روزنامه اعتماد نوشت: سالانه بیش از ۲ هزار نفر در ایلام اقدام به خودکشی می کنند. «اگر به خودکشی فکر می کنید یا از قصد فرد دیگری در این زمینه آگاه هستید با شماره های ۱۲۳: اورژانس اجتماعی، ۱۴۸۰: صدای مشاور و ۱۱۵: اورژانس شهری تماس بگیرید.»
دی ماه ۱۴۰۳، خبر خودکشی دختر نوجوان ۱۶ ساله ای که در ایلام به زندگی خود پایان داده بود در رسانه ها منتشر می شود؛ این دختر نوجوان به دلیل فعالیت در اینستاگرام و به اشتراک گذاشتن تصاویری از خود در پیج اینستاگرامی اش به شهرت رسیده بود. این در حالی است که در صفحه اینستاگرام او هیچ گونه نشانه ای از وقوع یک اتفاق تلخ یا رفتارهای غیرعادی برای اقدام به خودکشی وجود نداشته است ...
طبق بررسی های «اعتماد»، سال ها و دهه هاست که استان ایلام با میزان بالای خودکشی شناخته شده است. از اواخر دهه ۱۳۶۰ تاکنون، نرخ خودکشی در این استان، به طورکلی افزایش یافته و از ۱۳ تا ۲۴ در یکصد هزار نفر در نوسان بوده و در برخی سال ها به بیش از ۵ برابر نرخ خودکشی در کشور رسیده است. آمار واقعی خودکشی در استان ایلام بیش از آمار رسمی منتشرشده است، اما آبان ماه امسال، «حسن بهرام نیا»، استاندار ایلام اعلام کرد: «امسال میزان خودکشی در استان ایلام در مقایسه با سال گذشته ۱۴ درصد کاهش یافته است.»
این در حالی است که شهریور ماه امسال «غلام عباس ترکی»، معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کشور با اشاره به موضوع خودکشی عنوان کرد: «سالانه حدود ۱۳۰ هزار اقدام به خودکشی در ایران ثبت می شود که ۷ هزار نفر جان خود را بر اثر خودکشی از دست می دهند. خودکشی موفق و منتهی به مرگ در مردان بیشتر است و یکی از دلایل تفاوت نرخ خودکشی و موفقیت آن در زنان و مردان، تفاوت روش های مرگبار مورد استفاده است و همه اینها نیاز به واکاوی علمی دارد.
آمار خودکشی منجر به فوت در کشور معادل ۶.۶ فوت به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است و این رقم پایین تر از نرخ خودکشی در دنیاست. در دنیا این نرخ در حال حاضر حدود ۹ نفر در صدهزار نفر است، اما نرخ خودکشی در کشور ما در یک روند افزایشی از ۵ در ۱۰۰ هزار نفر به ۸ در ۱۰۰ هزار نفر رسیده است.»
۶۵ درصد خودکشی ها در ایلام مربوط به جنس مذکر می شود
«علی موسی نژاد»، فعال اجتماعی و عضو هیات علمی دانشگاه استان ایلام در مورد علل و عواملی که در این استان باعث خودکشی می شود به «اعتماد» می گوید: «در ایران استان هایی مثل ایلام، کرمانشاه، لرستان، همدان و کهگیلویه و بویراحمد بالاترین نرخ مربوط به خودکشی را دارند.
البته خودکشی در کهگیلویه و بویراحمد طی هفت، هشت سال اخیر افزایش پیدا کرده و بعضی سال ها از ایلام جلو زده و رتبه اول کشوری را در بحث خودکشی به خود اختصاص داده، اما از پایان جنگ تاکنون استان ایلام بالاترین نرخ خودکشی را در کشور داشته است. در این سال ها در زمینه خودکشی ایلام یا رتبه اول را داشته یا دوم که البته تفاوت چندانی ندارد. سالانه بیش از ۲ هزار نفر در ایلام اقدام به خودکشی می کنند. زنان بیشتر از مردان اقدام به خودکشی می کنند، اما ۸۵ درصد خودکشی کنندگان در ایلام افراد ۱۵ تا ۳۴ سال هستند. این در حالی است که طی سه دهه اخیر خودکشی به لحاظ جنسیت دچار تغییراتی شده است، اما در حال حاضر در ایلام حدود ۶۵ درصد خودکشی ها مربوط به جنس مذکر می شود. استان ایلام در سال های گذشته شاهد خودکشی افراد ۱۱ سال نیز بوده است، اما قبلا به این میزان رسانه ای نمی شد و حالا به مدد رسانه ها خودکشی نوجوانان بولد می شود.»
