارد،مطابق موادوشرایط برای مدت پانزده سال که ابتدای آن تاریخ تصویب این قانون خواهدبود،به آقای میرزاعبدالحسین خان دیبا تبعه ایران که درموادبعدی این قانون به نام صاحب امتیازمذکورمی شود، واگذارنماید. 
ماده دوم- احداث دستگاه های بی سیم فرستنده اصوات، واردکردن وساختن آنها وهمچنین واردکردن وساختن دستگاههای  گیرنده اصوات درتمام مملکت ایران  درطول مدت امتیاز حق انحصاری صاحب امتیازخواهدبود. 
ماده سوم – چنانچه صاحب امتیاز درظرف مدت یک سال  بعد از تصویب این قانون درشهرطهران مرکز دستگاه فرستنده اصوات را با قوه لااقل یک کیلو وات درآنتن دائرننمایدویا پس ازتاسیس مدت یک سال بدون دلیل موجه که دراثر قوه قاهره - فورس ماژور (فوری) - حاصل شده باشد، موسسه خودرا تعطیل نماید، امتیازملغی خواهد بودو صاحب امتیازحق هیچ گونه خسارتی نخواهد داشت. 
هرکس که تمام ۱۴ماده قانون یادشده را مطالعه نماید،شاید چنین نتیجه گیری کند که خود این لایحه دارای موانع زیادی برای تحقق پیداکردن چنین اقدامی بوده است . اما چرا دولت ومجلس وقت چنین تصمیمی گرفتند واصولا وی کیست و که بوده که برای درخواست او چنین قانونی ازتصویب مجلس شورای ملی گذشته است؟، واقعا او که بوده است ؟ 

میرزا عبدالحسین خان دیبا که بود؟
دراسناد بجا مانده درتاریخ سیاسی معاصر می خوانیم که سید عبدالحسین خان وکیل‌الملک (تبریز ۱۳۰۶- ملایر ۱۳۶۰قمری،معروف به وکیل‌الملک) دیپلمات دورة قاجار، فرزند سید فضل‌الله خان وکیل‌الملک و برادر کوچک‌تر سید ابوالفتح حشمت‌الدوله والاتبار بوده است.
او پس از تحصیلات مقدماتی در زادگاهش، برای ادامه‌ تحصیل به فرانسه رفت و در رشته‌های اقتصاد و علوم سیاسی درس خواند. پس از پایان تحصیلات و چند سال اقامت در پاریس، به ایران بازگشت و در دربار پیشخدمت رضاشاه شد. چون اکثر نزدیکانش در وزارت امور خارجه مقام های حساسی داشتند، او نیز با سمت کنسولی به بادکوبه رفت و مدتی در آن سمت بود. به ریاست محاسبات سرکنسولگری ایران در تفلیس رسید. او رئیس محاسبات خزانه و کنسول ایران در شهرهای باطوم و ازمیر نیز بود.
نمایندة دورة هفتم و هشتم مجلس شورای ملی بود و به چند زبان آشنایی داشت. در دورة هفتم، به نمایندگی خوی، ماکو و سلماس انتخاب شد. در دورة هشتم نیز کرسی خود را حفظ کرد، اما به کار در دربار ادامه داد. او که در دورة هفتم در جلسات مجلس شرکت فعال نداشت و در دورۀ هشتم نیز به ندرت در مجلس حضور می یافت، پس از این که عبدالحسین تیمورتاش (که با او سابقة دوستی داشت و بعد از وزیر دربار شدنش، او را هم با خود به دربار برده و رئیس محاسبات دربار کرده بود) مغضوب رضاشاه شد، اولین اقدام رضاشاه همانا اخراج عبدالحسین دیبا بود. دیبا همچنین به جرم گرفتن رشوه از امیر منصور اکبر پسر سپهدار رشتی برای به نمایندگی رساندن او در مجلس، دستگیر و محاکمه و به ده ماه زندان انفرادی محکوم شد.او را برای گذراندن دوران محکومیتش به زندان ملایر فرستادند، اما پس از پایان یافتن دوران محکومیت اش آزاد نشد و به فرمان رضاشاه، و به دست مأمورش محمد کاظم جهانسوزی رئیس شهربانی ملایر، در ۵۴ سالگی در زندان خفه شد و در همان شهر ملایر هم مدفون گردید.

