ضمیمه دانش امروز روزنامه اطلاعات نوشت: مدتی طولانی است که در قلمرو حیوانات کشتن فرزندان یکدیگر یا به فرزندی گرفتن آنها دانشمندان را متحیر کرده است. علیرغم این که هم نرها و هم مادههای بسیاری از گونههای جانوری فرزندان رقبای خود را برای حفظ برتری اجتماعی یا جنسی میکشند؛ گونههایی نیز هستند که از فرزندان کوچک دوستان گم شده یا مرده خود مراقبت میکنند.
اگر چه کشتن فرزندان جانور هم گونه دیگر در پستانداران و پرندگان هنوز تا حدی ناشناخته است اما به نظر میرسد که انگیزه این کار جذب شدن جنس نر به جنس ماده یا انتخاب آن برای جفتگیری و زاد و ولد باشد. برای مثال، یک پستاندار یا پرنده نر ممکن است بچههای جانور ماده بیوه شده را بکشد تا سریعتر بتواند با آن جفتگیری کند.
زیستشناسان به این واقعیت پی بردهاند که هر دوی این رفتارهای افراطی، کشتن فرزندان دیگری یا مراقبت کردن از آنها به طرز شگفت آوری در میان طوطیچههای سبزکفل که گونهای طوطی کوچک بومی آمریکای جنوبی هستند شایع است.
گاهی در لانههای آنها جوجههای مرده یافت میشوند که نشانهای از علت مرگ آنها دیده نمیشود. علت مرگ جوجه طوطیها بیماری نیست بلکه آنها با حمله یک طوطی نر که به خانواده آنها تعلق ندارد یعنی پدر خانواده نیست از بین میروند. به بیانی دیگر، یک طوطی نر غریبه به لانه حمله میکند و جوجهها را میکشد. کشف این رفتار نتیجه نزدیک به 30 سال مشاهده بیش از 2700 لانه طوطیچههای سبزکفل است.
انگیزهای که باعث جوجهکُشی یا فرزندخواندگی در این طوطیها میشود یا به مالکیت لانه مربوط است یا پای رابطه عاشقانه در میان است.
بیشتر حملاتی که با هدف کشتن فرزندان یکدیگر انجام میدهند زمانی اتفاق میافتند که یک جفت فرزندآور مورد حمله جفت دیگری قرار میگیرند که در صدد تصرف لانه آنها است.
این امر همچنین زمانی رخ میدهد که یک طوطی نر میخواهد با یک طوطی ماده که جفت نر خود را از دست داده است اما جوجه دارد جفتگیری کند. آن چه در رفتار نرهای تازه وارد تعجبآور است میل به حمله هم زمان با میل به ایفای نقش پدری است. به عبارتی دیگر، احتمال حمله طوطی نر تازه وارد به جوجههای طوطی ماده بیوه به اندازه احتمال به فرزندی پذیرفتن جوجههای او است.
ردیابی، مشاهده و مطالعه روی طوطیچههای سبزکفل وحشی از آن جهت دشوار است که آنها در تاجپوش یا سایبان جنگلی که سقفی متشکل از تاج درختان در جنگل است زندگی میکنند. این طوطیها ترجیح میدهند در درختان حفرهدار و حفرههای درون تیرهای حصارهای مراتع زندگی کنند. دانشمندان زیستشناس برای مشاهده پویایی خانوادگی این پرندگان سبزپوش با نصب لولههایی از جنس PVCدر مزارع و مراتع دامداری، فضای لانهسازی مصنوعی برای آنها ایجاد میکنند. همچنین با دستهبندی آنها بر اساس رنگ، افراد هر جمعیت یا روابط بین آنها را ردیابی میکنند.
در مورد طوطیچهها به طور خاص، انگیزه حمله در درجه نخست تصاحب آشیانه است. در بیشتر مواقع، حمله به صورت انفرادی توسط طوطی نر یا توسط جفت نر و مادهای که برای جوجهآوری آماده شدهاند و متعاقب حمله ادعای مالکیت آشیانه را دارند انجام میگیرد.
این حملات در بیشتر مواقع زمانی اتفاق میافتند که جمعیت طوطیچهها زیاد است و رقابت تنگاتنگی برای برخورداری از آشیانه در میان آنها وجود دارد. در جمعیتهایی که تعداد طوطیچهها کم یا متعادل است، عشق و دوستی و آرامش در بین آنها حکم فرما است. اما زمانی که تراکم جمعیتی آنها بالا میرود، حمام خون به راه میافتد!
البته این بدان معنا نیست که همه طوطیچهها قاتلین بالفطره هستند اما اصرار و انگیزه آنها برای زاد و ولد بسیار شدید است. وقتی منابعی که محیط طبیعی برای زندگی آنها تأمین میکند برای زاد و ولد و جوجهآوری همه افراد یک جمعیت کافی نباشند، آنها به دنبال راهبردهای زیستی دیگری میگردند که متأسفانه یکی از این راهبردها کشتن جوجه طوطیهای بیگناه است.
جوجه کُشی در لانههایی که یکی از والدین مردهاند و والد زنده جفت جدیدی برای خود پیدا کرده است نیز اتفاق میافتد؛ به عبارتی دیگر، جفت تازه به خانواده پیوسته قاتل جوجهها میشود. با این تفاوت که در این حالت احتمال ایفاگری نقش پدری یا فرزندخواندگی به یک اندازه در والد تازه وارد وجود دارد.
موفقیت والد تازهوارد در تولید مثل و زاد و ولد با پذیرفتن نقش پدری یا مادری به جای کشتار جوجهها کم نمیشود.
طوطیچههای نری که جوجههای نر دیگری را سرپرستی میکنند، همچنان به همآشیانه شدن با طوطیچههای ماده بیوه دیگر ادامه میدهند و نسبت به رقبای خود در سن کمتری زاد و ولد را آغاز میکنند.
پذیرفتن جوجهها به فرزندی بسیار آسانتر از کشتن آنها است اما درک آن برای ما انسانها آسان نیست؛ چون نظرات داروین درباره انتخاب طبیعی را به چالش میکشد.
نتیجه گیری دانشمندان از این رفتار دوگانه این است که جوجه کُشی و فرزندخواندگی هر دو به یک اندازه بر سازگاری تولید مثلی و موفقیت در زاد و ولد تأثیر میگذارند و نتیجه هر دو تقریباً یکسان است. این نشان میدهد که این دو رفتار راهبردهای جایگزین یکدیگر هستند. قبول جوجهها به فرزندی یک شیوه بدون خشونت در انتقال ژنها به نسل بعدی است.