عبدالرضا فرجیراد استاد ژئوپلیتیک در گفتوگو با ایلنا، در رابطه با مذاکرات ایران و تروئیکای اروپایی که روز گذشته برگزار شد، گفت: ما سه دور مذاکراتی مشابه این گفتوگوها بین معاونین وزارت خارجه ایران و اروپا داشتهایم. در آن مذاکرات، بیشتر ارزیابی طرف مقابل انجام میشد، به طوری که هر دو طرف نظرات خود را بیان میکردند. اما این بار احتمالاً وارد جزئیات بیشتری شدند. با توجه به حوادثی که در جنگ ۱۲ روزه رخ داد و به دنبال آن همکاری با آژانس تعلیق شد، به نظر میرسد که طرف اروپایی از یک سو خیالش راحتتر شده و از سوی دیگر نگرانیهای بیشتری دارد. آنها میدانند که با توجه به تخریب تأسیسات هستهای، غنیسازی حداقل برای مدتی متوقف خواهد شد. وزیر خارجه هم در مصاحبهای که با فاکسنیوز داشت، این موضوع را تأیید کرد.
ایران و اروپا به تدریج وارد یک بدهبستانی خواهند شد
وی ادامه داد: از طرفی آنها نگران هستند زیرا آژانس دیگر در ایران حضور ندارد و تاسیسات هستهای ایران در دسترس کارشناسان نیست. دوربینها هم در این بمبارانها از بین رفتهاند و این احتمال را میدهند که ایران فعالیتهای مخفی داشته باشد. بنابراین، این مسئله دوم برای آنها بسیار مهم است و به همین دلیل نسبت به دورههای گذشته یعنی قبل از جنگ به این مذاکرات اهمیت بیشتری میدهند. همچنین احتمال قوی وجود دارد که آمریکاییها هم در جریان باشند و هماهنگیهایی با یکدیگر دارند، زیرا آمریکا احساس میکند که ایران برای مذاکره با آنها عجلهای ندارد، لذا به تدریج وارد یک بده بستان خواهند شد.
احتمال انجام مکانیزم ماشه نسبت به قبل از جنگ کاهش یافته است
این کارشناس ارشد مسائل بینالمللی با طرح این پرسش که آیا ایران با توجه به اینکه غنیسازی در حال حاضر متوقف شده، در این رابطه امتیازی خواهد داد یا خیر، گفت: این امتیاز غنیسازی صفر نیست ولی مثلاً ممکن است به توافقی برسند که غنیسازی برای مدتی، مثلاً شش ماه یا یک سال، متوقف شود و کارشناسان آژانس بتوانند به ایران بیایند. امتیازاتی که از سوی اروپاییها داده خواهد شد، ممکن است شامل این باشد که مکانیزم ماشه را برای مدتی با اجازه شورای امنیت عقب بیندازند تا ببینند مذاکرات نهایی به کجا میرسد. این احتمالاتی است که میتواند بر اساس آن تحلیل داد. مسائل دیگری هم وجود دارد که اروپاییها مطرح میکنند، از جمله همکاری ایران با روسیه و مسائل موشکی و ... اما شاید اصلیترین مسئله همان آژانس و مکانیزم ماشه باشد. میتوان پیشبینی کرد که به سمت توافقی حرکت کنند و احتمال انجام مکانیزم ماشه نسبت به قبل از جنگ کاهش یافته است.
اگر با اروپا به توافق برسیم کار مذاکره با آمریکا هم آسانتر خواهد شد
فرجیراد درباره کاهش احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه تشریح کرد: اروپاییها نگرانیهایی دارند به خاطر اینکه آژانس هیچ فعالیتی در ایران ندارد و از نظر خودشان تکلیف چندین کیلوگرم اورانیوم هم نامعلوم است، مشخص نیست که آیا زیر انبوهی از خاک دفن شده است یا به جای دیگری منتقل شده است و آژانس میگوید هم هیچ اطلاعی از آن ندارد. اروپاییها در فکر این هستند که امتیازاتی را بدهند تا امتیازاتی بگیرند. اگر مشکل با اروپا تا حدی حل شود، تنش بین ایران و آمریکا کاهش خواهد یافت. به این معنا که وقتی ایران و اروپا درباره غنیسازی به توافق برسند، حتی اگر توافق موقتی باشد، این مسئله به آمریکا هم منتقل خواهد شد. آمریکاییها اکنون نسبت به گذشته هماهنگتر هستند. آلمانیها اعلام کردهاند که مذاکراتی که با ایران انجام میدهند، با هماهنگی آمریکا است. لذا اگر بتوانند با اروپا به توافقی برسند، احتمالاً کار مذاکرات ایران با آمریکا هم آسانتر خواهد شد.