  واما قانون تاسیس رادیو 
همان گونه که می دانیم در ایران تاسیس رادیو با تلگراف بیسیم ارتباط دارد. بنابراین برای درک بهتر از چگونگی تاسیس رادیو نظری می‌اندازیم به بنیانگزاری تلگراف بیسیم در ایران. در اواخر سال ۱۳۰۳ در دویست هزار متر مربع زمینهای ((قصر قاجار)) مقدمات راه اندازی تلگراف بیسیم توسط وزارت جنگ فراهم شد و نخستین دکل موج بلند رادیویی به ارتفاع ۱۲۰ متر که هنوز پایه  آن موجود است،نصب گردید. و در بیست و چهارم اردیبهشت ۱۳۰۴ دستگاه ۲۰ کیلو واتی موج بلند نصب شد. و در ششم اردیبهشت ۱۳۰۵کار بیسیم با پخش تلگرافی برای دعوت عمومی برای همکاری به کشورهای مختلف جهان افتتاح گردید. در سال ۱۳۰۷ نصب دو دستگاه موج کوتاه  آغاز و در سال ۱۳۰۹ از  آنها بهره برداری و مرکز گیرنده به نجف  آباد تهران و مرکز مخابرات به میدان توپخانه منتقل شد. ( همه این موارد نشانگر آن است که ایران درصدسال قبل صاحب امکانات رادیویی بوده است )

و اما مقدمات تاسیس رادیو 
مقدمات تاسیس رادیو ، طبق مقرارت ایران با ورود دستگاه‌های مخابراتی و استفاده از  آنها تنها در حیطه مسولیت وزارت پست و تلگراف و تلفن بود.
این مساله را می توان از مکاتبه شخصی به نام «داوود موشه لازار »و دایره تجارت داخلی وزارت فلاحت و تجارت و فواید عامه دریافت: آقای داوود موشه لازار ، در جواب مراسله مورخه ۱۴ ژوئن ۱۹۲۹(خرداد ۱۳۰۸) راجع به تاسیس دستگاه رادیو در ایران ، اشعار می‌دارد «که ورود دستگاه تلگراف و تلفن بیسیم گیرنده و یا مخابره کننده مطالب و آلات و اسباب آن جز برای اداره تلگراف بیسیم دولت وقت به طور کلی ممنوع است، لکن وارد کردن و استفاده از دستگاه های «رادیو کنیر» که فقط برای شنیدن نغمات به کار می رود و همچنین تاسیس سینمای ناطق در ایران با رعایت مقررات مربوط مانعی ندارد» . این گونه مقدمات تأسیس رادیو تهران فراهم شد. بعد ازصدور فرمان تأسیس رادیو، قرارشد از دو فرستنده موج کوتاه ۲۰کیلوواتی و متوسط ۲کیلوواتی وزارت پست و تلگراف و تلفن، که برای ارسال تلگراف بیسیم توسط کارخانه آلمانی تلفنکن telefunken دربیسیم قصر، نصب شده بود استفاده شود. برای آمادگی پخش برنامه پس ازافتتاح رادیو جمعی ازاستادان و نویسندگان عالی قدر ازجمله استاد سعید نفیسی و دکترذبیح الله صفا و عده ای از بانوان روشنفکر یک سلسله گفتارهای ادبی، تاریخی، جغرافیایی، اجتماعی و خانه داری را قبلاً تهیه کرده بودند به طوری که احتیاجات رادیو را برای مدت سه ماه تأمین می کرد. عده‌ای مترجم و ماشین‌نویس را هم استخدام کردند و برای انتخاب گوینده درباشگاه افسران و با حضور عده ای از دانشمندان و ادبا و متخصصان صوت(ازجمله عده ای آلمانی) جلساتی تشکیل شدو امتحانات دقیقی به عمل آمد. کارهای فنی رادیو با وزرات پست و تلگراف و تلفن( آقای ابراهیم علم شوکت الملک وزیرپست و تلگراف و تلفن) بود و امورمربوط به دستگاههای فرستنده و استودیو زیرنظرآقای دکتر داریوش  رئیس کل بیسیم اداره می‌شد. موسیقی زیرنظر سرگرد غلام‌حسین مین‌باشیان رئیس مدرسه عالی موسیقی بود و اخبار و مطالب مربوطه را هم فراهم می‌کرد. بودجه رادیو که فقط هشتاد هزارتومان بود توسط سازمان پرورش افکارتأمین می شد. بعد ازفراهم شدن مقدمات، بالاخره  یک استودیوی رادیویی به نام رادیو ایران درساعت ده با مداد روز۴اردیبهشت ۱۳۱۹افتتاح 
شد. 

شما چه نظری دارید؟

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
0 / 400
captcha

پربازدیدترین

پربحث‌ترین

آخرین مطالب

بازرگانی