او در ادامه می گوید: «در ایلام بخشی کرد، بخشی عرب، بخشی لر و بخشی لک هستند. به همین خاطر از لحاظ خرده فرهنگ با هم متفاوت هستند. ایلام جزو استان های مرزی به حساب می آید و دوران جنگ روی افراد تاثیراتی داشته به طوری که این تاثیرات نسل به نسل منتقل شده است. همچنین نوع نگاهی که به زن دارند و نوع سرمایه گذاری هایی که برای دختران می کنند با هم فرق دارد. بخشی از این طوایف به زنان و دختران بسیار سخت می گیرند و خیلی مسائل از جمله ازدواج را به آنان تحمیل می کنند. بنابراین وقتی بحث خودکشی در یکی از شهرستان های استان ایلام مطرح می شود باید جزیی ترین موضوعات را در نظر گرفت و آنها را تحلیل کرد. برخی شهرستان های ایلام میزان طلاق در آنها زیاد است.
برخی شهرستان های این استان روابط فرازناشویی در آن وجود دارد و چون با فرهنگ آنها در تضاد است مواردی همچون همسرکشی، دخترکشی و زن کشی رخ می دهد. بنابراین در بحث خودکشی باید با توجه به مشکلات هر شهرستان آن را مورد تحلیل و بررسی قرار داد. البته جدا از این موارد استان ایلام یکسری متغیر کلان نیز دارد؛ موقعیت جغرافیایی ایلام یکی از این متغیرهاست. ایلام با مراکز تولیدی فاصله زیادی دارد و همین موضوع باعث می شود هزینه کالا در این استان زیاد و در بحث تورم یکی از اولین های کشور باشد.»
با آغاز سده جدید رفتارهای خودکشانه در استان ایلام میل به دگردیسی دارند
موسی نژاد می گوید: «یکی دیگر از متغیرهای کلان بحث تاریخی این استان است که به دو دوره قبل از جنگ و بعد از جنگ تقسیم می شود. بعد از جنگ عشایر و روستانشینانی که نزدیک مرز بودند به مناطق امن تر شمال استان مهاجرت کردند و همین موضوع روند شهرنشینی را مختل کرد. وقتی جمعیت با فرهنگ خاص خود یعنی عشایری و روستایی یک باره از جا کنده می شود، تبعاتی را در جمیع جهات در برخواهد داشت؛ این جابه جایی به دخترانی که از روستا به استان آمده بودند، فرصت داد تا درس بخوانند و نگاه شان به زندگی عوض شود. وقتی جنگ تمام شد این دختران به دلیل تحصیلاتی که کسب کرده بودند از بقیه خانواده جلو افتادند. به اصطلاح یک فرهنگ جبهه ای شکل گرفته بود و خود این موضوع باعث شکاف نسل ها شد.
مردانی که در جنگ شرکت داشتند خرده فرهنگ خودشان را داشتند و می خواستند حرف شان را به دختران شان تحمیل کنند، اما این دختران دیگر آن دختران قبل نبودند. به همین خاطر استان ایلام در اوایل دهه ۷۰ شاهد خودکشی زنانی بود که تازه ازدواج کرده بودند. از طرف دیگر عوارض روانی جنگ بر شیوه تربیتی فرزندان اثر گذاشت و به نسل های بعد منتقل شد. روند جهانی شدن نیز با توجه به ظرفیت هر شهرستان یا استان تاثیرگذار بود. در نتیجه وقتی از خودکشی صحبت می شود باید تمام این عوامل مورد بررسی قرار گیرد.»
این فعال اجتماعی و عضو هیات علمی دانشگاه استان ایلام همچنین می گوید: «از آغاز دهه ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۰ بیش از ۲ هزار نفر در استان ایلام بر اثر خودکشی از بین رفته اند، اما در طول سه دهه، رفتارهای خودکشانه اعم از خودکشی منجر به مرگ و اقدام به خودکشی در استان ایلام از لحاظ متغیرهای مختلف همچون سن، جنس، تحصیلات، شغل، محل سکونت و... از الگوهایی تبعیت کرده است. به عنوان مثال بیش از ۹۰ خودکشی توسط افراد بیکار، خانه دار، کارگر، مغازه دار و... صورت گرفته است. شهرستان های ایوان و دره شهر، بیشترین خودکشی را داشته اند، اما با آغاز سده جدید به نظر می رسد که رفتارهای خودکشانه در استان ایلام میل به دگردیسی دارند. خودکشی در شهرستان های دیگر در حال افزایش و پیشی گرفتن از دو شهرستان مذکور هستند. آمار خودکشی گروه های سنی بالاتر از ۳۴ سال رو به افزایش است. همچنین خودکشی در میان افراد شاغل نیز در حال افزایش است؛ مانند خودکشی تعدادی از شاغلان در پتروشیمی چوار و ...»