ریشه اتفاقاتی که در ۱۲ روز رخ داد را میتوان در جمهوری آذربایجان جستوجو کرد
وی در رابطه با تحلیلهایی که معتقدند کریدور زنگزور مدنظر رییسجمهور آذربایجان مسیری برای آمریکا و اسرائیل فراهم میکند تا به ایران دسترسی داشته باشند و تأثیر این کریدور در مناسبات حوزه قفقاز عنوان کرد: این دو مسئله بیارتباط با یکدیگر نیستند. نمیخواهم بگویم که ارتباط مستقیم دارند، اما هماهنگیهایی بین آذربایجان و اسرائیل وجود دارد. علیاف از شرایط به وجود آمده با همکاری برخی کشورهای دیگر سوءاستفاده میکند و بدش نمیآید که یک درگیری دیگر ایجاد شود و مثلاً در این درگیری بتواند دالان زنگزور را با زور برای آذربایجان کسب کند و جای پای خود را تثبیت کند. لذا این مسئله مهم است و ایران باید دقت بیشتری داشته باشد و تماسهای بیشتری با ارمنستان برقرار کند. بالاخره آقای علیاف در این یکی دو ماه نشان داده که دوست ایران نیست. این موضوع فقط به کریدور زنگزور مربوط نمیشود؛ اتفاقاتی در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رخ داد که ریشهاش را میتوان در جمهوری آذربایجان جستوجو کرد.
اسرائیل میخواهد در سوریه برتری ژئوپلیتیک خود را حفظ کند
این استاد ژئوپلیتیک در خصوص وقایع سوریه و تبعاتی که برای کشورمان به همراه خواهد داشت اظهار کرد: مسائل سوریه، ارتباط مستقیم با ایران ندارد. مسئله این است که اسرائیل با توجه به خلأیی که در آنجا ایجاد شده، به دنبال برتری ژئوپولیتیکی در درازمدت است. اسرائیل احساس میکند، اکنون با وضعیتی که در فلسطین، غزه، سوریه، لبنان و حتی عراق وجود دارد و اینکه دولت عراق اعلام کرده حشدالشعبی منحل شده است، یک برتری ژئوپولیتیک برایش ایجاد شده است. آنها نمیخواهند در این برتری ریسکپذیر باشند و میخواهند برای ادامه سوریه را به عنوان یک همسایه قوی برای همیشه ضعیف کنند. حالا برای اینکه سوریه ضعیف بماند، چه اقداماتی باید انجام داد؟ این کشور را به خودمختاریهای کوچکتری تبدیل و نفوذ ترکیه را در آنجا محدود کنند تا تسلطی بر دمشق پیدا نکند و اسرائیل بتواند از فضای حیاتی سوریه برای کنترل مرزهای لبنان و مرزهای عراق استفاده کند و به دنبال برتری ژئوپولیتیکی خود باشد. تا به حال هم با آمریکاییها تقریباً هماهنگ بوده است.
احتمال درگیری مجدد میان ایران و اسرائیل وجود دارد
وی افزود: آمریکا، به ویژه در دوران ترامپ، برتری ژئوپلیتیک اسرائیل را میخواهد. اینکه اسرائیل تا چه حد میتواند این هدف را در درازمدت به انجام برساند بستگی به این دارد که اعراب چقدر سر تعظیم میکنند و مسئلهاش با ایران به کجا میکشد. هنوز هم احتمال درگیری میان ایران و اسرائیل وجود دارد. باید ببینیم اختلافاتشان با ترکیه به کجا خواهد کشید؟ همین کریدور زنگزور هم مسئله مهمی است، باید دید آیا آذربایجان همان نقش قبلی را بازی خواهد کرد یا خیر؛ ایران هم ساکت نخواهد ماند. این برتری ژئوپولیتیکی را باید اکنون و در این یک سال و شش ماه اخیر به صورت موقتی ارزیابی کرد، اما در درازمدت معلوم نیست چه خواهد شد.
